|
سلام علیکم، یکی از مواردی که زبان اهل سنت
در آن برای ما دراز است، بحث کیفیت زیارت شیعیان است. متأسفانه
نمی‌توان به این مسائل جوابی هم داد. وقتی سنی حنفی مذهب با چشمان خود
سجده کردن زائرین امام رضا (ع) را در مقابل ضریح حضرت ( و پشت به قبله)
می‌بیند ما چه جوابی داریم که بدهیم؟ آیا این مصداق شرک و کفر نیست؟
انسان هر چقدر هم ارادت داشته باشد (که اکثراً ذره‌ای هم ارادت عملی و
قلبی ندارند) باز امام معصوم صرفاً بنده‌ای از بندگان خداست چون من و
شما و سجده و بوسیدن سنگ زمین، آن هم پشت به قبله و رو به ضریح را
نمی‌توان هیچ توجیه نمود. چرا علمای ما فتوای درست و حسابی نمی دهند؟
چرا وعاظ برای رفع این حرکت زشت سخنرانی‌های کافی نمی‌کنند؟ چرا خادمین
حرم از عمل این اشخاص جاهل و نادان ممانعت نمی کنند؟
اگر چه پاسخ موضوعی که طرح فرمودید
در یک یا دو جمله هم ممکن است، اما نظر به اهمیت موضوع، خواهشمند است
به نکات ذیل دقت فرمایید:
نکته‌ی اول: در خصوص بوسیدن در، دیوار، ضریح و ... که بسیار هم مورد
بحث قرار گرفته است، در تعریف حکما و عرفا اصطلاحی از حالات و روحیات
انسانی وجود دارد، بدین مضمون: «حب ذات، حب به آثار ذات را در پی
دارد». یعنی انسان اگر چیزی را دوست داشته باشد، حتماً آثار آن را هم
دوست دارد. و این معنا در همه موارد، اعم از دینی و غیر دینی صادق است.
چنان چه اگر کسی خداوند متعال را دوست داشته باشد، حتماً انبیاء،
اولیای و همه‌ی بندگان او را هم دوست دارد. یا اگر کسی را دوست داشته
باشد، اولاد او را هم دوست دارد. یا اگر شخصی مادر یا همسرش را دوست
داشته باشد، عکس یا نامه‌ای او را هم دوست دارد و ... . لذا در بروز
محبت خود، ممکن است عکس یا دست‌خط مادر را هم ببوسد و به روی چشمش هم
بگذارد. لذا اصل بوسیدن در و دیوار و ضریح حرم ائمه یا حتی
امامزاده‌ها، اگر به قصد قربت باشد، هیچ اشکالی ندارد، چنان چه بوسیدن
عکس یا نامه‌ی مادر یا همسر هم اشکالی ندارد.
بر همگان روشن است که سنگ و آهن، معبود شیعیان نیست و شیعیان سنگ‌بوس و
آهن بوس نیستند، که اگر چنین بود، سنگ و آهن در بازار بیشتر از حرم‌ها
وجود دارد و آنان برای زیارت به بازار سنگ‌فروش‌ها و آهن‌فروش‌ها
می‌رفتند. بلکه به خاطر ارادت به امام، آن چه متعلق به او است را نیز
دوست دارند، هم چنان که خاک پای زوار آنها را طوطیای چشم می‌کنند و در
روایات نیز بسیار وارد شده است که خدمت به زوار حرم‌ها (اعم از کعبه یا
دیگر حرم‌ها) که در واقع خدمت به عباد الهی است، بسیار مستحب است.
در اسلام (هیچ یک از مذاهب، به غیر از وهابیت که مذهب نیست و یک سازمان
جاسوسی بنا شده از سوی انگلیس است و دیگر مذاهب نیز اگر نترسند، آنان
را قبول ندارند) این ابراز محبت مذموم واقع نشده و حرام نیست. مردم
زمان پیامبر اکرم (ص)، چنان قطرات آب وضوی ایشان را برای تبرک بر
می‌داشتند که معروف است قطره‌ای بر زمین نمی‌چکید و یا حضرت یعقوب (ع)،
پیراهن حضرت یوسف (ع) را می‌بویید، می‌بوسید و بر چشمان خود می‌مالید و
از همین طریق نیز شفا یافت و بینا شد.
البته بوسیدن دست یا عصا یا چوب‌دستی بزرگان در بین اهل سنت رایج بوده
و هست. چنان چه در مجالس آنان، کودکان به هنگام ورود و سلام علیک، دست
بزرگان مجلس را می‌بوسند و نیز عکس‌های بسیاری از بزرگان اهل سنت وجود
دارد که دست یا چوب دستی خلفای وقت خود (اگر چه جایر و ظالم باشند) را
می‌بوسند و در تاریخ مندرج است که برای بیعت و یا ابراز ارادت، پا و
کفش معاویه یا امثال حجاج بن یوسف حتی خلفای عثمانی (که اغلب حنفی
بودند) را می‌بوسیدند.
