احکام وحقوق/شبهه48

فلسفه روزه و آثار روحی و جسمی آن چیست؟ امسال در مورد مدت روزه نیز شایعاتی منتشر شده است؟

 روزه از احکام الهی است که در همه‌ی ادیان به موحدین و مؤمنین واجب شده است. و البته هر کدام در مدت زمان و طبق احکام مربوط به خود. چنان چه فرمود:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» ﴿البقره، ۱۸۳﴾
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد روزه بر شما مقرر شده است همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد كه پرهيزگارى كنيد.

وجوب روزه‌داری در تمامی ادیان الهی بیانگر ضرورت آن برای بشر و آثار و تبعات روحی و جسمی آن است و البته فلسفه روزه بسیار گسترده‌تر از آن است که حتی در یک کتاب بتوان به آن پرداخت.
الف – مدت روزه تمام ماه مبارک رمضان است و شایعات سخیفی که اخیرا مطرح می‌گردد، مثل این که سه روز بوده و بعدا آخوندها به آن صفر اضافه کرده و سی روز نمودند و ...، توسط کسانی منتشر می‌گردد که اساسا هیچ اعتقادی به خدا نیز ندارند، چه رسد به اسلام، قرآن کریم و روزه.
ب – اگر چه روزه شامل احکامی در مورد خوردن، خوابیدن، جماع و ... کمه مربوط به جسم است می‌باشد، اما رمضان صرفا روزه نیست و آثار و تبعات جسمی نیز زیاد ملاک نیست. چرا که ماه مبارک رمضان، برای همگان رمضان است و برکاتش را برای همه به همراه دارد، هر چند بسیاری نتوانند طی این ماه روزه بگیرند. آیه مبارکه ذیل سند هر دو مطلب فوق می‌باشد. از یک سو می‌فرماید که وقتی ماه رمضان رسید، در آن ماه روزه بگیرید و هم می فرماید برخی از روزه گرفتن معاف هستند و ارزش روزه داری برای کسانی که می‌توانند نیز به اخلاص در عبادت است و نه فقط چند ساعت نخوردن و نیاشامیدن:

«شَهرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الهُدَى وَالفُرقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهرَ فَليَصُمهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَو عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّن أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» ﴿البقره، ۱۸۵﴾
ترجمه: ماه رمضان [همان ماه] است كه در آن قرآن فرو فرستاده شده است [كتابى ] كه مردم را راهبر و [متضمن] دلايل آشكار هدايت و [ميزان] تشخيص حق از باطل است پس هر كس از شما اين ماه را درك كند بايد آن را روزه بدارد و كسى كه بيمار يا در سفر است [بايد به شماره آن] تعدادى از روزهاى ديگر [را روزه بدارد] خدا براى شما آسانى مى‏خواهد و براى شما دشوارى نمى‏خواهد تا شماره [مقرر] را تكميل كنيد و خدا را به پاس آنكه رهنمونی‌تان كرده است به بزرگى بستاييد و باشد كه شكرگزارى كنيد.

ج – نه تنها روزه، بلکه تمامی احکام الهی مبتنی بر علم و حکمت الهی بوده و آثار و تبعاتی دارد که رشد و سلامت دنیوی و فلاح اخروی بشر مستلزم ایمان و عمل به آنهاست، اما مهم ترین فلسفه نماز، روزه و سایر احکام، عبادت و بندگی الله جل جلاله است که با اطاعت اوامر او محقق می‌گردد، نه آثار و تبعات آن.
د – در عین حال در خصوص آثار روزه مباحث بسیاری در قرآن کریم و احادیث معصومین (ع) و در تشریح آنان در بیان حکیمان بیان شده است که محور همه آنها، یاد خداوند متعال و بازگشت به سوی اوست.
«خود» بشر به تناسب إله و معبود او تعریف شکل می‌گیرد و تعریف انسان متناسب با هدف و علایق اوست. انسان به سوی محبوب می‌رود و رنگ او را به خود می‌گیرد و مظهر اسماء و نشانه‌های هدفش می‌گردد. خواه محبوب و هدف الله جل جلاله باشد و یا دنیا و مظاهر و بت‌های گوناگون.
اما، روح آن قدر متوجه بدن و نیازهای آن می‌شود که اغلب از خود غافل می‌گردد و به جای آن کنترل نفس و بدن را در اختیار بگیرد، خود در کنترل نفس درآمده و دغدغه‌ای جز اطاعت اوامر نفس و برآوردن نیازهای حیوانی بدن پیدا نمی‌کند و مهم‌ترین خواص نماز و روزه این است که نفس و خواهش‌های نفسانی تحت کنترل عقل و قلب قرار می‌گیرد و چون حجاب از عقل و قلب کنار رفت، تجلی نور الهی از آن ساتع گردیده و بر سرتاسر وجود احاطه می‌یابد و انسان خلیفة الله می‌شود.
پیشنهاد می‌گردد در ارتباط با فلسفه، خواص یا آثار روزه، مطالب ذیل را مطالعه نمایید:

x-shobhe.com