تعقیبات مشترکه
تسبیح حضرت زهراء سلام الله علیها
امّا مشترکه
و آن تعقیباتى است که بعد از هر نماز خوانده شود و آن بسیار است و ما
در اینجا به چند امر از آن اکتفا مى نمائیم :
اوّل تسبیح حضرت فاطمه زهراء صلوات
اللّه علیها است و احادیث در فضیلت این زیاده از حدّ و احصاء است از حضرت صادق علیه
السلام منقول است که ما امر مى کنیم کودکان خود را به تسبیح فاطمه سلام الله علیها
چنانکه امر مى کنیم ایشان را به نماز پس آن را ترک مکن که هر که مداومت نماید بر آن
شقى و بدبخت نمى شود و در روایات معتبره وارد شده که ذکر کثیر که خدا در قرآن مجید
به آن امر فرموده تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها است و هر که بعد از هر نماز بر
آن مداومت نماید خدا را بسیار یاد کرده و به آیه کریمه ((وَاذْکرُوا اللّهَ
ذِکراً کثیراً)) عمل نموده و به سند معتبر از امام محمّد باقر علیه السلام مرویست
که هر که تسبیح فاطمه سلام اللّه علیها را بگوید و بعد از آن استغفار کند خدا او را
بیامرزد و آن بر زبان صد هست و در میزان عمل هزار و شیطان را دور مى کند و خدا را
خوشنود مى گرداند و به سندهاى صحیح از حضرت صادق علیه السلام منقولست که هر که
تسبیح فاطمه سلام الله علیها را بعد از نماز بگوید پیش از آنکه پاها را از هیئت
نماز بگرداند آمرزیده شود و بهشت او را واجب گردد و در حدیث معتبر دیگر فرمود که
تسبیح فاطمه سلام الله علیهارا بعد از هر نماز خواندن بهتر است نزد من از آنکه هزار
رکعت نماز بگذارد در هر روزى و در روایت معتبر از حضرت امام محمد باقر علیه السلام
مرویست که عبادت الهى کرده نشده است به چیزى از تسبیح و تمجید که بهتر از تسبیح
فاطمه سلام الله علیها باشد و اگر چیزى از آن بهتر مى بود حضرت رسول صلى الله علیه
و آله آن را به حضرت فاطمه سلام الله علیهاعطا مى فرمود و احادیث در فضل آن زیاده
از آنست که در این رساله ایراد توان کرد و در کیفیت آن اختلافى در احادیث هست و
اشهر و اظهر آن است که سى و چهار مرتبه اَللّهُ اَکبَرُ و سى و سه مرتبه
اَلْحَمْدُلِلّهِ و سى و سه مرتبه سُبْحانَاللّهِ بگوید و در بعضى روایات
سُبْحانَاللّهِ پیش از اَلْحَمْدُلِلّهِ وارد شده و بعضى از علماء جمع به این نحو
کرده اند که بعد از نماز بطریق اوّل بخواند و در هنگام خواب رفتن بطریق ثانى و
ظاهراً مطلقاً بطریق اوّل که مشهور است اَوْلى باشد و سنّت است که بعد از اتمام
کردن یک نوبت لااِلهَ اِلا اللّهُ بگوید چنانکه از حضرت صادق علیه السلام مرویست که
هر که بعد از هر نماز فریضه تسبیح فاطمه سلام الله علیها را بگوید و در عقب آن یک
مرتبه لا اِلهَ اِلا اللّهُ بگوید خدا او را بیامرزد و بهتر آن است که به تسبیح
تربت حضرت امام حسین علیه السلام حساب آن را نگاه دارد و در جمیع اذکار سنّت است و
پیوسته تسبیح تربت آن حضرت را با خود داشتن مستحبّ است و حرز از بلاها است و مورث
ثواب بى انتها است و منقولست که در ابتدا حضرت فاطمه سلام الله علیها رشته اى از
پشم تابیده بودند و بر آن گِرِه ها زده بودند و به آن تسبیح مى گفتند تا آنکه حضرت
حمزة بن عبدالمطلّب رضى الله عنه شهید شد پس حضرت فاطمه سلام الله علیها از تربت
قبر آن شهید بزرگوار خاک برگرفت و تسبیح ساخت و به آن تسبیح مى کرد مردم نیز چنان
کردند
فضیلت تسبیح تربت امام حسین علیه السلام
و چون سیدالشّهداء حسین بن علىّ علیهماالسلام شهید شد سنّت شد که از تربت آن امام
مظلوم تسبیح سازند و با آن ذکر گویند از حضرت صاحب الا مر علیه السلام مرویست که هر
که تسبیح تربت امام حسین علیه السلام در دست داشته باشد و ذکر را فراموش کند ثواب
ذِکر براى او نوشته مى شود و از حضرت صادق علیه السلام منقول است که تسبیح تربت آن
حضرت ذکر مى کند و تسبیح مى گوید بى آنکه آدمى بگوید و فرمود که یک ذکر یا استغفار
