«احكام شيردادن»

مسأله ۲۵۲۸ ـ اگر زنى بچّه اى را با شرایطى كه در مسأله «۲۵۳۸» ذكر خواهد شد، شیر دهد، آن بچّه به این عده محرم مى شود:

(اوّل) خود آن زن، و او را مادر رضاعى مى گویند.

(دوم) شوهر زن كه شیر از اوست، و او را پدر رضاعى مى گویند.

(سوم) پدر و مادر آن زن هرچه بالا روند، اگرچه پدر و مادر رضاعى او باشند.

(چهارم) بچّه هایى كه از آن زن به دنیا آمده اند، یا بعد به دنیا مى آیند.

(پنجم) بچّه هاى اولاد آن زن هرچه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده، چه اولاد او آن بچّه هارا شیر داده باشند.

(ششم) خواهر و برادر آن زن اگرچه رضاعى باشند، یعنى به واسطه شیر خوردن با آن زن خواهر و برادر شده باشند.

(هفتم) عمو و عمّه آن زن اگرچه رضاعى باشند.

(هشتم) دایى و خاله آن زن اگرچه رضاعى باشند.

(نهم) اولاد شوهر آن زن كه شیر از آن شوهر است، هرچه پایین روند اگرچه اولاد رضاعى او باشند.

(دهم) پدر و مادر شوهر آن زن كه شیر از آن شوهر است، هرچه بالا روند اگرچه رضاعى باشند.

(یازدهم) خواهر و برادر شوهرى كه شیر از اوست، اگرچه خواهر و برادر رضاعى او باشند.

(دوازدهم) عمو و عمّه و دایى و خاله شوهرى كه شیر از اوست، هرچه بالا روند اگرچه رضاعى باشند، و نیز عده دیگرى كه در مسائل بعد مى آید به واسطه شیردادن محرم مى شوند.

مسأله ۲۵۲۹ ـ اگر زنى بچّه اى را با شرایطى كه در مسأله «۲۵۳۸» مى آید شیر دهد، پدر آن بچّه نمى تواند با دخترهاى نسبى آن زن ازدواج كند، ولى جایز است با دخترهاى رضاعى آن زن ازدواج كند،اگر چه احتیاط مستحبّ آن است كه با آنان ازدواج نكند و نیز نمى تواند دخترهاى نسبى و رضاعى شوهرى را كه شیر از اوست براى خود عقد نماید، و در هر دو صورت چنانچه یكى از آنها فعلا زن او باشد، عقد او باطل مى شود.

مسأله ۲۵۳۰ ـ اگر زنى بچّه اى را با شرایطى كه در مسأله «۲۵۳۸» مى آید شیر دهد، شوهر آن زن كه صاحب شیر است به خواهرهاى آن بچّه محرم نمى شود، ولى احتیاط مستحبّ آن است كه با آنان ازدواج ننماید، و نیز خویشان شوهر به خواهر و برادر آن بچّه محرم نمى شوند.

مسأله ۲۵۳۱ ـ اگر زنى بچّه اى را شیر دهد، به برادرهاى آن بچّه محرم نمى شود، و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر آن بچّه محرم نمى شوند.

مسأله ۲۵۳۲ ـ اگر انسان با زنى كه دخترى را شیر كامل داده ازدواج كند و با آن زن نزدیكى نماید، دیگر نمى تواند آن دختررا براى خود عقد كند.

مسأله ۲۵۳۳ ـ اگر انسان با دخترى ازدواج كند، دیگر نمى تواند با زنى كه آن دختررا شیر كامل داده ازدواج نماید.

مسأله ۲۵۳۴ ـ انسان نمى تواند با دخترى كه مادر یا مادر بزرگ او آن دختررا شیر كامل داده ازدواج كند، و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او، دخترى را شیر داده باشد، انسان نمى تواند با آن دختر ازدواج نماید، و چنانچه دختر شیرخوارى را براى خود عقد كند، بعد مادر یا مادر بزرگ او آن دختر را شیر بدهد، یا زن پدر او آن دختررا از شیر پدر او شیر دهد، عقد باطل مى شود.

مسأله ۲۵۳۵ ـ با دخترى كه خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادر، او را شیر كامل داده نمى شود ازدواج كرد، و همچنین است اگر خواهر زاده یا برادر زاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.

