مسأله 987.
در ركعت اول و
دوم نمازهاي واجب يوميه، انسان
بايد اول حمد و بعد از آن يك سوره
تمام بخواند، و دو سوره والضحي و
الم نشرح و هم چنين دو سوره فيل و
لايلاف در نماز يك سوره حساب
ميشود.
مسأله 988.
اگر وقت
نماز تنگ باشد، يا انسان ناچار
شود كه سوره را نخواند مثلاً
بترسد كه اگر سوره را بخواند، دزد
يا درنده يا چيز ديگري به او صدمه
بزند، نبايد سوره را بخواند.
مسأله 989.
اگر عمداً
سوره را پيش از حمد بخواند نمازش
باطل است و اگر اشتباهاً سوره را
پيش از حمد بخواند و در بين آن
يادش بيايد، بايد سوره را رها كند
و بعد از خواندن حمد، سوره را از
اول بخواند.
مسأله 990.
اگر حمد و
سوره يا يكي از آنها را فراموش
كند و بعد از رسيدن به ركوع
بفهمد، نمازش صحيح است.
مسأله 991.
اگر پيش از
آن كه براي ركوع خم شود، بفهمد كه
حمد و سوره را نخوانده، بايد
بخواند و اگر بفهمد سوره را
نخوانده بايد فقط سوره را بخواند
ولي اگر بفهمد حمد تنها را
نخوانده بايد اول حمد و بعد از آن
دوباره سوره را بخواند و نيز اگر
خم شود و پيش از آن كه به ركوع
برسد، بفهمد حمد و سوره، يا سوره
تنها، يا حمد تنها را نخوانده،
بايد بايستد و به همين دستور عمل
نمايد.
مسأله 992.
اگر در نماز
فريضه يكي از چهار سورهاي را كه
آيه سجده دارد و در مسأله 361
گفته شد، عمداً بخواند نمازش باطل
است.
مسأله 993.
اگر
اشتباهاً مشغول خواندن سورهاي
شود كه سجده واجب دارد چنان چه
پيش از رسيدن به آيه سجده بفهمد
بايد آن سوره را رها كند و سوره
ديگر بخواند و اگر بعد از خواندن
آيه سجده بفهمد بنابر احتياط براي
سجده واجب اشاره كند و سوره را
تمام كند و بعد يك سوره ديگر
احتياطاً به قصد قربت مطلقه
بخواند و به ركوع رود و نماز را
تمام كند و بعد از نماز بنابر
احتياط سجده آن را به جا آورد.
مسأله 994.
اگر در نماز
آيه سجده را بشنود، نمازش صحيح
است و بنابر احتياط براي سجده
واجب اشاره كند و بعد از نماز هم
سجده را به جا آورد.
مسأله 995.
در نماز
مستحب خواندن سوره لازم نيست، اگر
چه آن نماز به واسطه نذر كردن
واجب شده باشد، ولي در بعضي از
نمازهاي مستحبي مثل نماز وحشت كه
سوره مخصوصي دارد، اگر بخواهد به
دستور آن نماز رفتار كرده باشد،
بايد همان سوره را بخواند.
مسأله 996.
در نماز
جمعه و در نماز ظهر روز جمعه
مستحب است در ركعت اول بعد از
حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد
از حمد، سوره منافقين بخواند و
اگر مشغول يكي از اينها شود،
بنابر احتياط واجب نميتواند آن
را رها كند و سوره ديگر بخواند.
مسأله 997.
اگر بعد از
حمد مشغول خواندن سوره توحيد يا
سوره كافرون شود، نميتواند آن را
رها كند و سوره ديگر بخواند ولي
در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه
اگر از روي فراموشي به جاي سوره
جمعه و منافقين، يكي از اين دو
سوره را بخواند، تا به نصف
نرسيده، ميتواند آن را رها كند و
سوره جمعه و منافقين را بخواند.
مسأله 998.
اگر در نماز
جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمداً
سوره توحيد يا سوره كافرون
بخواند، اگر چه به نصف نرسيده
باشد، بنابر احتياط واجب
نميتواند رها كند و سوره جمعه و
منافقين را بخواند.