که با آن گفته مى شود برابر است با هفتاد ذکر که با چیز دیگر گفته شود و اگر بى ذکر
بگرداند به هر دانه هفت تسبیح براى او نوشته مى شود و به روایت دیگر اگر با ذکر
بگرداند به هر دانه چهل حَسَنه براى او نوشته مى شود و مروى است که حوریان بهشت چون
ملکى را مى بینند که به زمین مى آید از او التماس مى کنند که تسبیح و تربت حضرت
حسین علیه السلام را براى ما بیاور و در حدیث صحیح از حضرت امام موسى علیه السلام
منقول است که مؤ من مى باید خالى نباشد از پنج چیز: مسواک و شانه و سجّاده که بر
روى آن نماز کند و تسبیحى که در آن سى و چهار دانه باشد و انگشتر عقیقى و ظاهر آن
است که خام و پخته هر دو خوب است و خام بهتر است و از حضرت صادق علیه السلام منقول
است که هر که به تسبیح تربت قبر امام حسین علیه السلام یک تسبیح بگوید حق تعالى
براى او چهار صد حسنه بنویسد و چهارصد گناه از او محو کند و چهارصد حاجت او را
برآورد و چهارصد درجه براى او بلند کند و مروى است که مستحبّ است که رشته اش کبود
باشد به رنگ آسمان و از بعضى روایات مستفاد مى شود که زنان را به انگشتان شمردن
افضل است ولکن احادیث فضیلت تربت مطلقاً اکثر و اقوى است
استحباب سه تکبیر بعد از تمام شدن نماز
دوّم مستحبّ است که بعد از سلام نماز فریضه سه مرتبه دست بردارد تا محاذى روى و
برگرداند تا به زانو یا نزدیک زانو و با هر مرتبه یک اَللّهُ اَکبَرُ بگوید چنانکه
علىّ بن ابراهیم و سید بن طاوس و ابن بابویه به سندهاى معتبر از حضرت صادق علیه
السلام روایت کرده اند که مفضّل بن عمر از آن حضرت پرسید که به چه علت نماز گذارنده
بعد از سلام سه مرتبه تکبیر مى گوید و دست برمى دارد فرمود براى آنکه چون حضرت
رسالت پناه صلى الله علیه و آله فتح مکه نمود نزد حجرالا سود نماز ظهر با اصحاب
گذارد و چون سلام نماز داد سه نوبت تکبیر گفت و با هر نوبت دست برداشت پس گفت :
لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ اَنْجَزَ
وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ
معبودى نیست جز خداى یکتاى یکتاى یکتا که به وعده اش وفا کرده و
بنده اش را یارى کرد
وَاَعَزَّ جُنْدَهُ وَغَلَبَ الاَْحْزابَ وَحْدَهُ فَلَهُ الْمُلْک وَلَهُ
الْحَمْدُ یحْیى وَیمیتُ
وسپاهش را پیروز کرد وبه تنهائى بر همه احزاب غالب آمد پس فرمانروایى او راست و
ستایش خاص او است زنده مى کند ومى میراند
وَهُوَ عَلى کلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ
و او بر هر چیز توانا است
پس رو به جانب اصحاب گردانید و فرمود ترک
مکنید این تکبیر را و این دعا را بعد از هر نماز فریضه زیرا که هر که بعد از سلام چنین کند
ادا کرده است شکر نعمت خدا را بر تقویت اسلام و لشکر اسلام .
دعا بعد از فراغت از نماز
و در حدیث صحیح منقول است که چون حضرت صادق علیه السلام از نماز فارغ مى شدند دستها
را بالاى سر مبارک خود بلند مى کردند و دعا مى نمودند و از امام محمد باقر علیه
السلام مروى است که هر بنده اى که دستها را بسوى خدا بلند کند حقّ تعالى شرم مى کند
که دستهاى او را خالى برگرداند پس چون دعا کنید دستها را فرو میاورید مگر آنکه بر
سر و روى خود بکشید.
سوّم کلینى به سند معتبر از حضرت باقر علیه السلام روایت کرده است که هر کس بعد از
نماز فریضه پیش از آنکه پاهاى خود را بگرداند سه مرتبه این دعا را بخواند خدا
گناهان او را بیامرزد اگرچه مانند کفّ دریا باشد در بسیارى :
اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیومُ
ذُوالْجَلالِ وَالاِْکرامِ وَاَتُوبُ اِلَیهِ
آمرزش خواهم از خدائى که معبودى جز او نیست زنده پاینده داراى جلالت و بزرگوارى و
بسویش بازگشت کنم
و در روایت دیگر وارد شده است که هر که این استغفار را در هر روز بخواند حق تعالى
چهل کبیره او را بیامرزد.
