احكام حواله دادن

مسأله 2298. اگر انسان طلبكار خود را حواله دهد كه طلبش را از ديگري بگيرد و طلبكار و آن ديگري قبول نمايند، كسي كه به او حواله شده بدهكار مي‎شود، و ديگر طلبكار نمي تواند از بدهكار اولي مطالبه نمايد.

مسأله 2299. بدهكار و طلبكار و كسي كه به او حواله شده در صورتي كه مديون نباشد، بايد مكلف و عاقل باشند و كسي آنان را مجبور نكرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند، يعني مال خود را در كارهاي بيهوده مصرف نكنند و هم چنين بايد محجور « كسي كه حاكم شرع او را از تصرف در مالش ممنوع كرده » نباشند ولي اگر حواله بر كسي كه مديون نيست داده شود اگر حواله دهنده و كسي كه به او حواله شده مهجور باشند، اشكال ندارد.

مسأله 2300. حواله در صورتي صحيح است كه كسي كه بر او حواله مي‎شود اگر بدهكار نيست قبول نمايد و هم چنين اگر بدهكار باشد و غير آن جنسي را كه بدهكار است به او حواله دهند مثلاً اگر جو بدهكار است، گندم حواله كنند، در صورتي صحيح است كه قبول نمايد بلكه احتياط مستحب اين است كه اگر همان جنسي را كه بدهكار است هم به او حواله نمايند، قبول كند.

مسأله 2301. موقعي كه انسان حواله مي‎دهد بايد بدهكار باشد، پس اگر بخواهد از كسي قرض كند، تا وقتي از او قرض نكرده نمي‎تواند او را به كسي حواله دهد كه آنچه را بعداً قرض مي‎دهد از آن كس بگيرد.

مسأله 2302. حواله دهنده و طلبكار بايد مقدار حواله و جنس آن را بدانند پس اگر مثلاً ده من گندم و ده تومان پول به يك‎نفر بدهكار باشد و به او بگويد يكي از دو طلب خود را از فلاني بگير و آن را معين نكند، حواله درست نيست.

مسأله 2303. اگر بدهي واقعاً معين باشد ولي بدهكار و طلبكار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است مثلاً اگر طلب كسي را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبكار مقدار طلبش را بگويد حواله صحيح مي‎باشد.

مسأله 2304. طلبكار مي‎تواند حواله را قبول نكند، اگر چه كسي كه به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهي ننمايد.

مسأله 2305. اگر بر كسي حواله بدهد كه بدهكار نيست، چنان چه او حواله را قبول كند، پيش از پرداختن حواله نمي‎تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد ولي اگر طلبكار طلب خود را به مقدار كمتري صلح كند، كسي كه حواله را قبول كرده مي‎تواند تمام مقدار حواله شده را از حواله دهنده مطالبه نمايد.

مسأله 2306. بعد از آن كه حواله درست شد، حواله دهنده و كسي كه به او حواله شده، نمي‎توانند حواله را به هم بزنند و هر گاه كسي كه به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد، اگر چه بعداً فقير شود، طلبكار نمي‎تواند حواله را به هم بزند، و هم چنين است اگر موقع حواله فقير باشد وطلبكار بداند فقير است، ولي اگر نداند فقير است و بعد بفهمد، اگر چه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبكار مي‎تواند حواله را به هم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد.

مسأله 2307. اگر بدهكار و طلبكار و كسي كه به او حواله شده، «در صورتي كه قبول او در صحت حواله معتبر باشد» يا يكي از آنان براي خود حق به هم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قراري كه گذاشته‎اند، مي‎توانند حواله را به هم بزنند.

مسأله 2308. اگر حواله دهنده خودش طلب طلبكار را بدهد، چنان چه به خواهش كسي كه به او حواله شده و مديون حواله دهنده بوده است، داده است، مي‎تواند چيزي را كه داده از او بگيرد و اگر بدون خواهش او داده، يا اين كه او مديون حواله دهنده نبوده، نمي‎تواند چيزي را كه داده از او مطالبه نمايد.