حاكمان اينترنت

نويسنده: مهدي صمدي

آيا تا بحال فكر كرده­ايد كه اين كدام قسمت از اينترنت است كه اگر از كار بيفتد كليت شبكه وب تعطيل خواهد شد؟ يا سوال را طور ديگري مطرح كنيم، طبق برهان سينوي در فلسفه، ابن سينا معتقد است هر چيزي براي ـ بردن و شدن ـ نيازمند علت است ولي اگر يك علت­العلل غايي وجود نداشته باشد و علت هر چيزي يك واقعيت ديگر باشد امكان اينكه دنيايي حاصل گردد به صفر مي­رسد. چراكه بايد واقعيتي نيز باشد كه براي بودن يا نبودن نيازمند علت ديگر نباشد. حال طبق همين برهان، در اينترنت چگونه مي­توان به دنبال علت العلل و مركز اوليه اينترنت بود. شايد بتوان گفت كه محيط سايبر تا حدودي اين برهان را به چالش كشيده است چراكه اينترنت طوري طراحي شده است كه در صورت از كار افتادن بخشي از شبكه، ساير بخش­ها به فعاليت خود ادامه خواهند داد. بعبارت ديگر طراحان اينترنت محوري­ترين اصل پيش روي خود درباره بقاي اينترنت را تمركز زدايي قرار داده­اند به اين معني كه وب براي بقا و دوام نيازمند خاموش شدن هيچ كامپيوتر خاصي نيست و اگر چنين اتفاقي بيفتد كامپيوترهاي ديگري هستند كه بتوانند همان وظيفه را بر عهده بگيرند ولي موضوع به اين بي­دروپيكري­ها هم نيست و هستند كساني كه بر اينترنت و عملكرد آن نظارت دارند. اين مسئله يعني نظارت بر اينترنت به يكسري شركت­هاي فني و غيردولتي واگذار شده است كه البته دولت ايالات متحده هم اكنون بر آنها نظارت دارد. عالي­ترين مراجع تصميم­گيري و تصميم­سازي درباره اينترنت را مي­توان ISOC وICANN معرفي كرد. عموم مراجعي كه تحولات را رهبري مي­كنند به صورت داوطلب و غيرانتفاعي عمل مي­نمايند و اعضاء آن متخصصين هستند كه مي­توانند از سراسر جهان نظرات خود را به اين ارگان­ها انتقال دهند. ولي مسئوليت اين ارگان­ها نيز بصورت قانونمندي طراحي شده است. براي مثال ISOCكه يك نهاد دواطلب محور مي­باشد توسط يك شوراي عالي به نام IAB (Internet Architecture board) يا شوراي عالي براي مسئوليت فني تحولات، رهبري مي­شود و هدف آن توسعه فناوري­ها موجود براي گسترش و در عين حال تبادل اطلاعات مي­باشد. ولي امروزه آنچه به عنوان حاكم اصلي و اداره كننده خاص اينترنت به شمار مي­رود شركت ICANN مي­باشد كه در اينجا سعي مي­كنيم به معرفي و بررسي آن بپردازيم. از آنجا كه پرداخت فني به آن قصد اصلي ما نيست بيشتر مي­خواهيم معرفي اجمالي تخصصي را به همراه نقطه نظرات حقوقي عجين نماييم.

ICANN: واقعيت آن است كه هم اكنون هيچ مامور، پليس و انتظاماتي در راه عبور و ارسال مطالب به شبكه جهاني وب در سطح بين­المللي وجود ندارد و به عبارت ديگر كارت زرد و قرمز در دست هيچ داوري نيست تا كسي از زمين اخراج شود. ولي در عين حال برعكس آنچه همگان فكر مي­كنند محيط مجازي آنقدرها هم يتيم نيست. شركت آيكان امروزه به عنوان گرداننده اصلي اينترنت شناخته مي­شود و با مديريت خوبي كه براه انداخته است مي­تواند اميدواري­هاي فراواني را به وجود بياورد. پيش از سال 1998 ميلادي تنها موسسه­اي كه به كار ثبت اسامي و قانوني كردن عناوين و يا به عبارت بهتر دادن پاسپورت براي ورود به محيط وب اقدام مي­كرد موسسه استانداردهاي ملي آمريكا NSI بود كه چون يك سازمان دولتي به شمار مي­رفت بخوبي مي­توانست براي منافع آمريكا برنامه­ريزي نمايد. در اين سال بود كه ايالات متحده و متخصصين اينترنت تصميم گرفتند اين وظيفه را به يك سازمان غيرانتفاعي واگذار كنند. از اين بابت بود كه مرجع ثبت حوزه­هاي ژنريك با سطح بالا به سازمان ICANN سپرده شد و قرار بر اين شد تا چند مرجع ثبت تحت نظر آن به كار ثبت حوزه­هاي جهاني و بين­المللي بپردازند.