چهارم کلینى به سند معتبر از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که
ترک مکن بعد از هر نماز این دعا را:
اُعیذُ نَفْسى وَما رَزَقَنى رَبّى بِاللَّهِ
الْواحِدِ
پناه دهم خودم و آنچه پروردگارم روزیم
کرده به خداى یگانه
الصَّمَدِ الَّذى لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ وَلَمْ یکنْ لَهُ کفُوا اَحَدٌ
وَاُعیذُ نَفْسى وَما
بى نیازى که نزاید و نزائیده شده و نیست برایش همتائى هیچکس و پناه دهم خود و آنچه
رَزَقَنى رَبّى بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ وَمِنْ شِرِّ غاسِقٍ اِذا
وَقَبَ وَمِنْ شَرِّ
پروردگارم روزى من کرده به خداى سپیده دم از شر آنچه آفریده و از شر شب هنگامى که
تاریکیش فرا گیرد و از شر
النَّفّاثاتِ فِى الْعُقَدِ وَمِنْ شَرِّ حاسِدٍ اِذا حَسَدَ وَاُعیذُ نَفْسى وَما
رَزَقَنى رَبّى
دمندگان در گره ها و از شر حسود هنگامى که حسد ورزد و پناه دهم خودم و آنچه
پروردگارم روزیم کرده
بِرَبِّ النّاسِ مَلِک النّاسِ اِلهِ النّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنّاسِ
الَّذى
به پروردگار مردم پادشاه مردم معبود مردم از شر وسوسه گر پنهانى که
یوَسْوِسُ فى صُدُورِ النّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنّاسِ
وسوسه کند در سینه هاى مردم (چه ) باشد از جنیان و (چه ) از مردم
پنجم شیخ کلینى به سند معتبر از علىّ بن مهزیار روایت کرده است که محمّد بن ابراهیم
به حضرت امام علىّ نقىّ علیه السلام نوشت که اگر مصلحت دانى اى سید من تعلیم نما
براى من دعائى که بعد از همه نمازها بخوانم تا حق تعالى به سبب آن جمع نماید براى
من خیر دنیا و آخرت را پس آن حضرت نوشت که مى گوئى :
اَعُوذُ بِوَجْهِک الْکریمِ وَعِزَّتِک الَّتى لا تُرامُ وَقُدْرَتِک الَّتى لا
یمْتَنِعُ مِنْها
پناه برم به ذات بزرگوارت و به عزتت که مورد دستبرد نیست و قدرتت که چیزى از آن
خوددارى نتواند
شَىْءٌ مِنْ شَرِّ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَمِنْ شَرِّ الاَْوْجاعِ
کلِّها
از شر دنیا و آخرت و از شر تمامى دردها
و در بعضى از روایات این تتمه را دارد:
وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ
و جنبش و نیروئى نیست جز به خداى والاى بزرگ
ششم کلینى و ابن بابویه به سندهاى صحیح و غیر صحیح از حضرت امام محمّد باقر و امام جعفر صادق علیهماالسلام
روایت کرده اند که کمتر چیزى که تو را مجزى است از دعا بعد از نماز واجب آن است که
بگوئى :
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک مِنْ کلِّ خَیرٍ اَحاطَ بِهِ عِلْمُک وَاَعُوذُ
بِک مِنْ کلِّ شَرِّ اَحاطَ
خدایا از تو مى خواهم هر خیرى را که علمت بدان احاطه دارد و پناه مى برم به تو از
هر شرى که
بِهِ عِلْمُک اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک عافِیتَک فى اُمُورى کلِّها
وَاَعُوذُ بِک مِنْ خِزْىِ
علمت بدان احاطه دارد خدایا از تو مى خواهم عافیت را در تمام کارهایم و پناه مى برم
به تو از رسوائى
الدُّنْیا وَعَذابِ الاْخِرَةِ
دنیا و عذاب آخرت
و در روایت ابن بابویه چنین است :اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى
خدایا
درود فرست بر
مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک
محمد و آل محمد خدایا از تو مى خواهم .....
تا آخر دعا
هفتم سنّت است که چون از نماز فارغ شود بگوید:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَجِرْنى مِنَ
النّارِ
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد و مرا از آتش پناه ده
وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ وَزَوِّجْنىِ الْحُورَ الْعینَ
و داخل بهشتم گردان و حورالعین به همسریم درآر
چنانکه در حدیث
معتبر از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام منقول است که باید بنده از نماز فارغ نشود تا آنکه از حق
تعالى سؤ ال کند بهشت را و پناه برد به خدا از دوزخ و سؤ ال کند که تزویج کند او را
با حورالعین .
