اخلاص امیرالمؤمنین علیه‌السلام در خاص و عام
زبانزد است، اما چگونه در هنگام نماز متوجه ورود سائل شد و به وی
انگشتر دارد؟
اصل این سؤال که گاهی به صورت شبهه طرح می‌گردد، ناشی از تعریف
نادرست از «اخلاص» و هم چنین ضعف شناخت از مقام «ولایت» است.
بدون شک دادن انگشتری به سائل از چنان شدت درجه‌ی اخلاصی برخوردار بوده
که نه تنها خداوند کریم در کلام وحی بدان اشاره نموده است، بلکه این
عمل را از نشانه‌های «ولی شناسی» قرار داده است. چنان چه می‌فرماید:
إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا
الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاه وَ يُؤتُونَ الزَّكاةَ وَ هُم راكِعُون
(المائده – 55)
جز اين نيست كه ولىّ شما خداست و رسول او و مؤمنانى كه نماز مىخوانند
و هم چنان كه در ركوع‌اند انفاق مىكنند.
از آیه صریح فوق چند نتیجه‌ی اجمالی می‌توان اخذ نمود:
1- [به رغم انکار برخی] چنین حادثه‌ای اتفاق افتاده است که خداوند فاعل
آن را به عنوان «ولی» معرفی می‌نماید.
2- شدت اخلاص لله در این امر به حدی بوده که خداوند آن را از نشانه‌های
«ولی‌شناسی» قرار داده است.
3- اهدای انگشتری در حال رکوع امام (ع) منعی نداشته که خداوند آن را
تأیید نموده است.
برای درک و شناخت بیشتر، لازم است به چند نکته‌ی ذیل اشاره شود:
الف - معنای اخلاص چنین نیست که مخلص (حضرت امیر علیه‌السلام یا هر کس
دیگری) از هر امری غافل شود، که اگر چنین بود، لازم می‌آمد تا
پیامبر‌اکرم (ص) و سایر معصومین (ع) حتی از ظواهر نماز مثل ارکان و
اذکار نماز ـ که عملی دنیایی و جسمانی است – غافل شوند و به محض آن که
نیت نموده و تکبیر گفتند، همه‌ی امور و از جمله صورت نماز را فراموش
کنند و فقط محو جمال و جلال الهی گردند.
ب – فرض غفلت مقام ولایت «از کلیه‌ی امور»، نه تنها اثبات «غفلت» آنان
(حتی برای یک ثانیه) است، بلکه با عصمت آنان نیز منافات دارد.
ج – اگر مقام «ولایت» و خلیفه‌ی خدا در زمین لحظه‌ای توجه‌اش از عالم
خلقت منفک شود، فیض الهی منقطع و عالم معدوم می‌گردد.
د – معنای شدت اخلاص این است که عبد مؤمن و مخلص (معصومین ع)، لحظه‌ای
[حتی به اندازه‌ی یک چشم به هم زدن] از یاد خدا غافل نمی‌شوند. لذا
توجه آنها به عالم و امورات آن نیز به امر خدا و برای خدا صورت
می‌پذیرد که عین عبادت و بندگی مخلصانه است.
و – متأسفانه ما برای درک و شناخت، معصومین (ع) را که انسان‌های کامل و
اشرف مخلوقات هستند با خودمان قیاس می‌کنیم! و این خطای بزرگی است، چرا
که ما ناقص هستیم. به عنوان مثال اگر در نماز متوجه موضوع دیگری شویم،
حتماً از یاد خدا غافل شده‌ایم. اما معصومین (ع) چنین نیستند و ما
چاره‌ای نداریم جز آن که آنان را با معرفی خودشان بشناسیم و نه با قیاس
به خودمان. ائمه علیهم‌السلام می‌فرمایند:
قلوبنا اوعيه لمشية الله، فاذا شاء شئنا. (بحار الانوار،ج52، ص 51)
قلب‌های ما، ظرف‌های مشیت الهی است، پس چون او خواست، ما خواهیم خواست.
پس، همه‌ی نیات و اعمال آنها الهی و در کمال اخلاص است و عمل یا سخنی
از آنان به جز به امر الهی صادر نمی‌گردد و از جمله اهدای انگشتری است.
نکته‌ی مهم دیگری که باید در مقام اخلاص به آن توجه توجه شود «اطاعت
امر ولی» است. نماز یک امر الهی است و هم چنین نمازهای متسحبی یا نوافل
(که ظاهراً حضرت در حال نماز مستحبی بودند) و زکات انگشتری به سائل نیز
امر الهی بوده است.
متأسفانه ما مقام و منزلت «ولایت» را – از ولایت خداوند متعال گرفته تا
ولایت رسول و اولی‌الامر و ولی‌فقیه – نشناخته‌ایم. برای روشن‌تر شدن
موضوع و اهمیت اطاعت از امر «ولی» به نکته‌ی ذیل دقت فرمایید:
- روزی حضرت رسول اکرم (ص) وارد مسجد شدند و شخصی را که در نماز بودند
صدا کردند. وی پس از اتمام نماز خدمت رسید و عرض کرد، امر بفرمایید یا
رسول‌الله (ص). ایشان فرمودند: چرا همان موقع که صدایت کردم پاسخ
ندادی؟ او عرض کرد: در نماز بودم.
حضرت به او فرمود: باید نمازت را می‌شکستی و دعوت مرا لبیک می‌گفتی.
مگر در قرآن کریم نخوانده‌ای که خداوند فرمود:
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا استَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا
دَعاكُم لِما يُحييكُم وَ اعلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَينَ
المَرءِ وَ قَلبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَيهِ تُحشَرُون (الانفال – 24)
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، چون خدا و پيامبرش شما را به چيزى فرا
خوانند كه زندگيتان مىبخشد دعوتشان را اجابت كنيد و بدانيد كه خدا
ميان آدمى و قلبش حايل است و همگی به پيشگاه او گرد آورده شويد.
به طور قطع اگر ما هم به جای آن فرد بودیم – اگر چه امر نماز و امر
اطاعت از رسول و سایر اوامر الهی را از طریق ایشان آموخته‌ایم – اما
گمان می‌کردیم که ادامه‌ی نماز صحیح‌تر از پاسخ دعوت «ولی‌امر» است!
اما اهل عصمت (ع) که دل‌هایشان ظرف مشیت الهی است و خواست‌شان بر اساس
خواست خداوند متعال است و جز به خواست او سخنی نگفته و کاری نمی‌کنند،
به آداب ولایت‌پذیری و اطاعت از «ولی» کاملاً علم دارند و عمل
می‌نمایند. پس، اگر مشیت خدا بر آن بود که بنده‌اش در حال رکوع انگشتری
به زکات دهد، می‌دهد و به خداوند عرض نمی‌کند: که فعلاً در حال نماز
هستم و نمی‌توانم کار دیگری انجام دهم. صبر بفرمایید تا نمازم تمام
شود! اما حضرت علی علیه‌السلام که با اخلاص تمام مطیع امر مولا است، هم
نمازش به امر خدا و برای خداست و هم زکاتش به امر خدا و برای خداست.
x-shobhe.com | 