به اين ترتيب بود كه آيكان بر مبناي تفاهم نامه­اي با وزارت بازرگاني آمريكا در نوامبر 1998 به وجود آمد و به عنوان يك شركت خصوصي غيرانتفاعي در ايالات كاليفرنيا به ثبت رسيد. در سند تأسيس آن 35 هدف براي آيكان طراحي شده است كه بعضي از آنها به شكل تخصصي و فني و برخي ديگر به شكل‌هاي رفتاري در امور ارگانيزاسيون قابل شناسايي مي­باشند. ولي واقعاً چه تعريفي را مي­توان از آيكان و عملكرد آن به دست داد. از نظر ميلتون مولر، اين شركت، محلي است كه قدرت را در بين گروه­هاي كوچك كه حتي فاقد نماينده در آن نيز هستند تقسيم مي­كند. وي در ادامه مي­افزايد آيكان يك مدل آزمايشي از يك نوع دولت جهاني است كه در آن بجاي مبنا قرار گرفتن قدرت و مشروعيت داخلي يك پيمان مبنا قرار گرفته است و از اين لحاظ يك تجربه فوق­العاده بحساب مي­آيد. دولت آمريكا كه داعيه حكومت بر جهان را دارد مي­تواند از فيلتر ظرفيت­هاي متعددي كه به اين شركت سپرده شده تجارت گرانسنگي را بدست آورد. ايجاد اين شركت در ميان شلوغي سال­هاي قبل از 2000 يك نوع اجماع به حساب مي­آيد. شركت­هاي كوچك و بزرگ فراواني به وجود آمده بودند و هريك ادعاهايي نسبت به اينترنت مطرح مي­كردند ليكن ايجاد آن يك توافق جمعي بود كه طي آن ادعاهاي متعددي كنار گذاشته شده و در عوض بر روي يك واقعيت مشخص تمركز حاصل شد.

هرچند عده­اي مي­خواهند اين شركت را يك محل كاملاً تخصصي و فني معرفي نمايند لكين واقعيت چيز ديگري است. در حالت كلي ايجاد آيكان وابسته به جرياني بود كه در آن جامعه به تعريف ديگري از مصالح سياسي و اجتماعي و تجاري رسيده بود و از اين لحاظ اين شركت را مي­توان به محل سياسي 24 عيار معرفي نمود.

حتي پروفسور ميلتون مولر كه از پيشروان اين شركت به شمار مي­آيد آن را محلي فوق­العاده سياسي مي­خواند. لازم است در اينجا به تعريفي كه رئيس آيكان از آن ارائه مي­دهد نيز توجه كنيم پاول تومي معتقد است، سازمان وي يك نهاد ملي و متشكل از گروه­هاي ذي نفع براي هماهنگ كردن مشخصه­هاي منحصر به فرد سيستم­هاي اينترنت است. وي معتقد است كه نشست­هايي كه آيكان برگزار مي­كند بيشتر بر زمينه­هاي فني استوار است و دليل او هم اين است كه اين نشست­ها بروي همه باز بوده و تمام متخصصين مي­توانند در آن شركت كنند.

