قرآنی/شبهه56

از حدیث: «ولا فاطمة لما خلقتکما... و اگر فاطمه نبود تو و علی را نمی‌آفریدم»، اینگونه برداشت می‌شود که مقام حضرت فاطمه علیهاالسلام از هر دو بالاتر است؟ لطفاً توضیح دهید. (چهارم انسانی/ هرمزگان)

متن روایت به شرح ذیل است:

«لولاک لما خلقت الافلاک و لولا علیّ لما خلقتک و لولا فاطمة لما خلقتکما».

اگر شما نبودید، افلاک را خلق نمی‌کردم و اگر علی نبود تو را خلق نمی‌کردم و اگر فاطمه نبود، شما دو نفر را خلق نمی‌کردم.

وقتی بیان می‌شود اگر او نبود این را نمی‌آفریدم، اشاره به هدف خلقت است و نه مرتبه‌ی وجودی در خلقت. به عنوان مثال: اگر گفته شود که قرآن کریم برای هدایت انسان‌ها نازل شده است، معنایش این نیست که مقام همه انسان‌ها والاتر از قرآن کریم است. چنان چه می‌دانیم انسان کامل همان قرآن است و به تعبیر همین قرآن، مقام برخی از انسان‌ها از چهارپا نیز نازل‌تر است.

اگر پدر و مادری به فرزندشان بگویند: ما به خاطر بچه‌دار شدن و تولد تو با هم ازدواج کردیم؛ معنایش این نیست که مقام و رتبه‌ی وجودی آن فرزند بیش از هر دوی آنهاست.

الف - در این حدیث نیز به هدف اشاره دارد، نه سلسله مراتب وجودی در خلقت. دقت شود که یک موقع سخن از مبدأ است و یک موقع سخن از غایت است.

در مبدأ خلقت، تردیدی نیست که خلق اول و بالتبع اکمل مخلوقات که به واسطه‎ی همان اکملیتش، اشرف و احبّ مخلوقات نیز هست، وجود مقدس حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله است و سلسله‌ی وجود «نور» به واسطه‌ی او ساطع گردیده است. چنان چه خود فرمود: «اوّل ما خَلَقَ الله نُوری – اول چیزی که خدا خلق کرد نور (وجود) من بود.

خداوند متعال، سلسله‌ی انبیا و کتب الهی را فرستاد، تا کامل و ختم شود به خاتم الانبیاء صلوات الله علیه و آله. بدیهی است که اگر این خاتمیت نبود، نبوت حضرت آدم علیه‌السلام و سایر انبیای الهی نیز بی‌غایت و ابتر می‌ماند.

اگر امامت به دنبال نبوت نبود نیز خاتمیت ابتر و بی‌حاصل می‌ماند. برای همین به پیامبرش چنین امر می‌کند که آن چه مأموری ابلاغ کن که اگر نکنی، گویا کلاً هیچ رسالتی انجام نداده‌ای:

«يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ» (المائده، 67)

ترجمه: اى فرستاده‌ی ما، آنچه را از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ابلاغ كن، و اگر نكنى (گويى هيچ) پيام او را ابلاغ نكرده‏اى و خداوند تو را از (فتنه و شر) مردم نگه مى‏دارد، بى‏ترديد خداوند گروه كافران را هدايت نمى‏كند.

بدیهی است که اگر سلسله‌ی امامت نیز به حضرت مهدی علیه‌السلام ختم نشود، کار ابتر می‌ماند و گویی هیچ امامتی نیامده، هیچ رسالتی انجام نشده و هیچ وحی‌ای جامه‌ی عمل به خود نپوشیده و هیچ یک از وعده‌های الهی در این خصوص که به همه انبیا ابلاغ نموده، محقق نگردیده است.

پس در اینجا بحث از سلسله مرتبه‌ی وجودی نیست و نمی‌شود گفت: اگر چنین است، لابد مقام حضرت مهدی سلام الله علیه، بالاتر از امام رضا یا امام حسین یا امام علی علیهم السلام می‌باشد. آنان همه نور واحد هستند. چنان چه امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام می‌فرماید: « لانّا كلنّا واحد اولنا محمد اوسطنا محمد اخرنا محمد »؛ یعنی: به درستی که ما همگی واحد هستیم، اول ما محمد است، اوسط ما محمد است و آخر ما نیز محمد است. [چنان چه حتی در اسم‌های ایشان نیز اولی، وسطی و آخری، به همین نام مبارک است].

یا امام معصوم علیه السلام در روایتی دیگر می‌فرماید: «کُلّنا نُور واحد»، یعنی: همه ما نوری واحد هستیم.

ب – در این حدیث نیز به «غایت» و هدف توجه داده است.

هر چند مقام حضرت فاطمه علیهاالسلام در مرتبه‌ای است که معصوم امام حسن عسکری علیه السلام می‌فرمایند: «ما حجّت خدا بر مردمانیم و (مادرمان) فاطمه، حجّت خداست بر ما»، اما در حدیث مورد بحث «لولاک ما خلقت ...»، بحث از مرتبه‌ی وجودی نمی‌باشد، بلکه چنان چه بیان شد، از غایت و هدف است. اگر حضرت فاطمه علیهاالسلام نبود، سلسله امامتی به وجود نمی‌آمد و حتی رسالت نیز ابتر می‌ماند.

x-shobhhe.com