هنگام مراجعه به کتاب «دستورالعمل روش‌های پیشگیری از بارداری در جمهوری اسلامی ایران» مشاهده می‌کنید که برای انواع روش‌های ممانعت از بارداری، تعداد کثیری مزیت آورده شده که بعضا بسیار عجیب و فاقد پشتوانه علمی و منطقی است. تعریف و تمجید از آمپول‌های سه ماهه ضد بارداری، عقیم‌سازی به روش‌های توبکتومی و وازکتومی و آی‌یو‌دی‌گذاری را پیش از این با ذکر مستندات فاش ساختیم.

در جدیدترین مورد پس از افشای عوارض هولناک قرص‌های ضد بارداری «یاز» و «یاسمین»، ساخت شرکت داروسازی بایر آلمان، جوابیه‌ای از وزارت بهداشت به دستمان رسید که حقیقتا بر حیرت‌مان افزود! عرضه قرص‌های ضد بارداری «یاز» و «یاسمین» که حاوی ماده دروسپیرنون می‌باشند هم‌اکنون علی‌رغم مقاومت بسیار شدید شرکت آلمانی بایر، در آمریکا و سایر کشورهای جهان با برچسب «هشدار جدی افزایش ریسک ایجاد لخته‌های خونی خطرناک» صورت می‌گیرد. علاوه بر آن به واسطه افشاگری‌های علمی صورت گرفته توسط پزشکان و متخصصین زنان، «شرکت آلمانی بایر» بازار فروش محصولاتی همچون یاز و یاسمین را در اروپا و آمریکا از دست داده و با انبوهی از دعاوی مطرح شده توسط وکلای خصوصی با هدف کسب غرامت درگیر است.

با این وجود شرکت بایر با سوء استفاده از بی‌اطلاعی و ضعف علمی مشهود در کشورهای جهان سوم و کمتر توسعه یافته، بازار محصولات خطرناک خود را از آمریکا و اروپا به آسیا و آفریقا منتقل کرده است. به نحوی که هم‌اکنون یاز و یاسمین در سکوت مطلق سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت کشورمان به برند شماره یک خارجی فعال در ایران به عنوان قرص ضد بارداری «فاقد عوارض» یا لااقل «کم عارضه» تبدیل شده‌اند و با حمایت اغلب متخصصین زنان و ماماها مورد توصیه قرار می‌گیرند.

این عوارض هولناک نیست؟!

در سایت FDA آمریکا آمده است: «براساس دو مطالعه انجام شده در سال 2011، اف ‌دی‌ای مطمئن شده که میزان بروز حوادث ترومبوز آمبولی وریدی- تشکیل لخته‌های خطرناک خونی- در زنانی که قرص‌های ضد بارداری حاوی دروسپیرنون را مصرف می‌کرده‌اند دو تا سه برابر بیش از سایرینی بوده که قرص‌های حاوی لوونورژسترول استفاده نموده‌اند.

مطالعات اختصاصی سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان معتبرترین سازمان پایش عوارض دارویی در جهان بر 835 هزار و 826 زن مصرف‌کننده قرص‌های ضد بارداری حاوی دروسپیرنون نشان داد که مصرف داروهای مذکور به طور کلی 74 درصد خطر بروز لخته‌های خونی را افزایش داده است. این میزان در سه ماهه نخست مصرف، در زنان منجر به افزایش 93 درصدی ریسک ایجاد لخته‌های خونی خطرناک در عروق شده است. پس از مصرف 12 ماهه قرص‌های ضد بارداری یاز و یاسمین و موارد مشابه حاوی دروسپیرنون، خطر تشکیل لخته‌های سکته‌آور، به بیش از 290 درصد افزایش یافته است!

این تنها بخشی از نتایج آشکار علمی است که عوارض هولناک یاز و یاسمین را اثبات کرده‌اند. با این وجود درمتن جوابیه سازمان غذا و دارو آمده است:

معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو در خصوص مطلب روزنامه کیهان مبنی بر عوارض هولناک داروهای ضدبارداری «یاز» و «یاسمین» و مرگ زنان ایرانی اظهار داشت: هیچ دارویی وجود ندارد که بدون عوارض جانبی باشد و میزان عوارض داروها، اندک یا زیاد است. پزشکانی که داروها را تجویز می‌کنند و بیمارانی که آنها را مصرف می‌کنند براساس نیاز خود و شدت عوارض جانبی تصمیم به مصرف یا عدم مصرف یک دارو می‌گیرند. هرگاه اثر بخشی یک دارو نسبت به عوارض جانبی آن کمتر باشد، دستگاه‌های نظارتی مانند سازمان غذا و دارو آن را تأیید نمی‌کنند اما در مورد داروهای مذکور تاکنون هیچ دستگاه نظارتی اقدامی به جمع‌آوری آن از بازار نکرده است بلکه آنها مورد تأیید بین‌المللی هستند و در بازار کشورهای دنیا نیز موجود هستند.

