«احكام خوردنيها
و آشاميدنيها»
مسأله
۲۶۸۸ ـ خوردن گوشت مرغ خانگى و كبوتر و اقسام گنجشك حلال است، و
بلبل و سار و چكاوك از قسم گنجشك است.
و شب پره و
طاووس و جمیع انواع كلاغ و هر پرنده اى كه مثل شاهین و عقاب و باز
چنگال دارد، یا هنگام پرواز بال زدنش كمتر از صاف نگهداشتن بالش باشد
حرام است، و همچنین هر مرغى كه چینه دان و سنگدان و خار پشت پا
ندارد، مگر آن كه معلوم باشد كه بال زدنش بیشتر از صاف نگهداشتن آن
است كه در این صورت حلال است.
و كشتن
پرستوك و هدهد و خوردن گوشت آنها مكروه است.
مسأله
۲۶۸۹ ـ اگر چیزى را كه روح دارد ـ مانند دنبه و گوشت ـ از حیوان
زنده جدا نمایند، نجس و حرام مى باشد.
مسأله
۲۶۹۰ ـ بعضى از اجزاى حیوانات حلال گوشت حرام است، و آنها از این
قرار است:
۱ ـ خون،
۲ ـ فضله، ۳ ـ نرى، ۴ ـ فرج، ۵ ـ بچّه دان، ۶ ـ غدد كه آن را دشول
مى گویند، ۷ ـ تخم كه آن را دنبلان مى گویند، ۸ ـ چیزى كه در مغز
كلّه است و به شكل نخود مى باشد، ۹ ـ مغز حرام كه در میان تیره پشت
است، ۱۰ ـ زهره دان، ۱۱ ـ سپرز (طحال)، ۱۲ ـ بول دان (مثانه)، ۱۳ ـ
حدقه چشم.
و بنابر
احتیاط واجب از پى كه در دو طرف تیره پشت است، و از چیزى كه در میان
سُم است و به آن ذات الأشاجع مى گویند اجتناب شود، و این احتیاط در پى
آكد است، و در پرندگان غیر از خون و فضله كه بى اشكال حرام است، از
سایر چیزهایى كه ذكر شد هركدام كه در آنها باشد، بنابر احتیاط واجب از
خوردن آن اجتناب شود.
مسأله
۲۶۹۱ ـ آشامیدن بول حیوان حرام گوشت حرام است، و همچنین بول حلال
گوشت، و خوردن و آشامیدن چیزهاى خبیث دیگر كه طبیعت انسان از آن
متنفّر است، جایز نیست، ولى خوردن بول شتر و گاو و گوسفند در صورت
نیاز به آنها براى مداوا مانعى ندارد.
مسأله
۲۶۹۲ ـ خوردن گل حرام است و همچنین ـ بنابر احتیاط ـ بقیه اجزاى
زمین مانند خاك و ریگ و سنگ، و خوردن گل داغستان و گل ارمنى در صورت
انحصار معالجه به آن اشكال ندارد، و خوردن كمى از تربت حضرت
سید الشهداء(علیه السلام) كه بیشتر از مقدار یك نخود متوسّط نباشد براى
استشفاء اشكال ندارد، و بهتر این است كه تربت را در مقدارى از آب ـ
مثلا ـ حلّ نمایند كه مستهلك شود و بعد آن آب را بیاشامند.
مسأله
۲۶۹۳ ـ فرو بردن آب بینى و خلط سینه كه در دهان آمده حرام نیست، و
نیز فرو بردن غذایى كه موقع خلال كردن از لاى دندان بیرون مى آید اگر
طبیعت انسان از آن متنفّر نباشد، اشكال ندارد.
مسأله
۲۶۹۴ ـ خوردن و آشامیدن چیزى كه موجب مرگ مى شود، یا براى انسان
ضرر مهمّى دارد حرام است.
مسأله
۲۶۹۵ ـ خوردن گوشت اسب و قاطر و الاغ مكروه است، و اگر كسى آنها
را وطى ـ نزدیكى ـ كند، خود و نسلشان و آشامیدن شیرشان حرام، و بول و
سرگین آنها نجس مى شود، و باید آنهارا از شهر بیرون ببرند و در جاى
دیگر بفروشند، و بر وطى كننده است قیمتش را به صاحبش بدهد.
و اگر با
حیوان حلال گوشتى مانند گاو و گوسفند نزدیكى كنند، بول و سرگین آنها
نجس مى شود، و خوردن گوشت و آشامیدن شیر آنها هم حرام است، و همچنین
است نسل آنها، و باید فورى آن حیوان را بكشند و بسوزانند، و كسى كه
با آن وطى كرده پول آن را به صاحبش بدهد.
مسأله
۲۶۹۶ ـ بزغاله اگر از خوك به مقدارى كه استخوانش محكم شود شیر
بخورد، خود و نسلش حرام مى شوند، و همچنین است برّه شیر خوار بنا بر
احتیاط واجب، و در صورتى كه مقدار شیر خوردن كمتر از آن باشد ـ بنابر
احتیاط واجب ـ در صورتى حلال مى شوند كه استبراء شوند، و استبراء آنها
این است كه هفت روز از پستان بز یا گوسفند شیر بخورند، و اگر حاجت به
شیر نداشتند هفت روز علف بخورند.
و حیوانى
كه به خوردن نجاست انسان عادت كرده نیز گوشتش حرام است، و چنانچه
استبرائش نمایند حلال مى شود، و كیفیت استبراء آن در مسأله «۲۲۶» بیان
شد.