فضیلت حمد و آیة الکرسى و آیه شهادت و آیه ملک بعد از هر نماز
هشتم به سند موثّق از حضرت صادق علیه السلام مرویست که چون حق تعالى امر کرد که این
آیات را به زمین آورند چنگ زدند به عرش الهى و گفتند پروردگارا ما را بسوى اهل خطا
و گناهکاران مى فرستى پس حق تعالى وحى کرد بسوى ایشان که بروید بسوى زمین به عزّت و
جلال خودم سوگند یاد کنم که تلاوت نکند شما را احدى از آل محمد صلى الله علیه و آله
و شیعیان ایشان مگر آنکه نظر رحمت کنم بسوى ایشان از رحمتهاى پنهان خود هر روز
هفتاد نظر در هر نظرى هفتاد حاجت او را برآورم و او را قبول کنم هر چند معصیت بسیار
کرده باشد و به روایت دیگر هر که این آیات را بعد از هر نماز بخواند او را ساکن
گردانم در حَظیره قدس با هر گناهى که داشته باشد و اگر نکنم نظر کنم بسوى او بنظر
رحمت خاصّ خود در هر روز هفتاد نظر کردن و اگر نکنم هر روز هفتاد حاجت او را برآورم
که کمتر آنها آمرزیدن گناهان باشد و اگر نکنم او را پناه دهم از شرّ شیطان و از شرّ
هر دشمنى و یارى دهم او را بر ایشان و مانع نشود او را از داخل شدن بهشت غیر از مرگ
و آن آیات اینها است سوره فاتحه تا آخر و آیة الکرسى تا هُمْ فیها خالِدُونَ بخواند
بهتر است و آیه شهادت یعنى :
شَهِدَ اللَّهُ اَنَّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ وَالْمَلاَّئِکةُ وَاُولُوا الْعِلْمِ
ق آئِما بِالْقِسْطِ لا اِل هَ اِلاّ هُوَ
گواهى دهد خدا که نیست معبود بحقى جز او و نیز فرشتگان و دارندگان علم (گواهى داده
اند) که انصاف بدو پایدار است و نیست معبودى
الْعَزیزُ الْحَکیمُ اِنَّ الدّینَ عِنْدَ اللَّهِ الاِْسْلامُ وَمَا اخْتَلَفَ
الَّذینَ اُوتُوا الْکتابَ
جز او که عزیز و فرزانه است همانا دین نزد خدا اسلام است و اختلاف نکرده اند کسانى
که کتابشان داده اند
اِلاّ مِنْ بَعْدِ مآ جآئَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیا بَینَهُمْ وَمَنْ یکفُرْ
بِایاتِ اللَّهِ فَاِنَّ اللَّهَ سَریعُ الْحِسابِ
مگر پس ازآنکه آمده است برایشان دانش به خاطر ستمگرى میانشان و هر که کفر ورزد به
آیات خدا پس خدا زود به حساب خواهد رسید
و آیه مُلک یعنى :
قُلِ اللّهُمَّ مالِک الْمُلْک تُؤْتِى الْمُلْک
مَنْ تَشآءُ وَ
بگو اى خداى صاحب ملک و فرمانروائى مى دهى فرمانروائى را
به هر که خواهى
تَنْزِعُ الْمُلْک مِمَّنْ تَشآءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشآءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشآءُ
بِیدِک الْخَیرُ اِنَّک
و بستانى ملک را از هر که خواهى و عزت بخشى هر که را خواهى و زبون کنى هر که را
خواهى همه خوبیها بدست تو است
عَلى کلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ تُولِجُ اللَّیلَ فِى النَّهارِ وَتُولِجُ النَّهارَ فِى
اللَّیلِ وَتُخْرِجُ
که همانا تو بر هر چیز توانائى درآورى شب را در روز و درآورى روز را در شب و بیرون
آرى
الْحَىَّ مِنَ الْمَیتِ وَتُخْرِجُ الْمَیتَ مِنَ الْحَىِّ وَتَرْزُقُ مَنْ
تَشآءُ بِغَیرِ حِسابٍ
زنده را از مرده و بیرون آورى مرده را از زنده و روزى دهى هر که را خواهى بى حساب
و به سند معتبر از حضرت موسى بن جعفر علیهماالسلام منقولست که هر که آیة الکرسى را
بعد از هر نماز فریضه بخواند او را گزنده ضرر نرساند و در حدیث معتبر دیگر فرمود که
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود که یا على بر تو باد به تلاوت کردن آیة الکرسى
بعد از هر نماز فریضه بدرستى که محافظت نکند بر آن مگر پیغمبرى یا صدّیقى یا شهیدى
و از حضرت رسالت پناه صلى الله علیه و آله منقولست که هر که آیة الکرسى را بعد از
هر نماز بخواند مانعى نباشد او را از داخل شدن به بهشت بغیر مرگ و به روایت دیگر هر
که آیة الکرسى را بعد از هر نماز فریضه بخواند نمازش مقبول گردد و در امان خدا
باشد و خدا او را از بلاها و گناهان نگاه دارد .