مسأله 999.
اگر در
نماز، غير سوره توحيد و كافرون،
سوره ديگري بخواند، تا به نصف
نرسيده ميتواند رها كند و سوره
ديگر بخواند و بنابر احتياط ما
بين نصف سوره و دو ثلث سوره آن را
رها نكند و پس از اين كه به دو
ثلث رسيد عدول جايز نيست.
مسأله 1000.
اگر
مقداري از سوره را فراموش كند، يا
از روي ناچاري مثلاً به واسطه
تنگي وقت يا جهت ديگر نشود آن را
تمام نمايد، ميتواند آن سوره را
رها كند و سوره ديگر بخواند، اگر
چه از نصف گذشته باشد، يا سورهاي
را كه ميخوانده توحيد، يا كافرون
باشد.
مسأله 1001.
بر مرد
واجب است حمد و سوره نماز صبح و
مغرب و عشا را بلند بخواند و بر
مرد و زن واجب است حمد و سوره
نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
مسأله 1002.
مرد بايد
در نماز صبح و مغرب و عشا مواظب
باشد كه تمام كلمات حمد و سوره
حتي حرف آخر آنها را بلند بخواند.
مسأله 1003.
زن
ميتواند حمد و سوره نماز صبح
ومغرب و عشا را بلند يا آهسته
بخواند، ولي اگر نامحرم صدايش را
بشنود، بنا بر احتياط واجب بايد
آهسته بخواند.
مسأله 1004.
اگر در
جايي كه بايد نماز را بلند
بخواند، عمداً آهسته بخواند يا در
جايي كه بايد آهسته بخواند، عمداً
بلند بخواند، نمازش باطل است ولي
اگر از روي فراموشي يا ندانستن
مسأله باشد صحيح است و اگر در بين
خواندن حمد و سوره هم بفهمد
اشتباه كرده، لازم نيست مقداري را
كه خوانده دوباره بخواند.
مسأله 1005.
اگر كسي
در خواندن حمد و سوره بيشتر از
معمول صدايش را بلند كند، مثل آن
كه آنها را با فرياد بخواند،
نمازش باطل است.
مسأله 1006.
انسان
بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط
نخواند و كسي كه به هيچ قسم
نميتواند صحيح آن را ياد بگيرد،
بايد هر طور كه ميتواند، بخواند
و احتياط لازم آن است كه نماز را
به جماعت به جا آورد مگر آن كه بر
او حرج باشد.
مسأله 1007.
كسي كه
حمد و سوره و چيزهاي ديگر نماز را
به خوبي نميداند و ميتواند ياد
بگيرد، چنان چه وقت نماز وسعت
دارد، بايد ياد بگيرد و اگر وقت
تنگ است بنابراحتياط واجب در
صورتي كه ممكن باشد، بايد نمازش
را به جماعت بخواند.
مسأله 1008.
مزد
گرفتن براي ياد دادن واجبات نماز
حرام است بنابر احتياط واجب. ولي
براي مستحبات آن اشكال ندارد.
مسأله 1009.
اگر يكي
از كلمات حمد يا سوره را نداند يا
عمداً آن را نگويد يا به جاي حرفي
حرف ديگر بگويد مثلاً به جاي « ض
» « ظ » بگويد، يا جايي كه بايد
بدون زير و زبر خوانده شود، زير و
زبر بدهد، يا تشديد را نگويد نماز
او باطل است.
مسأله 1010.
اگر
انسان كلمهاي را صحيح بداند و در
نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد
غلط خوانده، بايد دوباره نماز را
بخواند و اگر وقت گذشته قضا
نمايد.
مسأله 1011.
اگر زير
و زبر كلمهاي را نداند يا نداند
مثلاً كلمهاي به « س » است يا به
« ص »، بايد ياد بگيرد و چنان چه
دو جور يا بيشتر بخواند، مثل آن
كه در «اِهْدِنَا الصِّراطَ
الْمـُسْتَقِيمَ»، مستقيم را يك
مرتبه با « سين » و يك مرتبه با «
صاد » بخواند، نمازش باطل است.