این داروها هنوز در فهرست مجاز سازمان غذا و داروی ایران و همچنین سازمان غذا و داروی آمریکا که مطلب مذکور به آن استناد کرده بود قرار دارد اما مصرف هر دارو باید اندیکاسیون (مورد مصرف خاص) داشته باشد و هزینه فایده و اثر بخشی آن باید در نظر گرفته شود.

در خصوص واردات این داروها باید گفت که: این داروها وارداتی هستند اما سیاست وزارت بهداشت همواره کاهش واردات بوده و واردات این داروها به دلیل وجود نمونه داخلی کاهش پیدا کرده است. افرادی که به دلایل پزشکی قادر به فرزندآوری نیستند باید داروهایی در دسترس این افراد باشد و خوشبختانه تولید داخلی این نوع داروها به صورت ژنریک وجود دارد. بنابراین سیاست محدودیت واردات داروهای «یاز» و «یاسمین» همواره مورد توجه وزارت بهداشت است. سازمان غذا و دارو به لحاظ علمی و فنی هنوز به این نتیجه نرسیده که مصرف این دو دارو باید ممنوع اعلام شود. اگر بروشور یک دارو را ببینید چندین عوارض جانبی دارد و اگر بیمار بخواهد آن عوارض را بخواند ممکن است باعث ترس و وحشت بیمار شود. اما باید توجه داشت که داروهای «یاز» و «یاسمین» داروهایی نیستند که بدون نسخه پزشک تجویز شوند. تأیید واردات یا عدم واردات هر داروی وارداتی به کشور توسط شورای بررسی و تدوین داروهای ایران انجام می‌شود که دارای 20 گروه و کمیته‌های علمی مشورتی است. اعضای هر کمیته علمی مشورتی به صورت میانگین 7 نفر از برجسته‌ترین اساتید دانشگاهی و پزشکی در حوزه‌های مربوطه هستند و اعضای اصلی شورا نیز پزشکان و داروسازان توانمند کشور هستند و بی‌انصافی است که یک سازمان تخصصی نظارتی را به بی‌اطلاعی متهم کنیم. واردات و مصرف این دارو ارتباطی به سیاست‌های جمعیتی ندارد و این سیاست‌ها در جهت کمک به افزایش جمعیت و باروری با جدیت در وزارت بهداشت پیگیری می‌شود.


پاسخ کیهان به جوابیه غیرعلمی غذا و دارو

مهم‌ترین غلط علمی فاحش غذا و دارو در پرهیز از صدور هشدار و عدم جمع‌آوری داروهای ضدبارداری خطرناک مذکور آنجاست که مدعی می‌شود: «اگر بروشور یک دارو را ببینید چندین عوارض جانبی دارد و اگر بیمار بخواهد آن عوارض را بخواند ممکن است باعث ترس و وحشت بیمار شود(!) اما باید توجه داشت که داروهای یاز و یاسمین داروهایی نیستند که بدون نسخه پزشک تجویز شوند(!)»

قرص‌های جلوگیری از بارداری یا کانتراسپتیوها در لیست داروهای بدون نسخه یا OTC قرار دارند و هیچ داروخانه‌ای از دسترسی مردم به چنین داروهایی جلوگیری نمی‌کند. تعجب ما از اطلاع نداشتن پزشک امضاکننده جوابیه مذکور از فروش بدون نسخه قرص‌های ضد بارداری یاز و یاسمین موجب شد مستقیما با وزارت بهداشت تماس حاصل کنیم که علی‌رغم تلاش بسیار برای اقناع دکتر زارعی‌نژاد (مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت)، نهایتا با اعتراض نسبت به افشای عوارض داروهای مذکور در کیهان، اعلام شد که داروخانه‌ها و پزشکان مسئول هشداردهی به مردم هستند و غذا و دارو فعلا تصمیمی برای ممانعت از واردات دو برند آلمانی مذکور ندارد!

علاوه بر ادعای کذب محدود بودن دسترسی به قرص‌های ضد بارداری به نسخه پزشک، سازمان غذا و دارو رسما سیاست پنهان ساختن عوارض هولناک و حتی بعضا مرگبار برند آلمانی را تایید کرده است! این در حالی است که در منشور حقوق بیمار و پزشک به صراحت می‌خوانیم: «بيمار حق دارد قبل از معاينات و يا اجراي درمان، اطلاعات ضروري در خصوص عوارض احتمالي و يا كاربرد ساير روش‌ها را در حد درك خود از پزشك معالج دريافت و در انتخاب نهايي درمان مشاركت نمايد.»