دعاى شیبه هذلى
نهم کلینى و ابن بابویه و دیگران به سندهاى معتبر از حضرت امام محمد باقر علیه
السلام روایت کرده اند که شیبه هذلى به خدمت حضرت رسول صلى الله علیه و آله آمد و
گفت یا رسول اللّه صلى الله علیه و آله من پیر شده ام و قوّه ام وفا نمى کند به
اعمالى که قبل از این خود را به آن عادت داده بودم از نماز و روزه و حجّ و جهاد پس
تعلیم کن مرا کلامى که خدا مرا به آن نفع بخشد و بر من سبک و آسان باشد حضرت فرمود
که بار دیگر بگو او سه مرتبه این سخن را اعاده کرد پس حضرت فرمود که نماند بر
دُوْرِ تو درختى و کلوخى مگر اینکه گریست بر تو براى ترحّم بر تو هرگاه از نماز صبح
فارغ شوى ده مرتبه بگو:
سُبْحانَ اللَّهِ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ
الْعَلِىِّ الْعَظیمِ
منزه است خداى بزرگ و حمد او را است و جنبش و نیروئى نیست مگر بوسیله خداى والاى
بزرگ
تا خدا تو را عافیت دهد به برکت این دعا از کورى و دیوانگى و خوره و پیسى و پریشانى
و خَرِفْ شدن شیبه گفت : یا رسول اللّه صلى الله علیه و آله این براى دنیاى من است
براى آخرت من چیزى بفرما فرمود که مى گوئى بعد از هر نماز:
اَللّهُمَّ اهْدِنى مِنْ عِنْدِک وَاَفِضْ
عَلَىَّ مِنْ
خدایا مرا از نزد خود راهنمائى کن و از
فضل خویش بر من
فَضْلِک وَانْشُرْ عَلَىَّ مِنْ رَحْمَتِک وَاَنْزِلْ عَلَىَّ مِنْ
بَرَکاتِک
افاضه کن و بگستر بر من از رحمت خویش و فرو ریز بر من از برکاتت
پس
حضرت فرمود که اگر بر این مواظبت نماید و عمداً ترک نکند تا وقت مردن چون به صحراى محشر درآید هشت
دَرِ بهشت براى او گشوده گردد که از هر دَرْ که خواهد داخل شود و دعاى آخر به
اسانید معتبره دیگر وارد شده .
فضیلت تسبیحات اربع
دهم خواندن تسبیحات اربع است چنانچه شیخ طوسى و ابن بابویه و حمیرى به سندهاى صحیح
از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده اند که روزى حضرت رسالت پناه صلى الله علیه و
آله به اصحاب خود فرمود اگر جمع کنید آنچه دارید از جامها و ظرفها و بر روى هم
گذارید آیا به آسمان مى رسد گفتند نه یا رسول اللّه صلى الله علیه و آله فرمود که
مى خواهید تعلیم کنم شما را چیزى که اصلش در زمین است و شاخهایش در آسمان گفتند بلى
یا رسول اللّه صلى الله علیه و آله فرمود که بعد از هر نماز سى نوبت بگوئید:
سُبْحانَ الِلَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَاللَّهُ
اَکبَرُ
منزه است خدا و حمد خاص خدا است و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از
توصیف است
که اصل اینها در زمین است و فرعشان در آسمان و دفع مى کند از آدمى خانه فرود آمدن و غرق شدن و سوختن و در چاه
افتادن و دریدن درّندگان و به مرگهاى بد مردن و هر بلائى که در آن روز از آسمان
نزول کند و اینهایند باقیات صالحات که حقّ تعالى در قرآن فرموده و به سندهاى صحیح
دیگر از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هر که این تسبیحات را بعد از هر نماز
فریضه چهل نوبت بخواند پیش از آنکه از جاى نماز حرکت کند هر حاجت که از خدا سؤ ال
کند روا گردد و به سند صحیح از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام منقول است که هر که
بعد از نماز فریضه سى مرتبه سُبْحانَ اللّهِ بگوید بربدنش گناهى نماند مگر بریزد و
در حدیث صحیح دیگراز آن حضرت منقول است که ذکر بسیار که حق تعالى در کلام مجید مدح
کرده است این است که سى مرتبه سُبْحانَ اللّهِ بعد از هر نماز فریضه بگوید و قطب
راوندى روایت کرده است که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به براء بن عازب گفت که
مى خواهى دلالت کنم تو را بر امرى که چون بجا آورى به حقّ و راستى دوست خدا باشى
گفت بلى فرمود که بعد از هر نماز هر یک از تسبیحات اربع را ده مرتبه بگو چون چنین
کنى هزار بلیه در دنیا از تو دورگردد که یکى ازآنها مرتدّ شدن باشد و هزارمرتبه در
آخرت براى تو ذخیره کنند که یکى آن باشد که در جوار حضرت رسول صلى الله علیه و آله
باشى .
