متفرقه/شبهه72

ش(لرستان): در اثبات ولایت فقیه به روایات و احادیث استناد می‌گردد، اما بعضاً صحت احادیث را مورد تردید قرار می دهند. چگونه می توان صحت احادیث را اثبات کرد؟

لازم است به نکات ذیل توجه و تدبر شود:

الف – این نوع از شک و شبهه اختصاص به مبحث «ولایت فقیه» ندارد و در هر مقوله‌ای می‌شود به صحت احادیث وارده شک نمود. پس این نوع از بحث، مجادله‌ای جهت عناد و لجاجت است و نه فهم موضوع.

ب – لذا ادعا، سؤال، شبهه و ... نیز باید با رعایت چارچوب و قواعد لازم مطرح گردد. نه این که انسان هر کجا دلش نخواست و نپسندید، بگوید: من به اصلش تردید دارم! خوب، هر کس تردید دارد، می‌تواند برود و تحقیق کند تا تردیدش بر طرف گردد.

ج – کسانی که به اصل احادیث معبتر تشکیک می‌کنند، باید به صحت قرآن کریم نیز شک کنند، چرا که قرآن نیز به شخص آنان وحی نشده است. بلکه به پیامبر اکرم (ص) وحی شد و از طریق حدیث ایشان (ع)، اهل بیت (ع) و سایرین به دیگران رسید و اکنون نیز از طریق چاپ به دست دیگران می‌رسد. همین‌طور است راجع به همه معارف و احکام اسلامی. اگر به صحت احادیث معتبری که از طریق علما و دانشمندان اسلامی نقل شده است شک دارند، باید نماز هم نخوانند و روزه‌ هم نگیرند و ...، چون همه مستند به احادیث است.

د – اما در صورتی که تجاهل و عنادی در کار نباشد و کسی واقعاً شک داشته و به دنبال راه حل می‌گردد، باید به گفت: اساساً یکی از مبانی تحقیق و کسب علم همین «شک» است. و اصل شک خوب است، به شرطی که شک کننده به دنبالش رود و تحقیق کند و به صحت یا سقم ادعاها، فرضیه‌ها و مسائل در موضوعات متفاوت پی ببرد.

بدیهی است که هر مقوله‌ای روش تحقیقی خاص خود دارد. کسی که در وضعیت ستارگان شک دارد، باید علم نجوم بخواند – کسی که معنانی و مفاهیم لغات و واژه‌ها شک دارد، باید ادبیات بخواند ... و کسی که در صحت حدیثی شک دارد، یا باید به گفته‌ی علمای صادق اعتماد کند و یا علوم دینی و به ویژه «علم رجال» بخواند.

چنان چه بیان گردید این مبحث مختص مباحث اسلامی یا موضوع «ولایت فقیه» نمی‌باشد. مثلاً اگر کسی بگوید که من به وجود افلاطون، ارسطو، سقراط، منتسکیو، هگل، بوعلی سینا، ملاصدرا ... و صحت انتساب کلیه‌ی مطالبی که از آنان نقل می‌شود شک دارم؟ چه پاسخی می‌شود به او داد؟! آیا جز این است که به او خواهند گفت: بهتر است به صورت تخصصی در رشته‌ی مورد نظر (تاریخ، فلسفه، حقوق و ...) مطالعه نمایی تا مطلع و مطمئن شوی و شکت بر طرف شود.

جهت اطلاع، ملاک‌هایی برای تأیید صحت انتساب احادیث وجود دارد، که از آن جمله است: انطباق با معارف و احکامی که توسط وحی (قرآن کریم) بیان شده است و عدم مغایرت با آن – انطباق با بدیهیات عقلی و عدم مغایرت با عقل [چنان چه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: اگر حدیثی به نقل از من برای شما بیان شد و با قرآن و عقل تطبیق نداشت، آن را به سینه‌ی دیوار بکوبید] – اجماع علما و دانشمندان متخصص – و نیز علم رجال که سند ناقلین را تا مبدأ صدور بررسی قرار داده و به صورت مستدل و مستند تأیید یا تکذیب می‌نماید.

x-shobhhe.com