|
آیا روایات معتبری
وجود دارند مبنی بر این‌که هر خانه‌ای که در آن ساز و آواز باشد، از
بلاهای دردناک در امان نیست؟ و یا گوش دادن به صدای تار از گناهان
کبیره است؟
پرسش
می‌خواستم بدانم که آیا احادیث زیر معتبر هستند: 1. «قال الامام
الصّادق(ع): بیتُ الغناء لا تُؤمَنُ فیه الفجیعةُ و لا تُجابُ فیه
الدَّعوةُ و لا تَدخلُه الملائکة»؛ امام صادق(ع) فرمود: «خانه‌ای که در
آن غنا و ساز و آواز نواخته شود، از مصیبت‌ها و بلاهای دردناک در امان
نیست و دعا در آن خانه مستجاب نمی‌گردد و فرشتگان به آن خانه وارد
نمی‌شوند». 2. قال الامام الرضا(ع): اِستماع الاَوتار مِنَ الکبائر.
امام رضا(ع) فرمود: گوش دادن به صدای تارهای موسیقی از گناهان کبیره
است.
پاسخ اجمالی
1. روایت اول در کتاب کافی کلینی(ره) با چنین سندی نقل شده است: «محمد
بن یحیى عَنْ أَحمد بن محمد عن الحسین بن سعید عن ابراهیم بن أَبی
البِلاد عن زید الشَّحَّام قال: قال أَبُو عَبْدِ الله(ع): بَیْتُ
الْغِنَاءِ لَا تُؤْمَنُ فِیهِ الْفَجِیعَةُ وَ لَا تُجَابُ فِیهِ
الدَّعْوَةُ وَ لَا یَدْخُلُهُ الْمَلَکُ»؛[1] امام صادق(ع) فرمود:
«خانه‌ای که در آن غنا و آواز نواخته شود، از مصیبت‌ها و بلاهای دردناک
در امان نیست و دعا در آن خانه مستجاب نمی‌گردد و فرشتگان به آن خانه
وارد نمی‌شوند».
این روایت از جهت سندی صحیح و معتبر است؛[2] زیرا بر اساس منابع رجالی
همه راویان این حدیث، امامی، ثقه و جلیل القدر هستند.[3]
مقصود از واژه «بیت الغناء» در این روایت، غنا و آواز و موسیقی مطرب و
لهوی است[4] که انسان را به سوی شهوت و فساد اخلاقی می‌کشاند و پاکی و
تقوا را در خانواده و جامعه نابود می‌کند؛ از این‌رو نواختن و گوش دادن
به چنین موسیقی‌ای حرام و گناه است.
البته برخی فقها گفته‌اند که با توجه به ذیل این روایت؛ گوش کردن به
غنا مکروه بوده و این روایت بر غیر از کراهت دلالت دیگری ندارد.[5]
2. از میان کتاب‌های در دسترس، روایت دوم را تنها در کتاب‌های یکی دو
قرن قبل مانند «مستدرک الوسائل» محدّث نوری (متوفی: 1320ق) می‌توان
یافت. به عنوان اولین منبع از امام رضا(ع) با این سند نقل شده است:
«السَّیِّدُ الْفَاضِلُ الْمُعَاصِرُ فِی الرَّوْضَاتِ، عَنْ رِسَالَةِ
قَبَائِحِ الْخَمْرِ لِلسَّیِّدِ الْجَلِیلِ الْأَمِیرِ صَدْرِ
الدِّینِ الدَّشْتَکِیِّ عَنِ الرِّضَا(ع) اِستماع الاَوتار مِنَ
الکبائر».[6]
امام رضا(ع) فرمود: شنیدن صدای تارها از گناهان کبیره است.
اگرچه شنیدن صدای هرگونه آلات موسیقی در مجالس لهو و لعب، حرام
می‌باشد، اما خصوص این روایت، سند قابل اعتمادی نداشته و روایتی مُرسَل
است.
برای آگاهی بیشتر درباره احکام غنا و موسیقی و دلایل حرمت آن در برخی
موارد، نمایه‌های زیر را مطالعه کنید:
«راه شناسایی موسیقی حلال از حرام»، سؤال 499
«دلایل حرمت و حلیت موسیقی»، سؤال 388
«استفاده از برخی ابزار موسیقی»، سؤال 15586
«غنا و خوانندگی زن برای مرد»، سؤال 12615
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر،
آخوندی، محمد، ج 6، ص 433، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم،
1407ق.
[2]. مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه،
محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی،
سید فضل الله، ج 10، ص 159، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ
دوم، 1406ق؛ شیخ حرّ عاملی، رسالة فی الغناء، محقق، مصحح، صادقی،
محسن، ص 29، قم، نشر مرصاد، چاپ اول، 1418ق.
[3]. درباره تک تک راویان آن ر. ک: نجاشی، احمد بن على، رجال
النجاشی، ص 22، 83، 353، قم، جامعه مدرسین، 1407ق؛ حلی، حسن بن یوسف
بن على، الخلاصة، ص 49، 73، 157، قم، دار الذخائر، 1411ق؛ کشی، محمد
بن عمر، رجال الکشی، ص 596، دانشگاه مشهد، 1348ش؛ طوسی، ابو جعفر
محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص 355، نجف، حیدریه، 1381ق.
[4]. ر.ک: مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول،
محقق، رسولی، سید هاشم، ج 22، ص 305، تهران، دار الکتب الإسلامیة،
چاپ دوم، 1404ق؛ نراقی، ملا احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام
الشریعة، ج 14، ص 141 و ج 18، ص 199، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول،
1415ق.
[5]. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة(المکاسب
المحرمة)، ص 167، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار(ع)، چاپ اول، 1427ق.
[6]. نوری، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج
13، ص 220، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1408ق.
اسلام کوئست | 