مسأله ۲۵۳۶ ـ اگر زنى بچّه دختر خودرا شیر كامل دهد، آن دختر به شوهر خود حرام مى شود، و همچنین است اگر بچّه اى را كه شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد، ولى اگر زنى بچّه پسر خودرا شیر دهد، زن پسرش كه مادر آن طفل شیرخوار است بر شوهر خود حرام نمى شود.

مسأله ۲۵۳۷ ـ اگر زن پدر دخترى بچّه شوهر آن دختررا به شیر پدرش شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام مى شود، چه بچّه از همان دختر و چه از زن دیگر باشد.

 

شرايط شيردادنى كه علّت محرم شدن است

مسأله ۲۵۳۸ ـ شیر دادنى كه علّت محرم شدن است هشت شرط دارد:

(اوّل) بچّه شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنى كه مرده است شیر بخورد اثر ندارد.

(دوم) شیر آن زن به ولادت بوده و از حرام نباشد، پس اگر شیرى را كه از زنا پیدا شده به بچّه دیگر بدهند به واسطه آن شیر بچّه به كسى محرم نمى شود.

(سوم) بچّه شیر را از پستان بمكد پس اگر شیر را در گلوى او بریزند اثرى ندارد.

(چهارم) شیر خالص باشد و با چیز دیگر مخلوط نباشد.

(پنجم) شیر از یك شوهر باشد، پس اگر زن شیر دهى را طلاق دهند، بعد شوهر دیگرى كند و از او آبستن شود و تا موقع زاییدن شیرى كه از شوهر اوّل داشته باقى باشد، و مثلا هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچّه اى بدهد، آن بچّه به كسى محرم نمى شود.

(ششم) بچّه شیر را قى نكند، و اگر قى كند ـ بنابر احتیاط ـ باید كسانى كه به واسطه شیر خوردن به آن بچّه محرم مى شوند با او ازدواج نكنند، و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.

(هفتم) پانزده مرتبه یا یك شبانه روز ـ به طورى كه در مسأله بعد مى آید ـ شیر سیر بخورد، یا مقدارى شیر به او بدهند كه بگویند: از آن شیر استخوانش محكم شده و گوشت در بدنش روییده است، و اگر ده مرتبه به او شیر داده شود، احتیاط مستحبّ آن است كه كسانى كه به واسطه شیر خوردن به او محرم مى شوند با او ازدواج نكنند، و نگاه محرمانه به او ننمایند.

(هشتم) دو سال بچّه تمام نشده باشد، و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شیر دهند به كسى محرم نمى شود، بلكه اگر مثلا پیش از تمام شدن دو سال هشت مرتبه و بعد از آن هفت مرتبه شیر بخورد به كسى محرم نمى شود، ولى چنانچه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دوسال گذشته باشد و شیر او باقى باشد و بچّه اى را شیر دهد، آن بچّه به كسانى كه ذكر شد محرم مى شود.

مسأله ۲۵۳۹ ـ باید بچّه در بین یك شبانه روز غذا یا شیر كس دیگررا نخورد، ولى اگر كمى غذا بخورد به قدرى كه عرفاً صدق نكند در بین غذا خورده، اشكال ندارد، و نیز باید پانزده مرتبه را از شیر یك زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر كس دیگررا نخورد، و در هر دفعه شیر كامل ـ بدون فاصله ـ بخورد، ولى اگر در بین شیر خوردن نفس تازه كند، یا كمى صبر كند كه از زمان اوّلى كه پستان در دهان مى گیرد تا وقتى سیر مى شود از نظر عرف حقیقةً یك دفعه حساب شود، اشكال ندارد.

مسأله ۲۵۴۰ ـ اگر زن از شیر شوهر خود بچّه اى را شیر دهد، بعد شوهر دیگر كند و از شیر شوهر دوم هم بچّه دیگرى را شیر دهد، آن دو بچّه به یكدیگر محرم نمى شوند، اگرچه بهتر است با هم ازدواج نكنند، ولى نگاه محرمانه به یكدیگر ننمایند.

مسأله ۲۵۴۱ ـ اگر زن از شیر یك شوهر چندین بچّه را شیر دهد، همه آنان به یكدیگر و به شوهر و به زنى كه آنان را شیر داده محرم مى شوند.