یازدهم کلینى به سند حسن از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که هر که بعد
از نماز فریضه سه مرتبه بگوید:
یا مَنْ یفْعَلُ ما یشآءُ وَ لایفْعَلُ ما یشآءُ
اَحَدٌ غَیرُهُ
اى که مى کند هر چه خواهد و جز او هیچکس
نتواند بکند آنچه را خواهد
هر حاجت سؤ ال کند روا شود
فضیلت تهلیل ماثور
دوازدهم شیخ برقى به سند موثق از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که هر که
بعد از فارغ شدن از نماز پیش از آنکه زانوهاى خود را از جاى خود حرکت دهد ده مرتبه
این تهلیل را بخواند حق تعالى چهل هزار هزار گناه او را محو کند و چهل هزار هزار
حسنه براى او بنویسد و چنان باشد که دوازده مرتبه قرآن را ختم کرده باشد و فرمود که
من صد مرتبه مى خوانم و شما را ده مرتبه کافى است :
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلا
اللَّهُ وَحْدَهُ
گواهى دهم که معبودى
جز خداى یگانه نیست
لا شَریک لَهُ اِلها واحِدا اَحَدا صَمَدا لَمْ یتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا
وَلَدا
که شریک ندارد معبودى است یکتا یگانه بى نیاز که نگرفته براى خود همسرى و
نه فرزندى
و فضیلت این تهلیل بسیار وارد شده است خصوصاً در تعقیب نماز صبح و شام و هنگام طلوع و غروب
آفتاب .
سیزدهم کلینى و ابن بابویه و دیگران به سندهاى صحیح از حضرت صادق علیه السلام
روایت کرده اند که جبرئیل به نزد حضرت یوسف علیه السلام آمد در زندان و گفت بعد از
هر نماز بگو:
اَللّهُمَّ اجْعَلْ لى فَرَجا وَمَخْرَجا وَارْزُقْنى مِنْ حَیثُ اَحْتَسِبُ
وَمِنْ حَیثُ لا اَحْتَسِبُ
خدایا قرار ده برایم گشایش و راه چاره اى و روزیم ده از آنجا که گمان دارم و از
آنجا که گمان ندارم
چهاردهم در بلدالا مین از حضرت رسول صلى الله علیه و آله روایت کرده
است که هر که خواهد که خدا او را در قیامت بر اعمال بد او مطلّع نگرداند و دیوان گناهان او را نگشاید
باید که بعد از هر نماز بخواند:
اَللّهُمَّ اِنَّ مَغْفِرَتَک اَرْجى مِنْ عَمَلى وَاِنَّ
رَحْمَتَک اَوْسَعُ مِنْ
خدایا مسلماً آمرزش تو امیدوار کننده تر از عمل من است و
مسلماً رحمت تو پهناورتر از
ذَنْبى اَللّهُمَّ اِنْ کانَ ذَنْبى عِنْدَک عَظیما فَعَفْوُک اَعْظَمُ مِنْ
ذَنْبى اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ
گناه من است خدایا اگر گناهم پیش تو بزرگ است پس گذشت تو بزرگتر از گناه من است
خدایا اگر من
اَکنْ اَهْلا اَنْ تَرْحَمَنى فَرَحْمَتُک اَهْلٌ اَنْ تَبْلُغَنى وَتَسَعَنى
لاَِنَّها وَسِعَتْ کلَّ
شایستگى ندارم که تو بر من رحم کنى پس رحمت تو شایستگى دارد که به من برسد و مرا
فرا گیرد زیرا که رحمتت همه
شَىْءٍ بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّحِمینَ
چیز را فرا گیرد به رحمتت اى مهربانترین مهربانها
پانزدهم کفعمى از حضرت رسالت پناه صلى الله علیه و آله روایت کرده است که مردى به آن حضرت شکایت کرد بیمارى و تنگدستى را فرمود که بعد از هر نماز فریضه بگو:
تَوَکلْتُ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لا یمُوتُ وَالْحَمْدُ
لِلّهِ الَّذى لَمْ
توکل کنم برخداى زنده اى که نمى میرد و ستایش خاص خدائى است که نه
یتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَدا وَلَمْ یکنْ لَهُ شَریک فِى الْمُلْک وَلَمْ
یکنْ لَهُ وَلِىُّ مِنَ
همدمى براى خود گرفته و نه فرزندى و نیست براى او شریکى در سلطنت و نیست او را
دوستى براى رفع
الذُّلِّ وَکبِّرْهُ تَکبیرا
مذلت و او را به کمال بزرگى تکبیر گوى
و به روایت دیگر فرمود که
هیچ شدّتى مرا رو نداد مگر آنکه جبرئیل براى من مُتمثّل شد و گفت که این دعا بخوان و در احادیث معتبره وارد شده است
که براى وساوِس سینه و قرض و پریشانى و بیمارى مکرّر این دعا را باید خواند و در
بعضى روایات در اوّلش ((لاحَوْلَ وَلاقُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ)) است .
