احكام وقت نماز
مسأله ۷۴۸ ـ
موقعى انسان مى تواند مشغول
نماز شود كه یقین یا اطمینان كند وقت داخل شده
است، یا دو مرد عادل یا شخصى كه مورد وثوق
باشد و ظنّ بر خلاف قول او نباشد، به داخل
شدن وقت خبر دهند، یا كسى كه وقت شناس و مورد
اطمینان باشد براى اعلام دخول وقت اذان بگوید.
مسأله ۷۴۹ ـ
اگر به واسطه عذرهاى عمومى ـ
مانند ابر یا غبار ـ یا عذرهاى شخصى ـ مانند
نابینایى و یا بودن در زندان ـ نتواند اوّل
وقت به داخل شدن وقت یقین یا حجّت شرعیه اى
پیدا كند، باید نماز را تأخیر بیندازد تا
یقین یا حجّت شرعیه اى پیدا كند كه وقت داخل
شده است.
مسأله ۷۵۰ ـ
اگر به یكى از راه هاى گذشته
براى انسان ثابت شود كه وقت نماز شده و مشغول
نماز شود و در بین نماز بفهمد كه هنوز وقت
داخل نشده، نماز او باطل است، و همچنین است
اگر بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را پیش از
وقت خوانده است.
و اگر در بین نماز بفهمد وقت داخل شده یا بعد
از نماز بفهمد كه در بین نماز وقت داخل شده
بود، نمازش صحیح است.
مسأله ۷۵۱ ـ
اگر انسان ملتفت نباشد كه باید
با ثابت شدن دخول وقت مشغول نماز شود، چنانچه
بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را در وقت
خوانده، نماز او صحیح است، و اگر بفهمد نماز
را پیش از وقت خوانده یا نفهمد كه در وقت
خوانده یا پیش از وقت، یا بعد از نماز بفهمد
كه در بین نماز وقت داخل شده، نمازش باطل
است.
مسأله ۷۵۲ ـ
اگر یقین یا اطمینان كند وقت
داخل شده و مشغول نماز شود، و در بین نماز
شكّ كند كه وقت داخل شده یا نه، نماز او باطل
است، ولى اگر در بین نماز یقین یا اطمینان
داشته باشد كه وقت داخل شده و شكّ كند كه آنچه
از نماز خوانده در وقت بوده یا نه، نمازش
صحیح است.
مسأله ۷۵۳ ـ
اگر وقت نماز به قدرى تنگ است
كه به واسطه به جا آوردن بعضى از كارهاى
مستحبّ نماز مقدارى از آن بعد از وقت خوانده
مى شود، باید آن مستحبّ را به جا نیاورد،
مثلا اگر به واسطه خواندن قنوت مقدارى از نماز
بعد از وقت خوانده مى شود، باید قنوت را
نخواند.
مسأله ۷۵۴ ـ
كسى كه به اندازه خواندن یك
ركعت نماز وقت دارد، نماز او ادا است، ولى
نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر
بیندازد.
مسأله ۷۵۵ ـ
كسى كه مسافر نیست، اگر تا
غروب آفتاب به اندازه خواندن پنج ركعت نماز
وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را
بخواند، و اگر كمتر وقت دارد باید فقط نماز
عصر را بخواند و بعد نماز ظهر را قضا كند، و
همچنین كسى كه معذور نیست اگر تا نصف شب به
اندازه خواندن پنج ركعت وقت دارد، باید نماز
مغرب و عشاء را بخواند، و اگر كمتر وقت
دارد، باید فقط عشاء را بخواند و بعد مغرب
را، و احتیاط واجب آن است كه مغرب را به نیت
ما فى الذمّه بدون قصد ادا و قضا به جا آورد.
