نمایشگاه تذهیب در فرانسه برگزار شد
همزمان با جشنواره موسیقی در شهر مورا فرانسه ، نمایشگاه تذهیب ،
بعنوان یک هنر مذهبی - ایرانی در فرانسه افتتاح شد .
در این نمایشگاه 35 اثر از آثار هنرمندان ایرانی مقیم فرانسه ، به
نمایش گذاشته شده است .
این نمایشگاه در گالری شهرداری شهر مورا برگزار
شده و تا 18 مرداد ماه ( 9 آگوست) پذیرای علاقمندان است .
برای نخستین بار نمایشگاهی از هنر تذهیب ایرانی
به همراه خوشنویسی در این شهر برگزار شده و با استقبال
بسیار شهروندان مواجه است .
تذهیب ، بکارگیری نقوش زیبا است که به قرآن کریم
اختصاص دارد و برای آرایش ، در حاشیه این کتاب آسمانی بکارگرفته
می شود .
تاریخ آرایش و تذهیب قرآن را می توان همزمان با
نوشتن آن دانست ، به این معنی که نخست بمنظور تعیین سر سوره ها،
آیه ها، جزوه ها و سجده ها آنرا به نوعی تزئین می کردند. رفته رفته
علاقه مفرط مسلمانان به قرآن و همچنین عشق به زیبایی ، هنرمندان را
بر آن داشت تا در تذهیب قرآن کریم دقت بیشتری بکار برند و نتیجه
آن تکامل فن تذهیب بود.
هنر تذهیب از دوران ساسانیان بصورت گچبری های
دیواری و حتی پیش از آن ، بصورت نقوش ، روی سفالینه وجود داشته
است. که بعد از اسلام این نقوش و حجاری ها وارد کتابها می شود و
نمود بیشتری می یابد .
قدیمی ترین قرآنهای به جای مانده از قرون اولیه اسلام ، همگی به خط
کوفی است، نقش و تزئین آنها تقریبا یکنواخت بوده و فقط در صفحه اول
و گاهی دو صفحه آخر با نقوش هندسی آرایش می شدند. سر سوره ها
نیز اغلب دارای نقوش تزئینی بوده و در سمت راست آنها یک یا چند گل
درشت وترنج طرح می زدند. شروع سوره و اسم آنرا هم به قلم زر می
نوشتند و نقطه های حروف را با رنگ قرمز ، سبز یا زعفران و آب طلا
مشخص می کردند. محل حزب و سایر علامات هم به همین شیوه مزین می
شد.
مبداء این هنر دینی - مذهبی بطور دقیق مشخص نیست ، اما کارشناسان
اعتقاد دارند که هنر تذهیب در ایران تکامل یافته و نظم هندسی خاصی
به خود گرفته است . چرا که تنها در ایران است که تذهیب به این شکل
، با این نظم و با این هندسه دیده شده است. کار های مشابهی که
عربها یا چینی ها انجام داده اند در مقابل آثار ایرانی بسیار ضعیف
جلوه می کند. پراکندگی رنگها و نقوش هندسی اقوام دیگر ، هنوز به
پختگی کامل نرسیده است.
در قرون اولیه دوران اسلامی به همان اندازه که به
خوشنویسی توجه می شد ، فن آرایش و تذهیب نیز مورد علاقه بزرگان و
امیران بود تا جائی که در نقاط مختلف ایران ، بویژه خراسان، مراکزی
جهت تعلیم و پرورش علاقمندان در این فن بوجود آمد و رفته رفته فن
تذهیب راه کمال را طی کرد. درقرون اولیه دوران اسلامی، خطاطان کار
تذهیب را به عهده داشتند ولی بتدریج تقسیم کار بین هنرمندان متداول
و مرسوم شد. به احتمال قوی اول خطاط و خوشنویس کار خود را انجام می
داد، یعنی نسخه کتاب و یا قرآن را می نوشته و ضمن کتابت آن ،
مقداری فضا برای کشیدن صور و یا مذهب کاری در صفحات خالی می
گذاشتند .
دوره تیموری از دوره های بسیار مهم و پررونق و اعتلای هنر مذهب
کاری است. سلاطین تیموری همگی مشوق هنر کتاب نویسی بوده اند که
بزرگترین و مهمترین آنها "بای سنقر میرزا" پسر شاهرخ بوده است. این
شاهزاده علاوه بر اینکه خود به شخصه مردی هنرمند و بهره مند از
فنون کتابت و خط و تذهیب و نقاشی بود، عده بسیاری را به این کار
تشویق و در این زمیه فعال کرد .
در این زمان هنرمندان توجه زیادی به ترسیم اشکال،
نباتات، گلها، مناظر طبیعی و گاهی اشکال پرندگان کرده اند. قرآنهای
این دوره بویژه آنها که برای شاهرخ و بایسنقر میرزا فراهم شده ، در
زمره زیباترین تذهیب کاری هاست . طلا و لاجورد یکی از عوامل اصلی
کار آنها بوده و در همه حال برای آرایش و تذهیب کتاب و قرآن از
آنها استفاده می شده است.
صنعت تذهیب که در دوره تیموری راه کمال پیمود ، در زمان صفویه نیز
ادامه پیدا کرد. در این زمان زمینه ها بطور معمول آبی رنگ است و
تقسیمها کوچکتر و به رنگ طلایی و سیاه دیده می شود. طرحهای تزئینی
نیز به رنگ سفید، زرد، سرخ، آبی و سبز است.
تذهیب کاری و نقاشی با طلا در دوره صفویه ترقی
کرد. بسیاری از نسخ باقی مانده از این زمان حاشیه بزرگی دارد که
مناظر طبیعی، اشکال انسان و حیوان بر آن نقاشی شده و رنگ طلایی،
سبز و زرد در آنها به کار رفته است.
در دوران معاصر با دو نوع تذهیب روبرو هستیم ، اول تذهیبهایی که
هنرمندان آن ، پایبند به اصول سنتی این هنر هستند. آثار این گروه
از نظر فرم و شکل متنوع تر از گذشته شده است اما ساختار شکنی صورت
نگرفته است. در واقع المان ها، نقوش پرندگان، گلها و گیاهان به شکل
قبل است ، اما طرحها و تا حد زیادی رنگها عوض شده اند. اما در دسته
دوم نگاه متفاوتی وجود دارد که می تواند نوید بخش تحولاتی در آینده
باشد.