شانزدهم شیخ
مفید در مقنعه در تعقیب هر نماز این دعا را آورده است :
اَللّهُمَّ انْفَعْنا بِالْعِلْمِ وَزَینّا بِالْحِلْمِ وَجَمِّلْنا
بِالْعافِیةِ وَکرِّمْنا بِالتَّقْوى اِنَّ وَلِیىَ
خدایا ما را به علم و دانش سود ده و به حلم زیور بخش و به تندرستى زینت ده و به
پرهیزکارى گرامى دار براستى سرپرست من
اللَّهُ الَّذى نَزَّلَ الْکتابَ وَهُوَ یتَوَلَّى الصّالِحینَ
yدائى است که کتاب را فرو فرستاد و او صالحان را دوست دارد
دعاى مکنون و فضیلت آن
هفدهم ابن بابویه و شیخ طوسى و غیر ایشان به سندهاى معتبر از حضرت امیرالمؤمنین
علیه السلام روایت کرده اند که هر که خواهد بیرون رود از دنیا و حال آنکه پاک شده
باشد از گناهان چنانچه پاک مى شود طلا از غشّ و از او احدى بازخواست مظلمه ننماید
در قیامت پس بخواند بعد از نمازهاى پنجگانه نسبت پروردگار را یعنى سوره قُلْ
هُوَاللّهُ اَحَد را دوازده مرتبه پس دستها را بسوى آسمان بگشاید و این دعا را
بخواند پس حضرت فرمود که این از رازهاى مکنون است که تعلیم کرد مرا رسول خدا صلى
الله علیه و آله و امر کرد مرا که تعلیم به حسن و حسین علیهماالسلام نمایم و دعا
این است :
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک بِاسْمِک الْمَکنُونِ الْمَخْزُونِ الطّاهِرِ
الطُّهْرِ الْمُبارَک
خدایا من از تو مى خواهم به حق نام مستور در گنجینه ات و پاک و پاکیزه و مبارکت
وَاَسْئَلُک بِاسْمِک الْعَظیمِ وَسُلْطانِک الْقَدیمِ یا واهِبَ الْعَطایا یا
مُطْلِقَ
و از تو مى خواهم به حق نام بزرگ و سلطنت ازلیت اى بخشنده عطاها و اى رها کننده
الاُْسارى یا فَکاک الرِّقابِ مِنَ النّارِ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ
وَفُک
اسیران و اى آزاد کننده مردمان از آتش درود فرست بر محمد و آل محمد و ما را از آتش
دوزخ
رَقَبَتى مِنَ النّارِ وَاَخْرِجْنى مِنَ الدُّنْیا آمِنا وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ
سالِما وَاجْعَلْ
آزاد کن و از دنیا در حال امن و امان بیرونم بر و به سلامتى وارد بهشتم کن و قرار
ده
دُعآئى اَوَّلَهُ فَلاحاً وَاَوْسَطَهُ نَجاحا وَآخِرَهُ صَلاحا اِنَّک
اَنْتَ عَلاّمُ الْغُیوبِ
دعاى مرا آغازش را رستگارى و وسطش را کامیابى و انجامش را شایستگى که همانا
توئى داناى بر نادیدنیها
و در بعضى نسخ معتبره دعا چنین است :
یا فَکاک الرِّقابِ مِنَ النّارِ اَسْئَلُک
اَنْ تُصَلِّىَ
اى آزاد کننده بندگان از آتش از تو مى
خواهم که درود فرستى
عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُعْتِقَ رَقَبَتى مِنَ النّارِ وَاَنْ
تُخْرَجَنى مِنَ الدُّنْیا
بر محمد و آل محمد و اینکه مرا از آتش دوزخ آزاد کنى و از دنیا سالم بیرونم برى
سالِما وَتُدْخِلَنِى الْجَنَّةَ آمِنا وَاَنْ تَجْعَلَ دُعآئى اَوَّلَهُ فَلاحا
وَاَوْسَطَهُ نَجاحا
و در حال امن و امان داخل بهشتم کنى و قرار دهى دعایم را آغازش را رستگارى و وسطش
را کامیابى
وَآخِرَهُ صَلاحا اِنَّک اَنْتَ عَلاّمُ الْغُیوبِ
و انجامش را شایستگى که توئى داناى نادیدنیها
فضیلت سوره توحید بعد از هر نماز
و کلینى به سند معتبر از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که هر که ایمان دارد
به خدا و روز قیامت باید که ترک نکند بعد از هر نماز فریضه خواندن سوره قُلْ