مسأله 1012.
اگر در
كلمهاي واو باشد و حرف قبل از
واو در آن كلمه پيش داشته باشد و
حرف بعد از واو در آن كلمه همزه «
ء » باشد مثل كلمه « سوء » بايد
آن واو را مد بدهد يعني آن را
بكشد و هم چنين اگر در كلمهاي
الف باشد و حرف بعد از الف در آن
كلمه همزه باشد مثل «جآء» بايد
الف آن را بكشد و نيز اگر در
كلمهاي « ي » باشد و حرف پيش از
« ي » در آن كلمه زير داشته باشد
و حرف بعد از « ي » در آن كلمه
همزه باشد مثل « جئ » بايد « ي »
را با مد بخواند و اگر بعد از اين
واو و الف و ياء، به جاي همزه
حرفي باشد كه ساكن است يعني زير و
زبر و پيش ندارد باز هم بايد اين
سه حرف را با مد بخواند، مثلاً در
«وَلاَ الضّالّينَ» كه بعد از
الف، حرف لام ساكن است، بايد الف
آن را با مد بخواند و چنان چه به
دستوري كه گفته شد رفتار نكند،
احتياط آن است كه نماز را تمام
كند و دوباره بخواند.
مسأله 1013.
احتياط
آن است كه در نماز وقف به حركت و
وصل به سكون ننمايد. و معني وقف
به حركت آن است كه زير يا زبر يا
پيش آخر كلمهاي را بگويد و بين
آن كلمه و كلمه بعد فاصله دهد
مثلاً بگويد «الرَّحْمَنِ
الرَّحِيمِ» و ميم رحيم را زير
بدهد و بعد قدري فاصله دهد و
بگويد «مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ»
و معني وصل به سكون آن است كه زير
يا زبر يا پيش كلمهاي را نگويد و
آن كلمه را به كلمه بعد بچسباند
مثل آن كه بگويد«الرَّحْمَنِ
الرَّحِيمِ» و ميم الرحيم را زير
ندهد وفوراً «مَالِكِ يَوْمِ
الدِّينِ» را بگويد.
مسأله 1014.
در ركعت
سوم و چهارم نماز ميتواند فقط يك
حمد بخواند، يا يك مرتبه تسبيحات
اربعه بگويد يعني بگويد،
«سُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ
للهِ وَلاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ
وَاللهُ أكْبَر»و بهتر آن است كه
اين تسبيحات را سه مرتبه بگويد و
ميتواند در يك ركعت حمد و در
ركعت ديگر تسبيحات بگويد و بهتر
است در هر دو ركعت تسبيحات
بخواند.
مسأله 1015.
در تنگي
وقت بايد تسبيحات اربعه را يك
مرتبه بگويد و در وسعت وقت يك
مرتبه كافي است، لكن سزاوار است
ترك نشود سه مرتبه مگر در ضرورت.
مسأله 1016.
بر مرد
وزن واجب است كه در ركعت سوم و
چهارم نماز، حمد يا تسبيحات را
آهسته بخوانند.
مسأله 1017.
اگر در
ركعت سوم و چهارم حمد بخواند،
بنابر احتياط واجب بايد «بِسْمِ
اللهِ» آن را هم آهسته بگويد.
مسأله 1018.
كسي كه
نميتواند تسبيحات را ياد بگيرد
يا درست بخواند، بايد در ركعت سوم
و چهارم حمد بخواند.
مسأله 1019.
اگر در
دو ركعت اول نماز بخيال اين كه در
دو ركعت آخر است تسبيحات بگويد،
چنان چه پيش از ركوع بفهمد، بايد
حمد و سوره را بخواند و اگر در
ركوع يا بعد از ركوع بفهمد، نمازش
صحيح است.
مسأله 1020.
اگر در
دو ركعت آخر نماز بخيال اين كه در
دو ركعت اول است حمد بخواند، يا
در دو ركعت اول نماز با گمان اين
كه در دو ركعت آخر است حمد
بخواند، چه پيش از ركوع بفهمد چه
بعد از آن نمازش صحيح است.