مسأله
۲۶۹۷ ـ آشامیدن شراب و غیر آن از مسكرات حرام است، و روایات در
مذمّت آن بسیار است، و در بعضى از آنها قریب به این مضامین وارد شده
كه: خداوند معصیت نشده به چیزى كه شدیدتر از آشامیدن مسكر باشد، و از
حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) سؤال شد: آیا آشامیدن شراب بدتر است
یا ترك نماز؟ فرمود: شرب خمر، براى این كه شرابخوار در حالتى قرار
مى گیرد كه پروردگار خودرا نمى شناسد.
و از حضرت
رسول (صلى الله علیه وآله وسلم) روایت شده كه: شراب سَرِ هر گناهى است.
و در بعضى
از روایات آشامیدن شراب اشد از زنا و دزدى شمرده شده است، و خداوند
شراب را حرام كرده به علّت این كه ام الخبائث و سَرِ هر شرّى است.
و شرابخوار
عقل خودرا از دست مى دهد، پس پروردگار خود را نمى شناسد، و هر معصیتى
را مرتكب، و هر حرمتى را هتك، و هر رحم وابسته اى را قطع، و هر
فاحشه اى را مرتكب مى شود.
مسأله
۲۶۹۸ ـ نشستن سر سفره اى كه در آن شراب مى خورند ـ اگر انسان یكى
از آنان حساب شود ـ حرام، و چیز خوردن از آن سفره نیز حرام است.
مسأله
۲۶۹۹ ـ بر هر مسلمان واجب است به مسلمان دیگرى كه نزدیك است از
گرسنگى یا تشنگى بمیرد، نان و آب داده و او را از مرگ نجات دهد.
مستحبّات و مكروهات
خوردن و آشاميدن
«اگرچه بعضى از آن
روایاتى كه مستند حكم است در مقام بیان استحباب و كراهت شرعى نیست بلكه
بیان كننده منفعت و ضررى است كه بر آن امور مرتّب مى شود».
مسأله ۲۷۰۰ ـ
چند چیز در غذا خوردن مستحبّ است:
(اوّل) هردو دست را پیش از غذا خوردن بشوید.
(دوم)
بعد از غذا خوردن هر دو دست خودرا بشوید و با دستمال خشك كند.
(سوم)
میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن كند، و بعد از همه دست
بكشد، و پیش از غذا خوردن اوّل میزبان دست خودرا بشوید، بعد كسى كه
طرف راست او نشسته و همین طور تا برسد به كسى كه طرف چپ او نشسته، و
بعد از غذا خوردن اوّل كسى كه طرف چپ میزبان نشسته دست خودرا بشوید و
همینطور تا به میزبان برسد.
(چهارم) در اوّل غذا خوردن بسم الله بگوید،
ولى اگر سر یك سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هركدام آنها گفتن
بسم الله مستحبّ است.
(پنجم) با دست راست غذا بخورد.
(ششم) با سه
انگشت یا بیشتر غذا بخورد، و با دو انگشت نخورد.
(هفتم) اگر چند نفر سر یك سفره نشسته اند،
هركسى از غذاى جلوى خودش بخورد.
(هشتم) لقمه
را كوچك بردارد.
(نهم)
سر سفره زیاد بنشیند، و غذا خوردن را طول بدهد.
(دهم) غذا را
خوب بجود.
(یازدهم) بعد
از غذا خوردن خداوند عالم را حمد كند.
(دوازدهم) انگشتهارا بلیسد.
(سیزدهم)
بعد از غذا خوردن خلال نماید، ولى با چوب انار و ریحان و نى
و برگ درخت خرما خلال نكند.
(چهاردهم) آنچه بیرون سفره مى ریزد جمع كند
و بخورد، ولى اگر در بیابان غذا بخورد مستحبّ است آنچه مى ریزد براى
پرندگان و حیوانات بگذارد.
(پانزدهم)
در اوّل روز و در اوّل شب غذا بخورد، و در بین روز و در بین شب
غذا نخورد.
(شانزدهم) بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و
پاى راست را روى پاى چپ بیندازد.
(هفدهم) در اوّل غذا و آخر آن نمك بخورد.
(هیجدهم) میوه را پیش از خوردن با آب بشوید.
مسأله ۲۷۰۱ ـ
چند چیز در غذا خوردن مكروه است:
(اوّل) در حال سیرى غذا خوردن.
(دوم)
پر خوردن.
(سوم)
نگاه كردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن.
(چهارم) خوردن غذاى داغ.
(پنجم) فوت كردن چیزى كه مى خورد یا
مى آشامد.
(ششم)
بعد از گذاشتن نان در سفره منتظر چیز دیگرشدن.
(هفتم) پاره كردن نان با كارد.
(هشتم) گذاشتن
نان زیر ظرف غذا.
(نهم) پاك
كردن گوشتى كه به استخوان چسبیده به طورى كه چیزى در آن نماند.
(دهم)
پوست كندن میوه.
(یازدهم)
دور انداختن میوه پیش از آن كه كاملا آن را بخورد.
مسأله ۲۷۰۲ ـ
در آشامیدن آب چند چیز مستحبّ است:
(اوّل) آب را به طور مكیدن بیاشامد.
(دوم)
در روز ایستاده آب بیاشامد.
(سوم)
پیش از آشامیدن آب بِسْمِ اللّهِ، و بعد از آن اَلْحَمْدُ لِلّه
بگوید.
(چهارم) به سه نفس آب بیاشامد.
(پنجم) از روى
میل آب بیاشامد.
(ششم)
بعد از آشامیدن آب حضرت ابى عبد الله (علیه السلام) و اهل بیت ایشان را
یاد كند، و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
مسأله ۲۷۰۳ ـ
زیاد آشامیدن آب، و آشامیدن آن بعد از غذاى چرب،
و در شب به حال ایستاده مذموم است، و نیز آشامیدن آب با دست چپ، و
همچنین از جاى شكسته كوزه، و جایى كه دسته آن است مذموم مى باشد.