دولت­ها معتقدند با بودن ICANN آمريكا مي­تواند هر لحظه كه بخواهد اينترنت را براي هر محلي كه خواست قطع يا وصل نمايد. مشكل دولت­ها بودن يا نبودن آيكان نيست، مسئله، تسلط ملي يا بين­المللي بر روي اين نهاد است. دولت­ها ابتدا سعي كردند اطلاعاتي كه از ICANN دارند افزايش دهند وقتي اطلاعات آنها به آن حد رسيد كه فهميدند نبض اينترنت در كاليفرنيا زده مي­شود خواستند تا در آن مشاركت نمايند. به هر حال امروزه مشكل اصلي بر روي همين شركت است چون هرچند عده­اي با آن مشكلي ندارند ولي عده بيشتري معتقدند يك شركت خصوصي نمي­تواند حاكميت بر اينترنت را در اختيار تام خود داشته باشد و بايد يك سازمان بين­المللي و با پروسه­هاي دموكراتيك همانندITV برخي وظايف آن را برعهده بگيرد. ولي به نظر دانشمندان دولت­ها قادر به اداره اينترنت نيستند و اين وظيفه بايد در هر يك سازمان تخصصي باقي بماند. آنها معتقدند وقتي اينترنت در عملكرد خود دچار خدشه و ضعفي نشده است دليلي ندارد كه كسي بخواهد در مديريت آن تغيير ايجاد كند. وقتي تيمي توانسته است قهرمان نيم فصل شود چرا بايد مربي آن را تغيير داد.

وظايف: سند تأسيس آيكان بگونه­اي تنظيم شده است كه مقررات حاكم بر اينترنت را در آنجا تنظيم مي­نمايند و مراكز ثبت تابعه، موظفند از آنها تبعيت كنند. نام­گذاري وظيفه اصلي اين شركت است ولي برعكس نامگذاري در ميان انسان­ها، نامگذاري در اينترنت به عنوان حق ورود و كلمه عبور تلقي مي­شود. يعني اگر يك سايت نامي اختيار نكند كه آنهم توسط آيكان مجوز دريافت ننمايد، نخواهد توانست در محيط سايبر متولد شده و به فعاليت بپردازد. نشاني اينترنتي در واقع يك پيش درآمد براي تولد شخص در محيط سايبر مي­باشد. اين مسئله امروز تا بدانجا پيش رفته است كه صنعت نويني به نام تجارت نام­هاي ارزشمند را ايجاد كرده است ولي انتخاب اين نام­ها فارغ از هر نوع قاعده و قانوني نيست. درست همين جاست كه ICANN و مقرارت آن وارد مي­شوند. از آنجا كه شركت­ها و سايت­هاي متعدد و متفاوت علاقه­مند هستند تا از نام­هاي خوبي براي خود استفاده كنند علاقه­مندان نام­هاي مناسب افزايش مي­يابد ليكن قانون سختي در اينترنت وجود دارد و آن­اينكه هر نام اينترنتي بايستي يگانه­باشد. اين­نام­ها براساس اولويت ثبت­در اينترنت محقق مي­شوند و هميشه كسي كه نخستين ثبت كننده است نسبت به ديگران حق تقدم خواهد داشت. مگر اينكه رعايت قانون يا نام­هاي تجاري شخصيت­هاي موجود و علي­الخصوص شركت­هاي معروف نشده باشد. اينجاست كه يكسري كارگزاران ثبت اسم­هاي اينترنتي فعال شده و در اين راه به كمك موسسين جديد مي­آيند. آيكان برخي مقررات خاص را در اين زمينه ترتيب داده كه به عنوان مثال مي‌توان به چند مورد از اين مقررات اشاره كرد: 1) نام­هاي انتخابي بايستي در محيط سايبر بي­سابقه بوده و مشابهت خاصي به علامت سايت ديگر نداشته باشد 2) صاحب آن عنوان حق و منافع مشروعي نسبت به آن نام داشته باشد. در عين حال اسامي انتخاب شده از دو قسمت تشكيل مي­شود. علاوه بر عنوان، يك پسوند نيز وجود داردكه به دو شكل تقسيم مي­شوند. پسوندهايي كه براي سطح جهاني انتخاب مي­شوند و با عنوان ژنريك سطح بالا خوانده مي­شوند و اگر براي يك كشور انتخاب شوند نشان دهنده حضور محدود اين سايت­ها هستند و به آنها عنوان حوزه ژنريك سطح پايين داده شده است. حوزه­هاي مطرح ژنريك سطح بالا عبارتند از: .com ، netو org.