هُوَاللّهُ اَحَدٌ را بدرستى که هر که بخواند آن را خدا جمع کند براى او خیر دنیا و
آخرت را و مى آمرزد او را و پدر و مادر او را و هر که از پدر و مادر او به هم رسیده
اند و در حدیث دیگر وارد شده است که هر که بعد از هر فریضه ده مرتبه سوره قُلْ هُوَ
اللّهُ اَحَدٌ بخواند حق تعالى از حورالعین به او تزویج نماید و سید بن طاوس از
حضرت رسول صلى الله علیه و آله روایت کرده است که هر که بعد از هر نماز سوره قُلْ
هُوَاللّهُ اَحَدٌ بخواند رحمت از آسمان بر سرش فرو ریزد و سکینه بر او نازل گردد و
خدا نظر رحمت بسوى او افکند و گناهانش را بیامرزد و هر حاجت که سؤ ال کند برآورد و
در امان خدا باشد .
هیجدهم کلینى و دیگران به سند معتبر از اهلبیت علیهم السلام روایت
کرده اند که هر که بعد از هر نماز ریش خود را بدست راست خود بگیرد و دست چپ را بسوى
آسمان بگشاید و سه مرتبه بگوید:
یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکرامِ اِرْحَمْنى مِنَ النّارِ
اى صاحب جلال و بزرگوارى رحم کن بر من از آتش دوزخ
پس سه مرتبه بگوید:
اَجِرْنى مِنَ الْعَذابِ الاَْلیمِ
نگاهم
دار از عذاب دردناک
پس دست راست را از ریش بردارد و هر دو دست را بسوى
آسمان بگشاید و سه مرتبه بگوید:
یا عَزیزُ یا کریمُ یا رَحْمنُ یا غَفُورُ یا رَحیمُ
پس دستها رابگرداند وپشت دستها را به جانب آسمان کند و سه مرتبه بگوید:
اَجِرْنى مِنَ الْعَذابِ الاَْلیمِ
نگاهم دار از عذاب دردناک
پس بگوید:
وَصَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَالْمَلاَّئِکةُ وَالرُّوحُ
و درود فرستد خدابر محمد و آلش و نیز فرشتگان و روح
پس حضرت فرمود که هر که این دعا را بخواند خدا جمیع گناهان او را بیامرزد و از او راضى شود و استغفار
کند براى او جمیع خلایق بغیر از جنّ و انس تا هنگام مردن او .
دعاى آمرزش گناهان
نوزدهم شیخ مفید در کتاب مجالس از محمّدبن الحنفیة روایت کرده است که روزى پدرم
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در دور کعبه طواف مى کرد ناگاه مردى را دید که چنگ
در پرده هاى کعبه زده و این دعا مى خواند پس حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام گفت
این است دعاى تو گفت بلى مگر شنیدى حضرت فرمود بلى شنیدم گفت پس بخوان این دعا را
بعد از هر نماز بخدا سوگند که هر مؤ منى که این دعا بخواند بعد از هر نماز البته
حقّ تعالى مى آمرزد گناهان او را هر چند به عدد ستاره هاى آسمان و قطره هاى باران و
ریگ زمین و ذرّه هاى خاک باشد پس حضرت امیر علیه السلام گفت که من مى دانم این دعا
را و حق تعالى واسع العطایا و کریم است آن مرد گفت راست گفتى یا امیرالمؤمنین و
بالاى هر دانائى داناترى است وآن مرد حضرت خضر علیه السلام بود و کفعمى نیز این دعا
را در کتاب بلدالا مین روایت کرده است و دعا این است :
یا مَنْ لا یشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ یا مَنْ
لا یغَلِّطُهُ
اى کسى که بازش ندارد شنیدن از کسى از شنیدن دیگرى
اى کسى که او را به غلط
السّآئِلُونَ وَیا مَنْ لا یبْرِمُهُ اِلْحاحُ الْمُلِحّینَ اَذِقْنى بَرْدَ
عَفْوِک وَمَغْفِرَتِک
نیاندازند سائلان و اى کسى که به ستوهش نیاورد اصرار زیاد اصرار کنندگان بچشان به
من از لذت گذشت و آمرزشت
وَحَلاوَةَ رَحْمَتِک
و از شیرینى رحمتت