مسأله 1021.
اگر در
ركعت سوم يا چهارم ميخواست حمد
بخواند تسبيحات به زبانش آمد، يا
ميخواست تسبيحات بخواند حمد به
زبانش آمد، بايد آن را رها كند و
دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند
ولي اگر قصدش خواندن چيزي بوده كه
به زبانش آمده اگر چه به واسطه
عادت باشد، ميتواند همان را تمام
كند و نمازش صحيح است.
مسأله 1022.
كسيكه
عادت دارد، در ركعت سوم و چهارم
تسبيحات بخواند اگر با غفلت از
عادت خود به قصد اداي وظيفه، حمد
بخواند كفايت ميكند.
مسأله 1023.
در ركعت
سوم و چهارم مستحب است بعد از
تسبيحات استغفار كند، مثلاً
بگويد: «اَسْتَغْفِرُ اللهَ
رَبِّي وَأتوُبُ إلَيْهِ» يا
بگويد: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِي».
و كسي كه مشغول استغفار است، اگر
شك كند كه حمد يا تسبيحات را
خوانده يا نه چنان چه خود را در
استغفار بعد از حمد يا تسبيحات
ببيند بايد به شك خود اعتنا
ننمايد وإلا بايد حمد يا تسبيحات
را بخواند و نيز اگر نمازگزار پيش
از خم شدن براي ركوع در حالي كه
مشغول استغفار نيست شك كند كه حمد
يا تسبيحات را خوانده يا نه بايد
حمد يا تسبيحات را بخواند.
مسأله 1024.
اگر در
ركوع ركعت سوم يا چهارم يا در حال
رفتن به ركوع شك كند كه حمد يا
تسبيحات خوانده يا نه، به شك خود
اعتنا نكند.
مسأله 1025.
هر گاه
بعد از تمام شدن آيه يا كلمهاي
شك كند كه آن را درست گفته يا نه
تا داخل در ركن بعد نشده ميتواند
برگردد و احتياطاً آن آيه يا كلمه
را بطور صحيح بگويد ولي اگر جزء
بعدي ركن باشد مثلاً در ركوع شك
كند كه سوره را درست خوانده يا نه
نميتواند برگردد و بايد به شك
خود اعتنا نكند.
مسأله 1026.
مستحب
است در ركعت اول، پيش از خواندن
حمد بگويد: «أعوُذُ بِاللهِ مِنَ
الشَّيْطانِ الرَّجِيم» و در ركعت
اول و دوم نماز ظهر و عصر «بِسْمِ
اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم»را
بلند بگويد و نيز مستحب است در
تمام نمازها حمد و سوره را شمرده
بخواند و در آخر هر آيه وقف كند،
يعني: آن را به آيه بعد نچسباند و
در حال خواندن حمد و سوره بمعناي
آيه توجه داشته باشد و اگر نماز
را به جماعت ميخواند بعد از تمام
شدن حمد امام و اگر فرادي
ميخواند، بعد از آن كه حمد خودش
تمام شد، بگويد: «اَلْحَمْدُ للهِ
رَبِّ الْعالَمِينَ»، و بعد از
خواندن سوره توحيد، يك، يا دو، يا
سه مرتبه «كَذَلِكَ اللهُ رَبِّي»
يا سه مرتبه «كَذَلِكَ اللهُ
رَبُّنَا» بگويد، و بعد از خواندن
سوره، كمي صبر كند، بعد تكبير پيش
از ركوع را بگويد، يا قنوت را
بخواند.
مسأله 1027.
مستحب
است در تمام نمازها در ركعت اول
سوره قدر و در ركعت دوم، سوره
توحيد را بخواند.
مسأله 1028.
مكروه
است انسان در تمام نمازهاي يك
شبانه روز سوره توحيد را نخواند.
مسأله 1029.
خواندن
سوره توحيد به يك نفس مكروه است.
مسأله 1030.
سورهاي
را كه در ركعت اول خوانده مكروه
است در ركعت دوم بخواند ولي اگر
سوره توحيد را در هر دو ركعت
بخواند مكروه نيست.