البته مدتي است كه بخاطر شلوغي اسامي در اين سه پسوند، آيكان اجازه پسوندهاي ديگري را همانند .biz براي شركت­هاي تجاري و .info براي مقاصد عمومي صادر كرده است. علاوه بر اينها پسوندهايي همانند .aero ، .coop ،.museum ، .name ، .pro- از ديگر پسوندهاي حوزه ژنريك با سطح بالا شناخته مي­شوند. البته آيكان وظايف ديگري از قبيل قانوني كردن قواعد، اختصاص منابع و تهيه استانداردهاي لازم نيز دارد.



IETF: چنانچه گذشت ICANN توافقي بود بين شركت­هاي مدعي تا با كنار گذاشتن يكسري ادعاها، به يك توافقات مشترك دسترسي پيدا كنند. وقتي آيكان متولد شد نهادهايي مثلIAB, IETF يا Network Solution از بين نرفتند بلكه همگي سيطره آنرا پذيرفتند و زير چتر حمايتي آن قرار گرفتند. IETF يكي از اين شركت­هاست كه از جهت كاري زير نظرISOC و از نظر قانونگذاري تحت حكومت آيكان قرار دارد. اين مجموعه يك انجمن بزرگ براي استانداردهاي باز است كه عملكرد آن مشاوره­اي است. اين ارگان موظف است درباره استانداردهاي موجود به طراحان سايت­ها، متصديان و محققين مشاوره داد و آنها را راهنمايي كند. عملكرد اين مجموعه برمبناي كار گروهي و وظايف عمده آن عبارتند از: الف) مسيريابيRouting ب) حملTransport و ج) امنيت شبكهNetwork security

بيشترين كاربردIETF هم اكنون توسط تاجران اينترنتي در جريان است. اين شركت­ هرساله سه اجلاس برگزار مي­نمايد و در اين اجلاس­ها مديران نواحي مختلف آن دور هم جمع شده و به بحث و تبادل نظر مي­پردازند. شيوه كار آنها نيز تقسيم بندي آنها در كميسيون­هاي مختلف است و متخصصين درباره عموم مسائلي كه از دوره اجلاس قبلي تا اجلاس حاضر مطرح شده تبادل نظر كرده و راه كارهاي مناسب را پيشنهاد مي­نمايد.

IETF معمولاً به صورت گروه­هاي كاري تقسيم بندي شده و هر گروه به يك ناحيه مسلط مي­شود و مسئول آن به عنوان مدير ناحيه معرفي مي­گردد. تجمع اين مديران نيز در گروهي به نام گروه رهبري مهندسي اينترنت بعمل مي­آيد. تفاوت اين گروه رهبري با اجلاسيه­ها در اين است كه در اجلاس­هاي مذكور علاوه بر اعضاءIETF ديگر متخصصين و صاحب­نظران نيز حق حضور و اظهار نظر خواهند داشت.

پس از تشكيل گروه­هاي كاري و براي آنكه اقدامات آنها وجهه قانوني بيابد لازم است تا مجوز آنها توسطISOC صادر گردد ولي نظارت اين نهاد به همين جا ختم نمي­شود. بلكه هر نوع شكايت از عملكرد گروه­هاي كاري به نهاد عالي آن يعنيTAB منتقل مي­شود. آنچه گذشت شرحي از عملكرد فعلي مديران اينترنت بود ليكن آنچه حائز اهميت است داخلي بودن كليه تصميم­گيري­ها در اين نهاد مي­باشد. به عبارت ديگر هر تصميم كه در اين ارگان­ها آغاز مي­شود زير نظر مستقيم يا غيرمستقيم وزارت بازرگاني ايالات متحده بوده و از اين روي قوانين اينها حتي اگر بصورت جهاني اجرا شود حالتي فراملي داشته و نمي­توان آنها را بين­المللي تصور نمود.

منبع: باشگاه انديشه