مسأله ۷۵۶ ـ
كسى كه مسافر است، اگر تا
غروب آفتاب به اندازه خواندن سه ركعت نماز وقت
دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر
كمتر وقت دارد، باید فقط عصر را بخواند و بعد
نماز ظهر را قضا كند، و همچنین مسافرى كه
معذور نیست اگر تا نصف شب به اندازه خواندن
چهار ركعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و
عشاء را بخواند، و اگر به آن اندازه هم وقت
ندارد، ولى مى تواند با خواندن نماز عشاء،
یك ركعت از مغرب را قبل از نصف شب درك كند
باید اوّل عشاء را بخواند و بعد مغرب را فوراً
به جا آورد، و اگر كمتر از این وقت دارد باید
عشاء را بخواند و بعد مغرب را به جا آورد، و
احتیاط واجب آن است كه آن را به قصد ما فى
الذمّه بدون قصد ادا و قضا بخواند، و چنانچه
بعد از خواندن عشاء معلوم شود كه از وقت به
مقدار یك ركعت یا بیشتر به نصف شب مانده است،
نماز مغرب اداست و باید فوراً آن را به جا
آورد.
مسأله ۷۵۷ ـ
مستحبّ است انسان نماز را در
اوّل وقت آن بخواند، و راجع به آن خیلى سفارش
شده است، و هر چه به اوّل وقت نزدیك تر باشد
بهتر است، مگر آن كه تأخیر آن از جهتى بهتر
باشد، مثل آن كه صبر كند كه نماز را به جماعت
بخواند.
مسأله ۷۵۸ ـ
هرگاه انسان عذرى دارد كه اگر
بخواهد در اوّل وقت نماز بخواند ناچار است با
تیمّم نماز بخواند، چنانچه بداند عذر او تا
آخر وقت باقى است، مى تواند در اوّل وقت نماز
بخواند، ولى اگر احتمال دهد كه عذر او از بین
مى رود باید صبر كند تا عذرش بر طرف شود، و
چنانچه عذر او بر طرف نشد در آخر وقت نماز
بخواند، و لازم نیست به قدرى صبر كند كه فقط
بتواند واجبات نماز را انجام دهد، بلكه اگر
براى مستحبّات نماز نیز مانند اذان و اقامه و
قنوت وقت دارد، مى تواند تیمّم كند و نماز را
با آن مستحبّات به جا آورد.
و در عذرهاى دیگر غیر از موارد تیمّم، اگر آن
عذر تقیه باشد جایز است اوّل وقت نماز بخواند
و اعاده لازم نیست هر چند در اثناى وقت عذرش
بر طرف شود، و در غیر تقیه اگر احتمال بدهد
كه عذر او باقى باشد، جایز است اوّل وقت نماز
بخواند، ولى چنانچه در اثناى وقت عذرش بر طرف
گردد، لازم است اعاده نماید.
مسأله ۷۵۹ ـ
كسى كه مسائل نماز و شكّیات و
سهویات را نمى داند و احتمال مى دهد كه یكى از
اینها در نماز پیش آید و مبتلا به مخالفت
تكلیف الزامى یا احتیاط لازم شود، بنابر
احتیاط باید براى یاد گرفتن اینها نماز را از
اوّل وقت تأخیر بیندازد، ولى اگر اطمینان
دارد كه نماز را به طور صحیح تمام مى كند،
مى تواند در اوّل وقت مشغول نماز شود، پس اگر
در نماز مسأله اى كه حكم آن را نمى داند پیش
نیاید، نماز او صحیح است، و اگر پیش آید
جایز است به یكى از دو طرفى كه احتمال مى دهد
عمل نماید و نماز را تمام كند، ولى باید بعد
از نماز مسأله را بپرسد كه اگر نمازش باطل
بوده دوباره بخواند، و اگر صحیح بوده اعاده
لازم نیست.
مسأله ۷۶۰ ـ
اگر وقت نماز وسعت دارد و
طلبكار هم طلب خود را مطالبه مى كند، در
صورتى كه ممكن است باید اوّل دین خود را
بدهد، بعد نماز بخواند، و همچنین است اگر
كار واجب دیگرى كه باید فوراً آن را به جا
آورد پیش آمد كند، مثل آن كه ببیند مسجد نجس
است، باید اوّل مسجد را تطهیر كند بعد نماز
بخواند، و چنانچه در هر دو صورت اوّل نماز
بخواند معصیت كرده، ولى نماز او صحیح است.