احکام و حقوق/شبهه79

ابتدا دقت داشته باشیم که فتوا را فقط باید از مرجع استفتاء نمود که با رجوع مستقیم، مراجعه به رساله، رجوع به سایت و یا سؤال از فرد معتبر مثل نماینده فقهی یا هر عالم متقی و مجتهد دیگری ممکن است.  

اما در خصوص سؤال مطروحه نیز لازم به ذکر است که بی‌تردید ابعاد مسائل مطروحه می‌تواند بسیار گسترده باشد و نمی‌شود در این مجال کوتاه به همه موارد اشاره نمود. اما ذیلاً کلیاتی بنا بر فتاوای مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای ایفاد می‌گردد.

در مورد موسیقی سنتی نیز که در متن سؤال آمده بود نیز دقت شود که لفظ «سنّتی» حکم ذبح شرعی موسیقی حرام را ندارد و تاریخ تولید نیز هیچ تأثیری در حرمت یا حلیّت آن ندارد، موسیقی حرام، حرام است، هر چند در قرون پیش ساخته شده باشد و موسیقی حلال، حلال است، هر چند اگر امروز ساخته شده باشد.

الف – رقص:

س1167. آيا رقص محلى در عروسى‏ها جايز است؟ شرکت در اين مجالس چه حکمى دارد؟

ج. رقص مرد بنا بر احتياط واجب حرام است و رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق كند مثل اين‌‌كه جلسه زنانه تبديل به مجلس رقص شود، محل اشكال است و احتياط واجب در ترك آن است؛ در غير اين‌صورت هم اگر به‌‌گونه‏اى باشد كه باعث تحريك شهوت شده و يا مفسده‏اى بر آن مترتب شود و يا همراه با فعل حرام (مانند موسيقى و آواز حرام) باشد يا مرد نامحرمى حضور داشته باشد، حرام است؛ و در حكم فوق تفاوتى بين مجلس عروسى و غير آن نيست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأييد کار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم کار حرامى‏باشد جايز نيست و در غير اين صورت اشکال ندارد.

س 1172: آيا رقص زن براى شوهرش يا مرد براى همسرش حرام است؟

ج: اگر رقص زن براى شوهرش يا برعکس، همراه ارتکاب حرامى نباشد، اشکال ندارد.

س 1173: آيا رقصيدن در جشن عروسى فرزندان جايز است هرچند توسط پدران يا مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد؟

ج: اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هرچند توسط پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.

ب – موسیقی:

س 1128: ملاک تمييز موسيقى حلال از حرام چيست؟ و آيا موسيقى کلاسيک حلال است؟ بسيار مناسب است که معيار آن را بيان فرماييد.

ج: هر موسيقى که به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب که مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقى حرام محسوب مى‏شود و فرقى نمى‏کند که موسيقى کلاسيک باشد يا غير کلاسيک. تشخيص موضوع هم موکول به نظر عرفى مکلّف است و اگر موسيقى اين گونه نباشد به خودى خود اشکال ندارد.

س 1129: گوش‌دادن به نوارهايى که توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا مؤسسه اسلامى ديگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حکمى دارد؟ و استفاده از آلات موسيقى مثل کمان، وِيولون و نَى چه حکمى دارد؟

ج: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مکلّف است که اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقى لهوى مناسب با مجالس عيش و نوش و خوش‏گذرانى و همچنين مطالب باطل نيست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر اين تجويز آن توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا هر مؤسسه اسلامى ديگر به تنهايى دليل شرعى براى مباح بودن آن نيست و بکارگيرى آلات موسيقى در موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جايز نمى‏باشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلايى اشکال ندارد و تشخيص مصاديق هم موکول به نظر خود مکلّف است.

س 1130: منظور از موسيقى مطرب ولهوى چيست؟ و راه تشخيص موسيقى مطرب و لهوى از غير آن چيست؟

ج: موسيقى مطرب و لهوى آن است که به سبب ويژگي‌هايى که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‏بندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.

