رویکرد فراموش شده مقاومت در دیپلماسی ایران؛
نگذارید حماس به بیراهه رود/مقاومت در لبه پرتگاه سازش

اواخر دهه هشتاد میلادی بود که گروهی از جوانان و جریان های فلسطینی ناامید از سبک و اندیشه ی مبارزه با رژیم صهیونیستی و عدم دستیابی دستیابی به حداقل آرمان های تصور شده، با تغییر مشی به سوی تاسیس سازمانی نظامی با ایدئولوژی متفاوت گرایش پیدا نمودند، سازمانی که حرکه مقاومت الاسلامیة نام نهاده شد. از شهیدان شیخ احمد یاسین و عبدالعزیز الرنتیسی به عنوان رهبران و بنیان گذاران کلیدی این جنبش سیاسی-نظامی فلسطینی نام برده می شود.

اگرچه پیش از تاسیس حماس، این جهاد اسلامی بود که متاثر از انقلاب اسلامی با رویکردی بر گرفته از مبانی اسلام ونه پان عربیسم به رویارویی با رژیم صهیونیستی می پرداخت، اما تاسیس حماس و نفوذ دوچندان آن بر وزن مقاومت فلسطینی افزود.

تحولات ابتدای دهه نود میلادی هم چون فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اشتباه استراتژیک یاسر عرفات در حمایت از صدام حسین در حمله به کویت، عدم دستیابی به موفقیت در طول سال های مبارزه نهایتا و از سر استیصال سازمان فتح به رهبری عرفات را که بیش از چهار دهه به مقاله با اسرائیل پرداخته بود به سوی گفتگو با این رژیم سوق داد، فرایندی که هم چنان ادامه دارد.

از ابتدای دهه نود می توان اذعان داشت که این سازمان حماس بوده که در کنار خرده گروه های دیگر فلسطینی هم چون جهاد اسلامی و جنبش خلق برای آزاد سازی فلسطین رهبری مبارزه مسلحانه بر علیه اسرائیل با تکیه بر آرمان های اسلامی را بر عهده داشته است، فرآیندی که بزرگترین حامی مالی، معنوی و تسلیحاتی آن در منطقه را بی گمان می توان جمهوری اسلامی ایران دانست.

دل خوری ایران از حماس

آغاز بحران در سوریه را می توان شروعی بر ایجاد تنش میان تهران و غزه دانست. جنبش مقاومت اسلامی فلسطینی با آغاز نابسامانی در سوریه ضمن عدم حمایت از بشار اسد، تلویحا نسبت به قدرت گیری برخی گروه های معارض سوری به دیده ی مثبت می نگریست. فارغ از چرایی این رخ داد که برخی آن را اشتباه استراتژیک حماس مبنی بر برآورد قدرت گیری احتمالی جریان اخوان المسلمین در منطقه می پندارند، این امر زمینه آغاز اختلاف های داخلی میان تهران و باریکه غزه محسوب می شود. بستن دفاتر حماس در دمشق و عزیمت این گروه به دوحه قطر بر میزان شکاف ها میان طرفین افزود، تا جایی که شماری از رسانه های منطقه از کاهش حمایت های مادی ایران از حماس سخن می راندند. به واقع محور مقاومت به رهبری ایران در مقطع زمانی فوق، حماس را متهم کرد که به بخشی از طرح «اخوان المسلمین» برای شکست دادن محور ایران در منطقه تبدیل شده است.

سقوط محمد المرسی در مصر (به عنوان متحد حماس در منطقه) و روی کار آمدن دیکتاتوری نظامی در این کشور، شکست فاحش جریان های اخوانی در تونس و لیبی و هم چنین ناکامی های منطقه ای پی در پی رجب طیب اردوغان عملا موجب زوال جریان اخوانی در منطقه شد، امری که شاخه فلسطینی (حماس) آن نیز بی تاثیر از پیامدهایش نماند.