نکته‌ی دوم: سجده به خداوند متعال در حال پشت به قبله بودن است. در نظر
داشته باشید، اگر چه بر اساس روایات شیعه و سنی، بهترین نقطه‌ی هر
مکانی، رو به قبله‌ی آن است و به هنگام عبادت و سجده، بهتر است انسان
رو به قبله باشد، اما جهت‌گیری رو به قبله برای سجده، فقط در نمازهای
یومیه واجب است. و گرنه خداوند همه جا هست و در کعبه نیست که جسده بر
او به جهت دیگری اشکال داشته باشد. چنان چه می‌فرماید: « هُوَ مَعَكُمْ
أَيْنَ ما كُنْتُمْ – او [خداوند متعال] با شماست، هر کجا که باشید.
(الحدید-4)». لذا در غیر نمازهای واجب، به هر طرف که به خداوند سجده
شود، اشکالی ندارد. اگر در احکام نمازهای مستحب مانند نوافل دقت
فرمایید، اقامه‌ی آنها حتی در حال حرکت و پشت به قبله نیز جایز و صحیح
است.
نکته‌ی سوم: سجده کردن به امام رضا علیه‌السلام است! همان گونه که خود
اشاره فرمودید، نه تنها امام رضا (ع)، بلکه مسجود قرار دادن هر چیزی به
غیر از حق تعالی، شرکت و حرام است. اما بدیهی است که هیچ یک از زوار
محترم (که البته ما جرأت نمی‌کنیم که مدعی شویم اکثراً ذره‌ای هم ارادت
قلبی و عملی ندارند)، به امام رضا (ع) سجده نمی‌کنند، یعنی امام، معبود
و مسجود آنها نیست، بلکه ممکن است برای خدا بدان جهت سجده (مثلاً
سجده‌ی شکر بابت توفیق زیارت) کنند،که توضیح آن در نکته‌ی دوم داده شد.
و یا آن که صورتشان را در آستانه‌ی مقدس بر خاک بگذارند، که در این
صورت اگر برای ابراز محبت به آن بزرگواران و به قصد قرب الهی انجام
شود، در هیچ یک از مذاهب اشکالی ندارد. البته ممکن است که یک نفر اهل
سنت بر اساس تبلیغات‌های القا شده ایراد بگیرد، اما در کتب فقهی
مذهبشان، ایرادی وارد نشده است و اگر وارد شده باشد نیز صحیح نمی‌باشد.
اهل سنت نیز مانند اهل تشیع، سنگ‌های دیوار کعبه و سنگ حجرالاسود را
می‌بوسند. آیا سنگ پرست هستند و یا آن سنگ‌ها خداوند است؟! بدیهی است
که به خاطر حب به خداوند متعال، نسبت به آن چه متعلق به اوست، ابراز
محبت می‌کنند.
نکته‌ی چهارم: مسئله‌ی انجام اموری است که به دلیل مشتبه بودن، ممکن
است موجب وهن اسلام و تشیع گردد. در این صورت همان گونه که شما اشاره
نمودید، بهتر است انجام نشود. یعنی اشکالی به اصل فعل وارد نیست، بلکه
به خاطر آثار سوء مترتب بر آن در اذهان عمومی که احیاناً اطلاعی از قصد
و مقصود زایر ندارند و یا با مباحث فوق نیز آشنا نیستند، ترک آن بهتر
است. در هر حال سجده‌ی شکر و یا حتی صورت به آستان مقدس آن انوار الهی
گذاشتن، جزو آداب زیارت نیست و می‌توان بدون این اعمال نیز عرض ارادت
نمود و زیارت مقبولی داشت.
نکته‌ی پنجم: گله‌مندی شما از مراجع، وعاظ و علما است – که البته
بیانگر دردمندی و توجه و علاقه‌ی ویژه شما به تشیع و ضرورت وحدت مسلمین
می‌باشد-. توجه داشته باشید که حتی اگر مراجع فتوایی صادر ننمایند، اصل
حرام بودن سجده به غیر از خداوند متعال و شرک بودن معبود قرار دادن
دیگری، اصل و بطن عقاید اسلامی است و در آیات متعدد قرآن کریم نیز بیان
شده است و بر کسی پوشیده نیست. هر چند که همه‌ی مراجع بدون استثناء
بدان تأکید نموده‌اند. و اما پرهیز از کارهایی که مورد وهن اسلام و
تشیع می‌شود نیز مکرر توسط مراجع، علما و وعاظ مورد تأکید قرار گرفته
است، اما مستحضرید که در اماکن عمومی و در ازدحام، نمی‌شود به صورت
قهریه عمل نمود. چنان چه حتی وهابی‌ها که بغض عجیبی نسبت به حرم پیامبر
اکرم (ص) و سایر معصومین (ع) دارند و برخوردهای شدید و زننده‌ای با
زوار دارند، نمی‌توانند از برخی از رفتارهای زوار جلوگیری نمایند و
جالب آن حتی تا چهار سال پیش در قبرستان بقیع (بالای محل قبر اهل بیت)،
تابلویی از حدیث پیامبر اکرم (ص) مبنی بر استحباب زیارت اهل قبول نصب
کرده بودند!
