جُبِلَتِ الشَّجَاعَةُ عَلَى ثَلَاثِ
طَبَائِعَ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ فَضِيلَةٌ لَيْسَتْ
لِلْأُخْرَى السَّخَاءُ بِالنَّفْسِ وَ الْأَنَفَةُ مِنَ الذُّلِّ
وَ طَلَبُ الذِّكْر
شجاعت بر سه خصلت سرشته شده كه هر يك از آنها فضيلتى دارد كه ديگرى فاقد آن است: از
خودگذشتگى، تن ندادن به خوارى و ذلّت و نامجويى.
تحف العقول ص
322
حدیث (5)
امام على عليه السلام :
ثَمَرَةُ الشَّجاعَةِ الغيرَةُ؛
غيرت ميوه شجاعت است.
عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 207 ،
ح 4142
حدیث (6)
امام صادق عليه السلام :
ثَلاثَةٌ لاتُعرَفُ إِلاّ فى ثَلاثِ
مَواطِنَ: لَا يُعْرَفُ الْحَلِيمُ إِلَّا عِنْدَ الْغَضَبِ وَ لَا
الشُّجَاعُ إِلَّا عِنْدَ الْحَرْبِ وَ لَا أَخٌ إِلَّا عِنْدَ
الْحَاجَة
سه كس اند كه جز در سه جا شناخته نمى شوند: بردبار جز در هنگام خشم، شجاع جز در جنگ
و برادر جز در هنگام نيازمندى.
بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص 229 ، ح 9
حدیث (7)
امام على عليه السلام :
لا أَشجَعَ مِن لَبيبٍ؛
شجاع تر از خردمند، وجود ندارد.
عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 533 ،
ح 9724
حدیث (8)
امام على عليه السلام :
لَوْ تَمَيَّزَتِ الْأَشْيَاءُ
لَكَانَ الصِّدْقُ مَعَ الشَّجَاعَةِ وَ كَانَ الْجُبْنُ مَعَ
الْكَذِبِ.
اگر خصلت ها از يكديگر متمايز و جدا شوند، هر آينه راستى با شجاعت باشد و بزدلى با
دروغ.
عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 417 ،
ح 7084
حدیث (9)
امام على عليه السلام :
آفَةُ الشَّجاعَةِ إِضاعَةُ الحَزمِ؛
آفت شجاعت، فروگذاشتن دورانديشى است.
عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 182 ،
ح 3742
حدیث (10)
امام على عليه السلام :
اَلْعَدلُ اَفْضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ
لاَنَّ النّاسَ لَوِ اسْتَعْمَلُوا الْعَدْلَ عُموما فى جَميعِهِمْ
لاَسْتَغْنَوْا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است زيرا اگر مردم همگى عدالت را درباره همه بكار گيرند از
شجاعت بى نياز مى شوند.
شرح نهج البلاغه(ابن
ابی الحدید)
ج 20، ص 333 ، ح816
حدیث (11)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّرعَةُ كُلُّ الصَّرعَةِ الَّذى يَغضبُ فَيَشتَدُّ غَضَبُهُ وَ يَحمَرُّ
وَجهُهُ وَ يَقشَعِرُّ شَعرُهُ فَيَصرَعُ غَضَبَهُ؛
كمال دليرى آن است كه كسى خشمگين شود و خشمش شدّت گيرد و چهره اش سرخ شود و موهايش
بلرزد، امّا بر خشم خود چيره گردد.
نهج الفصاحه
ص 549 ، ح 1872
حدیث (12) امام على عليه السلام
:
مَا السَّيْفُ الصّارِمُ فى كَفِّ
الشُّجاعِ بِاَعَزَّ لَهُ مِنَ الصِّدْقِ؛
شمشير بُرّنده در دست شجاع براى او دشمن
شكن تر از راستگويى نيست.
شرح نهج البلاغه(ابن ابى الحديد) ج
20 ، ص 296 ،
ح387
حدیث (13)
امام على
علیه السلام :
أَكْلُ السَّفَرْجَلِ قُوَّةٌ
لِلْقَلْبِ الضَّعِيفِ وَ هُوَ يُطَيِّبُ الْمَعِدَةَ وَ يُذَكِّي
الْفُؤَادَ وَ يُشَجِّعُ الْجَبَانَ وَ يُحَسِّنُ الْوَلَد
خوردن به، قلب ضعيف را قوى،
معده را پاك، ترسو را شجاع و فرزند را زيبا مىكند.
تحف
العقول ص 101
حدیث (14) ابن شهر آشوب :
كانَ النَّبىّ صلی الله علیه و آله
قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصُوفاً بِعِشْرِينَ خَصْلَةً مِنْ خِصَالِ
الْأَنْبِيَاءِ لَوِ انْفَرَدَ وَاحِدٌ بِأَحَدِهَا لَدَلَّ عَلَى
جَلَالِهِ فَكَيْفَ مَنِ اجْتَمَعَتْ فِيهِ كَانَ نَبِيّا أَمِيناً
صَادِقاً حَاذِقاً أَصِيلًا نَبِيلًا مَكِيناً فَصِيحاً عَاقِلًا
فَاضِلًا عَابِداً زَاهِداً سَخِيّاً كَمِيّاً قَانِعاً مُتَوَاضِعاً
حَلِيماً رَحِيماً غَيُوراً صَبُوراً مُوَافِقاً مُرَافِقاً لَمْ
يُخَالِطْ مُنَجِّماً وَ لَا كَاهِناً وَ لَا عَيَّافا
رسول اكرم صلی الله علیه و آله پيش از مبعوث شدن،
بيست خصلت از خصلتهاى پيامبران را دارا بودند، كه اگر كسى يكى از آنها
را داشته باشد، دليل عظمت اوست؛ چه رسد به كسى كه همه آنها را دارا
باشد، آن حضرت پيامبرى امين، راستگو، ماهر، اصيل، شريف، استوار، سخنور،
عاقل، با فضيلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلير و با شهامت، قانع، متواضع،
بردبار، مهربان، غيرتمند، صبور، سازگار، و نرمخو بودند و با هيچ منجّم
(قائل به تأثير ستارگان)، غيبگو و پيشگويى همنشين نبودند.
مناقب (ابن شهر آشوب) ج 1، ص 123