برآورد تحولات منطقه در طول سال های اخیر به وضوح بیانگر اشتباهات مکرر جنبش مقاومت فلسطینی در تعیین راهبرد آتی خویش و سرمایه گذاری بر متحدین منطقه ای اش بوده و این امر تضعیف مقاومت فلسطینی را در پی داشته است. به واقع محاصره گسترده باریکه غزه در طول سال های اخیر توسط رژیم اشغالگر قدس، موجب وابستگی شدید مالی جنبش حماس به برخی متحدینش شده بود، امری که پس از دگرگونی مواضع این جنبش در قبال تهران و هم چنین ناکامی متحدینش دیگر به مانند روال سابق تداوم نیافت. خبرها از غزه حکایت از کمبود شدید منابع مالی میان این گروه حتی در تامین حقوق کارکنانش دارد و برخی بر این باورند که دیدار غیر منتظره اخیر رهبران حماس از عربستان سعودی در راستای کسب برخی منابع اط طریق ریاض بوده است.

هر کس اسرائیل را بکوبد مورد حمایت تهران است

رهبری معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی اخیرشان در جمع اتحادیه رادیو و تلوزیون های اسلامی برای چندمین بار مواضع بنیادین جمهوری اسلامی در سطح منطقه را تعیین نموده و فرمودند: «ما در حمایت از مظلوم توجهی به مذهب نمی کنیم و همان حمایتی را که از برادران شیعه خود در لبنان کردیم، از برادران اهل سنت خود در غزه نیز انجام داده ایم و مسئله فلسطین را مسئله اول جهان اسلام می دانیم.» ایشان صراحتا فرمودند: «... ایران، از مقاومت در منطقه از جمله مقاومت فلسطین کاملا دفاع می کند و از هرکسی که با اسرائیل مبارزه می کند و رژیم صهیونیستی را می کوبد حمایت خواهد کرد.»

بیانات فوق را می توان راهبرد کلان نظام اسلامی در چگونگی رویارویی با دشمن صهیونیستی دانست، با این حال و با گذری بر سال های اخیرا گاها به مواردی در سیاست خارجی کشور بر می خوریم که با رویکرد فوق زاویه داشته است. به واقع دلخوری تهران از اقدامات حماس بر سر مسئله سوریه را می توان بزرگترین معضل لاینحل فی مابین دانست، اما بایستی دانست که اشتراکات دو طرف بسیار بیش از اختلافات بوده و نبایستی اجازه داد که سایر طرفین منازعه با پر رنگ نمودن آن زمینه گسست روابط تهران-غزه را فراهم نمایند.

اظهارات برخی رهبران حماس در قبال نارضایتی از کاسته شدن حمایت های ایران و همچنین مواضع شماری از رسانه ها و مسئولین ایرانی در روزها و ماه های اخیر بر طبل اختلاف ها کوبیده است. طرح مسئله ممانعت سفر خالد مشعل به تهران و اعلام آمادگی برای حضور رقیب سازش کار او در منطقه (محمود عباس)، هیچ نغعی را در آینده برای محور مقاومت در منطقه به رهبری ایران نخواهد شد.

تقویت روابط با حماس

شماری از رسانه های عربی در طول ماه های اخیر بارها از گفتگوهای پنهان جنبش مقاومت فلسطینی حماس با رژیم صهیونیستی بر سر برخی مسائل سخن رانده اند، به باور تحلیل گران این رسانه ها، تشدید فشارها در باریکه غزه، سقوط هم پیمانان اخوانی حماس و عدم حمایت جدی تهران از مقاومت فلسطینی عملا حماس را مستاصل نموده و راهی جز آغاز گفتگوها با اسرائیل جهت رفع معضلات ابتدایی خویش نیافته است. آخرین نمونه از اتهامات فوق به طرح مسئله ای برای باز گذاردن گذرگاهی در قبرس جهت شکستن محاصره غزه باز می گردد. بر این اساس حکومت خودگردان فلسطین در روزهای اخیر جنبش حماس که نوار غزه را در کنترل خود دارد، متهم کرد تلاش دارد از طریق تماس پنهانی با اسرائیل برای دست‌یابی به توافقنامه‌ای میان دو طرف، تجزیه سرزمین‌های فلسطینی را تثبیت کند.