مسأله ۲۵۴۲ ـ اگر كسى چند زن داشته باشد و هركدام آنان با شرایطى كه گذشت بچّه اى را شیر دهد، همه آن بچّه هابه یكدیگر و به آن مرد و به همه آن زنها محرم مى شوند.

مسأله ۲۵۴۳ ـ اگر كسى دوزن شیرده داشته باشد و یكى از آنان بچّه اى را مثلا هشت مرتبه و دیگرى هفت مرتبه شیر بدهد، آن بچّه به كسى محرم نمى شود.

مسأله ۲۵۴۴ ـ اگر زنى از شیر یك شوهر پسر و دخترى را شیر كامل بدهد، خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمى شوند.

مسأله ۲۵۴۵ ـ انسان نمى تواند بدون اذن زن خود، با زنهایى كه به واسطه شیر خوردن خواهر زاده یا برادر زاده زن او شده اند ازدواج كند، و نیز اگر مردى با پسرى لواط كند، نمى تواند دختر و خواهر و مادر ـ و بنابر احتیاط واجب مادربزرگ و دختر دختر ـ رضاعى آن پسر را براى خود عقد نماید، و همچنین است ـ بنابر احتیاط واجب ـ در صورتى كه لواط كننده بالغ نباشد یا لواط دهنده بالغ باشد، و در موارد احتیاط اگر عقدى بعد از لواط واقع شده است، احتیاط واجب آن است كه طلاق داده شود.

مسأله ۲۵۴۶ ـ زنى كه برادر انسان را شیر داده به انسان محرم نمى شود، اگرچه احتیاط مستحبّ آن است كه با او ازدواج نكند.

مسأله ۲۵۴۷ ـ انسان نمى تواند با دو خواهر اگرچه رضاعى باشند ـ یعنى به واسطه شیر خوردن خواهر یكدیگر شده باشند ـ ازدواج كند، و چنانچه دو زن را عقد كند و بعد بفهمد خواهر بوده اند، در صورتى كه عقد آنان در یك وقت بوده مخیر است هر كدام را بخواهد اختیار كند، و اگر در یك وقت نبوده، عقد اوّلى صحیح و عقد دومى باطل مى باشد.

مسأله ۲۵۴۸ ـ اگر زن از شیر شوهر خود كسانى را كه ذكر مى شود شیر دهد، شوهرش بر او حرام نمى شود، اگرچه بهتر آن است كه احتیاط كنند:

(اوّل) برادر و خواهر خودرا.

(دوم) عمو و عمّه و دایى و خاله خودرا.

(سوم) اولاد عمو و اولاد دایى خودرا.

(چهارم) برادر زاده خودرا.

(پنجم) برادر شوهر یا خواهر شوهر خودرا.

(ششم) خواهر زاده خود یا خواهر زاده شوهرش را.

(هفتم) عمو و عمّه و دایى و خاله شوهرش را.

(هشتم) نوه زن دیگر شوهر خودرا.

مسأله ۲۵۴۹ ـ اگر زنى دختر عمّه یا دختر خاله انسان را شیر دهد، به او محرم نمى شود، ولى احتیاط مستحبّ آن است كه از ازدواج با او خوددارى كند.

مسأله ۲۵۵۰ ـ مردى كه دو زن دارد، اگر یكى از آن دو زن فرزند عموى زن دیگر را شیر دهد، زنى كه فرزند عموى او شیر خورده به شوهر خود حرام نمى شود.

 

آداب شير دادن

مسأله ۲۵۵۱ ـ براى شیر دادن بچّه بهتر از هركس مادر اوست، و سزاوار است كه مادر براى شیر دادن فرزند از شوهر خود مزد نگیرد، و خوب است كه شوهر مزد بدهد، و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر مى تواند بچّه را از او گرفته و به دایه بدهد.

مسأله ۲۵۵۲ ـ مستحبّ است دایه اى كه براى طفل مى گیرند دوازده امامى و داراى عقل و عفّت و صورت نیكو باشد، و مكروه است كم عقل، یا بد صورت، یا بد خلق، یا زنا زاده باشد، و نیز مكروه است دایه اى بگیرند كه بچّه اى كه دارد از زنا بدنیا آمده باشد.