پر واضح است که در مورد مذکور با توجه به تبلیغات فراوان پزشکان و کادر خانه‌های بهداشت در خصوص «بدون عوارض بودن برند آلمانی»، بار حقوقی حوادث احتمالی ناشی از افزایش 74 الی 290 درصدی ظاهراً بروز لخته‌های خونی خطرناک منجر به سکته‌های مغزی و قلبی در مصرف‌کنندگان قرص‌های مذکور متوجه سازمان غذا و دارو است که حتی از اعلام هشدار عمومی، اطلاعیه خطاب به پزشکان و داروسازان و حتی منع واردات در طول سال‌های اخیر پرهیز کرده است.
حمایت از بازار بایر یا سلامت زن ایرانی؟

جالب‌تر آن که قرص‌های ضد بارداری مذکور از مشابه داخلی و حتی خارجی با عوارض به مراتب کمتر برخوردار هستند و ادامه رویه مذکور برخلاف ادعای مخالفت با واردات داروهای دارای مشابه داخلی است! بی‌شک ادامه رویه مذکور با پنهان ساختن تحقیقات پایان یافته جهانی حتی بدون صدور «هشدار جدی» با هدف آگاهی دادن از عوارض هولناک یاز و یاسمین به جامعه زنان ایرانی، شائبه حمایت از بازار شرکت داروسازی بایر در خاورمیانه را تقویت کرده است.
پرواضح است که مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری، تنها یکی از روش‌های ضد باروری است و پرهیز از ارائه اطلاعات صحیح و دقیق به زنان ایرانی، خیانتی آشکار به سرفصل ادعایی وزارت بهداشت تحت عنوان «خدمت باروری سالم» محسوب می‌شود. موضوعی که بنا بر برخی مستندات ارائه شده، ظاهرا «بارداری» را نوعی «بیماری» به حساب می‌آورد که شایسته است به منظور درمان آن مصرف قرص‌های ضد بارداری وارداتی پر عارضه را بدون اطلاع‌رسانی عمومی و ارائه هشدار به زنان مصرف‌کننده، بی‌سر و صدا ادامه دهد!

مخاطبین کیهان از وزارت بهداشت می‌پرسند که به چه علت در حمایت از وارد‌کنندگان برندهای مذکور، بیش از 3 سال از صدور هرگونه «هشدار قانونی» و حتی «پرهیز پیش‌دستانه از واردات محصولات خطرناک شرکت بایر» پس از انتشار وسیع اطلاعات وزارتخانه‌های بهداشت کشورهای توسعه یافته خودداری کرده است؟
آیا آماری از تعداد زنان ایرانی که پس از مصرف یاز و یاسمین با سکته قلبی، مغزی یا انواع بیماری‌های عروقی درگیر شده‌اند و کیفیت زندگی و سلامتی آنها به علت سهل‌انگاری وزارت بهداشت از دست رفته، وجود دارد؟ هم‌اکنون دادگاه‌های اروپایی و آمریکایی از طریق دفاتر وکالت حقوقی فدرال به جمع آوری لیست اسامی زنانی مشغولند که با مصرف یاز دچار عوارض ناخواسته شده‌اند. شرکت سهامداری بایر 1/2 میلیارد دلار جهت رسیدگی به بیش از ده هزار پرونده مورد پیگرد حقوقی اختصاص داده که 200 هزار دلار برای هر زن برآورد غرامت می‌کند. در مورد پیگرد حقوقی بایر در خصوص داروی یاسمین نیز خبرگزاری معتبر بلومبرگ پیش‌بینی کرده این شرکت ناچار به پرداخت 402 میلیون دلار غرامت شود. حتی آزمایشات پزشکی به خرج دولت در کشورهایی همچون آمریکا و کانادا بر جوامع مصرف‌کننده زنانه در حال انجام است که قطعا منجر به دریافت غرامت سنگین از شرکت بایر خواهد شد. تقریبا شکی نیست که این بار نیز ایرانیان همچون پرونده خو‌ن‌های آلوده به ایدز فرانسوی، به واسطه ضعف مدیریتی محسوس، از قافله جا خواهند ماند و چه بسا رویه مذکور ناباورانه با هدف حفظ بازار پرسود شرکت آلمانی، چند سال دیگر هم ادامه یابد!