در این بخش نظر جنابعالی را به برخی از فرمایشات مقام معظم رهبری، نسبت
به برخی از رفتارهای بعضی از شیعیان در ابراز محبت به اهل بیت (ع) و یا
بوسیدن عتبات جلب می‌نماییم:
17/3/1373
قمه‌زني از كارهاي خلاف، جعلي و نادرست است كه متأسفانه طي
چند سال اخير برخي در حال ترويج آن هستند. قمه‌زني مربوط به
دين و يا يك حركت عزاداري نيست و قطعا خلاف و يك بدعت است و
بدون ترديد خداوند به انجام آن راضي نيست و اينجانب نيز از كسي
كه تظاهر به قمه‌زني مي‌كند قلبا راضي نيستم.
اكنون روز حاكميت اسلام و جلوه اسلام است بنابر اين در جامعه
اسلامي برتر يعني جامعه محب اهل بيت(ع) كه به نام مقدس
اميرالمؤمنين، حسين‌بن علي(ع) و ولي عصر ارواحنافداه مفتخر و
مزين است نبايد اجازه دهيم كارهائي كه اين جامعه را در نظر
مسلمانان جهان و غيرمسلمانان به عنوان گروهي از انسان‌هاي
خرافي بي‌منطق معرفي مي‌كند، انجام پذيرد. اسلام دين منطقي است
و منطقي‌ترين بخش آن تفسيري است كه شيعه از اسلام دارد.
3/3/1371
در پاسخ به برخی از استفتائات حجت الاسلام ری‌شهری (به ویژه بند 6 که
ذیلاً نقل می‌گردد):
- حكم بوسيدن پنجره مرقد مطهر حضرت رسول صلي الله عليه و آله، برداشتن
خاك از قبور ائمعه، بقيع عليهم السلام به عنوان تبرك و نماز خواندن در
قبرستان بقيع يا كنار ديوار آن با توجه به ممانعت مأمورين سعودي و با
عنايت به اين كه اين اعمال معمولاً موجب اهانت به شيعه ميگردد، چيست؟
بسم الله الرحمن الرحيم
كارهاي مذكور درسؤالات فوق در صورتي كه موجب وهن مذهب يا ايجاد تفرقه
بين مسليمن شود و هر عمل ديگري كه اين تبعات را داشته باشد حرام است و
مؤمنين بايد از آن اجتناب كنند، و شركت در نمازهاي جماعت و تبعيت از
تشخيص مسلمين در هلال ذيحجه الحرام و ذبح درمسلخ جديد و امثال آن مجزي
و مبري ذمه است.
سيدعلي خامنه‌اي - 18 ذيقعده 1412قمري
22/9/1388
اخيراً يک بدعت عجيب و غريب و نامأنوس ديگر هم در باب زيارت درست
کردهاند! بدين ترتيب که وقتي ميخواهند قبور مطهّر ائمّه عليهمالسلام
را زيارت کنند، از درِ صحن که وارد ميشوند، روي زمين ميخوابند و
سينهخيز خود را به حرم ميرسانند! شما ميدانيد که قبر مطهّر پيغمبر
صلواةاللهعليه و قبور مطهّر امام حسين، امام صادق، موسيبنجعفر، امام
رضا و بقيه ائمّه عليهمالسّلام را همه مردم، ايضاً علما و فقهاي بزرگ،
در مدينه و عراق و ايران، زيارت ميکردند. آيا هرگز شنيدهايد که يک
نفر از ائمّه عليهمالسّلام و يا علما، وقتي ميخواستند زيارت کنند،
خود را از درِ صحن، به طور سينهخيز به حرم برسانند؟! اگر اين کار،
مستحسن و مستحب بود و مقبول و خوب مينمود، بزرگان ما به انجامش مبادرت
ميکردند. اما نکردند. حتي نقل شد که مرحوم آيتاللهالعظمي آقاي
بروجردي رضواناللهتعاليعليه، آن عالم بزرگ و مجتهد قوي و عميق و
روشنفکر، عتبهبوسي را با اينکه شايد مستحب باشد، منع ميکرد.
احتمالاً استحبابِ بوسيدن عتبه، در روايت وارد شده است. در کتب دعا که
هست. به ذهنم اين است که براي عتبه بوسي، روايت هم وجود دارد. با
اينکه اينکار مستحب است، ايشان ميگفتند «انجامش ندهيد، تا مبادا
دشمنان خيال کنند سجده ميکنيم؛ و عليه شيعه، تشنيعي درست نکنند.» اما
امروز، وقتي عدّهاي وارد صحن مطهّر عليبنموسيالرّضا
عليهالصّلاةوالسّلام ميشوند، خود را به زمين مياندازند و دويست متر
راه را به طور سينهخيز ميپيماند تا خود را به حرم برسانند! آيا اين
کار درستي است؟ نه؛ اينکار، غلط است. اصلاً اهانت به دين و زيارت است.
چهکسي چنين بدعت‌هايي را بين مردم رواج ميدهد؟ نکند اين هم کار دشمن
باشد؟! اينها را به مردم بگوييد و ذهن‌ها را روشن کنيد
x-shobhe.com | 