 

مسائل متفرّقه شير دادن

مسأله ۲۵۵۳ ـ احتیاط مستحبّ آن است كه زنها به هر بچّه اى شیر ندهند، زیرا ممكن است فراموش شود كه به چه كسانى شیر داده اند و بعد دو نفر محرم با یكدیگر ازدواج نمایند.

مسأله ۲۵۵۴ ـ سزاوار است كسانى كه به واسطه شیر خوردن خویشى پیدا مى كنند، یكدیگررا احترام نمایند، ولى از یكدیگر ارث نمى برند، و حقوق خویشاوندى كه انسان با خویشان خود دارد براى آنان نیست.

مسأله ۲۵۵۵ ـ مستحبّ است بچّه را دو سال تمام شیر بدهند.

مسأله ۲۵۵۶ ـ اگر به واسطه شیر دادن حقّ شوهر از بین نرود، زن مى تواند بدون اجازه شوهر بچّه دیگران را شیر دهد، ولى جایز نیست بچّه اى را شیر دهد كه به واسطه شیر دادن به آن بچّه به شوهر خود حرام مى شود.

و امّا آنچه مشهور فقهاء «اعلى الله مقامهم» فرموده اند كه: «اگر مردى دختر شیرخوارى را براى خود عقد كرده باشد، زنش نباید آن دختررا شیر دهد، چون اگر آن دختر را شیر دهد، خودش مادر زن شوهرش مى شود و بر او حرام مى گردد» محلّ اشكال است، ولى دخترى را كه شوهر عقد كرده بر او حرام مى شود، چه شیر از شوهر باشد، و چه شیر از غیر شوهر باشد و زن مدخوله باشد.

مسأله ۲۵۵۷ ـ جمعى از فقهاء «اعلى الله مقامهم» فتوا داده اند كه: «اگر كسى بخواهد زن برادرش به او محرم شود، باید دختر شیرخوارى را مثلا دو روزه براى خود متعه كند و در آن دو روز با شرایطى كه در مسأله «۲۵۳۸» گذشت زن برادرش آن دختر را شیر دهد، زیرا مادر رضاعى زن او مى شود» ولى این فتوى خالى از اشكال نیست.

مسأله ۲۵۵۸ ـ اگر مرد پیش از آن كه زنى را براى خود عقد كند بگوید: به واسطه شیر خوردن آن زن بر او حرام شده، مثلا بگوید: شیر مادر او را خورده، چنانچه تصدیق او ممكن باشد، نمى تواند با آن زن ازدواج كند، و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید، عقد باطل است، پس اگر مرد با او نزدیكى نكرده باشد یا نزدیكى كرده باشد ولى در وقت نزدیكى كردن زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد، و اگر بعد از نزدیكى بفهمد كه بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهر او را مطابق مهر زنهایى كه مثل او هستند بدهد.

مسأله ۲۵۵۹ ـ اگر زن پیش از عقد بگوید: به واسطه شیر خوردن بر مردى حرام شده، چنانچه تصدیق او ممكن باشد، نمى تواند با آن مرد ازدواج كند، و اگر بعد از عقد بگوید، مثل صورتى است كه مرد بعد از عقد بگوید كه زن بر او حرام است، و حكم آن در مسأله پیش گذشت.

مسأله ۲۵۶۰ ـ شیر دادنى كه علّت محرم شدن است به دو چیز ثابت مى شود:

(اوّل) یقین یا اطمینان پیدا كند.

(دوم) شهادت دو مرد عادل، یا یك مرد و دو زن، یا چهار زن كه عادل باشند، ولى باید هریك بر شرایط شیر دادن هم شهادت بدهند مثلا بگویند: ما دیده ایم كه فلان بچّه بیست و چهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده و چیزى هم در بین نخورده، و همچنین سایر شرطهارا كه در مسأله «۲۵۳۸» گذشت شرح دهند.

مسأله ۲۵۶۱ ـ اگر شكّ كنند بچّه به مقدارى كه علّت محرم شدن است شیر خورده یا نه، یا گمان داشته باشند كه به آن مقدار شیر خورده، بچّه به كسى محرم نمى شود، ولى بهتر آن است كه احتیاط كنند.