|
در مورد دلایل
و لزوم جهان آخرت (معاد) توضیح دهید؟
برای اثبات تداوم حیات که از آن به جهان آخرت یا همان معاد یاد
می‌کنیم نیز مانند توحید دلایل بسیار عقلی، فطری و نقلی (آیات و
روایات) وجود دارد که در این مختصر حتی مجالی برای طرح برخی از اهمّ
آنها نیز وجود ندارد.
اما در ابتدا توجه به یک نکته بسیار ضروری است. مقوله‌ی «معاد» و یا به
تعبیری دیگر هدف و مقصد، همیشه پس از روشن شدن «مبدأ» مطرح است. لذا
اگر برای صاحب اندیشه و محققی مسئله‌ی «مبدأ» آفرینش که الله جل جلاله
هست روشن نشده باشد و بدان اعتقاد و باوری نداشته باشد، بحث از معاد
بی‌معناست و نتیجه‌ای نخواهد داشت.
الف – بالتبع کسی که به مبدائیت الله جل جلاله شناخت پیدا کرد و ایمان
آورد، می‌داند که او علیم و حکیم است. لذا حتی انسان علیم و حکیم کار
عبث و بیهوده نمی‌کند چه رسد به خداوند متعال. لذا در آیات متعددی
تصریح فرمود که این عالم خلقت، عبث، پوچ، بازیچه و باطل خلق نشده است
و این فقط کفار هستند که چنین گمانی دارند. یعنی همان‌هایی که «مبدأ»
آفرینش را نشناخته یا قبول ننمودند:
«وَ ما خَلَقنَا السَّماءَ وَ الْأَرضَ وَ ما بَينَهُما باطِلاً ذلِكَ
ظَنُّ الَّذينَ كَفَرُوا فَوَيلٌ لِلَّذينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ»
(ص، 27)
ترجمه: و پنداشتند كه ما آسمان و زمين را به باطل آفريديم و حال آنكه
چنين نبود و اين پندار كسانى است كه كفر ورزيدند پس واى بر كافران از
آتش.
«أَ فَحَسِبتُم أَنَّما خَلَقناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُم إِلَينا لا
تُرجَعُونَ» (المؤمنون، 115)
ترجمه: آيا چنين پنداشتيد كه ما شما را به عبث و بازيچه آفريدهايم
هرگز به ما رجوع نخواهيد كرد؟
پس اگر خالق حکیم خلایق را آفرید، معلوم است که آن را هدفدار آفریده
است و حال که آفرینش هدفدار آفریده شده است، معلوم می‌گردد که به سوی
هدفش رهسپار خواهد بود و باز معلوم است که هدف فنا به معنای نابودی
نمی‌باشد، چرا که این به مثابه‌ی همان کار عبث و بیهوده خواهد بود.
بلکه حیات و بقای ابدی وجود خواهد داشت که این خود دلیل دیگری بر تداوم
حیات پس از مرگ و معاد می‌باشد.
ج – هدفگذاری انسان‌ها یا سایر موجودات به خاطر نقص وجودی و نیاز
آنهاست که با رسیدن به هدف مرتفع شده و به کمال می‌رسند. اما برای
خداوند متعال که هستی و کمال محض است، هدفگذاری به منظور رسیدن به
نتیجه‌ای که از او رفع نیاز نموده و سبب تکاملش گردد، معنا و جایگاهی
ندارد، حتی فایده رساندن به مخلوقات نیز به عنوان هدف نهایی از خلقت
معنا و مفهومی نخواهد یافت، بلکه عالم هستی تجلی ذات مقدس حق تعالی
می‌باشد که هستی محض است و برای هستی محض هدفی والاتر و کامل‌تر از
خودش وجود ندارد، لذا رسیدن مخلوق به هدف [کمال]، فقط با بازگشت به سوی
او محقق می‌گردد و از همین رو یکی از اسامی حیات اخروی «معاد» است.
یعنی «عود و بازگشت». و بازگشت چنان چه از نامش پیداست، به سوی «مبدأ -
الله» می‌باشد. «انا لله و انا الیه راجعون».
د – اگر خداوند حکیم و عادل به انسان عقل، شعور، منطق، اراده و اختیار
داد و نیز برای هدایتش انبیای را با دلایل روشن و کتاب گسیل داشت،
معلوم می‌شود که ایجاب حکمت و عدلش، یک‌سان نبودن آدمیان در تقرب به
هدف [معبود] است. بلکه هر کس باید به اندازه‌ی همتش تلاش کند و به مقصد
راهی که رفته برسد. که این خود حیات اخروی، معاد، رسیدن به نتیجه‌ی
ایمان و عملکرد را ضروری می‌سازد.
و البته صدها و هزاران دلیل عقلی و نقلی دیگر نیز جود دارد.
x-shobhhe.com | 