س 1132: آيا معيار حرمت موسيقى فقط مطرب و لهوى بودن آن است يا اينکه ميزان تحريک و تهييج آن هم تأثير دارد؟ و اگر باعث حزن و گريه شنونده شود، چه حکمى دارد؟ خواندن و شنيدن غزل‌هايى که به‌صورت سه ضرب و همراه با موسيقى خوانده مى‏شوند، چه حکمى دارد؟

ج: ملاک آن ملاحظه کيفيت نواختن موسيقى با در نظر گرفتن همه خصوصيات و ويژگيهاى آن است و اينکه از نوع موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسيقى که به حسب طبيعت خود از نوع موسيقى لهوى باشد، حرام است اعم از اينکه مهيّج باشد يا خير و موجب ايجاد حزن و اندوه و حالات ديگر در شنونده بشود يا خير و هرگاه غزل‏هايى که همراه با موسيقى خوانده مى شوند به‌صورت غنا و آواز لهوى مناسب مجالس لهو و لعب در آيند، خواندن و شنيدن آنها حرام است.

س 1133: غنا چيست؟ آيا غنا فقط شامل صداى انسان است يا اينکه شامل صداهاى حاصل از آلات موسيقى هم مى‏شود؟

ج: غنا عبارت است از صداى انسان در صورتى که با ترجيع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد که خواندن به اين صورت و گوش‌دادن به آن حرام است.

س 1136: آيا گوش‏دادن به غنا در خانه جايز است؟ اگر در فردى تأثير نداشته باشد چه حکمى دارد؟

ج: گوش‌دادن به غنا به ‌طور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهايى شنيده شود و يا در حضور ديگران و چه در او تأثير بگذارد يا خير.

س 1140: موسيقى که از راديو و تلويزيون جمهورى اسلامى پخش مى‏شود، چه حکمى دارد؟ آيا اين گفته که حضرت امام(قدّس سره) موسيقى را به‌طور مطلق حلال اعلام کرده‏اند، صحيح است؟

ج: نسبت حلال دانستن موسيقى به‌طور مطلق به راحل عظيم الشأن حضرت امام خمينى(قدّس سرّه) کذب و افتراء است. امام(قدّس سرّه) معتقد به حرمت موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت بودند و نظر ما هم همين است، ولى اختلاف در ديدگاهها از تشخيص موضوع نشأت مى‏گيرد زيرا تشخيص موضوع موکول به نظر خود مکلّف است. گاهى نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پيدا مى‏کند که در اين صورت موسيقى که به تشخيص مکلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش‌دادن به آن حرام مى‏باشد و امّا صداهاى مشکوک محکوم به حليّت هستند و پخش از راديو و تلويزيون به تنهايى دليل شرعى بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمى‏شود.

دست زدن:

س 1181: آيا دست زدن براى زنان در مجالس شادى زنانه مانند ولادت‏ها وعروسى‏ها جايز است؟ و بر فرض جواز اگر، صداى آن به بيرون از مجلس برود به‌طورى که به گوش مردان بيگانه برسد، چه حکمى دارد؟

ج: دست زدن به نحو متعارف اگر مفسده‏اى بر آن مترتب نشود، اشکال ندارد حتّى اگر اجنبى صداى آن را بشنود.

س 1182: دست زدن همراه با شادى و خواندن و ذکر صلوات بر پيامبر اکرم و آل او(صلوات الله عليهم اجمعين) در جشن‌هايى که به مناسبت ايام ولادت ائمه معصومين (صلوات الله عليهم اجمعين) و اعياد وحدت و مبعث برگزار مى‏شود چه حکمى دارد؟ اگر اين جشن‏ها در مکان‌هاى عبادت مانند مسجد و نمازخانه‏هاى ادارات و مؤسسات دولتى و يا حسينيه‏ها برگزار شوند، حکم آنها چيست؟

ج: به‌طور کلى کف‏زدن فى‏نفسه به نحو متعارف در جشن‌هاى اعياد يا براى تشويق و تأييد و مانند آن اشکال ندارد ولى بهتر است فضاى مجالس دينى به‌ خصوص مراسمى که در مساجد و حسينيه‏ها و نمازخانه‏ها برگزار مى‏شود، به ذکر صلوات و تکبير معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.

منبع:x-Shobhe