در هفته‌های اخیر رسانه‌های عرب و ترک گزارش‌هایی را در این باره منتشر کردند که به رسانه‌های اسرائیلی نیز سرایت کرده است. بر اساس این گزارش‌ها اسرائیل و جنبش حماس در حال انجام مذاکراتی هستند.

خبر فوق در حالی منتشر شده که هر دو طرف حماس و صهیونیستی آن را تکذیب نموده اند، دفتر ناتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرد «اسرائیل رسما اعلام می‌کند که هیچ‌گونه نشست مستقیم یا از طریق کشورهای دیگر و یا با میانجیگری دیگران با حماس نداشته است.»

شبکه فرانسوی فرانس24 نیز تاکید کرده است که ریاض المالکی وزیر امور خارجه حکومت خودگردان فلسطین اظهار داشته است که اسرائیل و حماس در شرف دست‌یابی به توافقی برای برقراری آتش‌بس به مدت 8 تا 10 سال هستند در ازای آن اسرائیل زیر نظر خود گذرگاهی دریایی باز غزه به سوی شمال قبرس (تحت کنترل ترکیه) خواهد گشود.

مروری بر اظهارات رهبران حماس در طول ماه های اخیر اگرچه از تشدید مشکلات مالی این جنبش حکایت داشته، با این حال رهبران مقاومت مدام بر طبل عدم پذیرش رژیم صهیونیستی و گفتگو با آن کوفته اند. محمود الزهار عضو بلندپایه حماس در این باره گفته است: «هیچ گفتگویی، چه مستقیم، چه غیرمستقیم، بین حماس و اسرائیل وجود ندارد. آن‌هایی که با مقامات اسرائیلی گفتگو می‌کنند عضو تشکیلات خودگردان فلسطینی هستند، ما اینجا در غزه به طور مستقیم با اسرائیلی‌ها به خصوص در مورد مسائل امنیتی، تماسی نداریم.»

با تمامی تفاسیر فوق و با توجه بیانات رهبری معظم انقلاب اسلامی بر مسئولین دستگاه دیپلماسی است که فارغ از اختلاف دیدگاه های حاکم میان تهران و رهبران حماس مانع از تشدید آن شده و با اتخاذ راهبردی مناسب زمینه رفع تنش های فی مابین را فراهم آورند. به واقع در موقعیت ایزوله شده حماس در باریکه غزه توسط رژیم صهیونیستی و میل اعراب مرتجع منطقه و جریان سازش کار فلسطینی جهت سوق دادن این جریان اسلامی به آغاز گفتگوها با دشمن صهیونیستی، و هم چنین انتشار برخی اخبار مبنی بر حمایت شماری از قبائل موجود در غزه از داعش که راه بیش از هر زمانی برای حماس سخت نموده است، جمهوری اسلامی ایران نبایستی به واسطه برخی دلخوری ها زمینه شکاف بیش از پیش را فراهم آورد. فلسطین آن چنان که رهبری فرزانه انقلاب فرموده اند مسئله اساسی جهان اسلام است و در حال حاضر، جنبش حماس و شبه نظامیانش در خط مقدم این نبرد قرار گرفته اند، لذا بر ماست که به جای طرح مباحثی نظیر دعوت ازمحمود عباس به تهران و عدم استقبال از رهبران حماس، زمینه ارتقای روابط دو طرف را فراهم آوریم. به جاست که به یاد بیاوریم که در اوایل دهه نود میلادی قرن گذشته، چگونه یاسر عرفات در فقدان حمایت اعراب ولو به واسطه عملکرد نادرست خویش در قبال حمایت از صدام در اشغال کویت، ناگزیر به آغاز گفتگو با رژیم صهیونیستی گشت، فرآیند سازشی که با وجود گذشت دو دهه از آن تا کنون دستاورد چندانی برای فلسطینی ها در بر نداشته است.

منبع:فرهنگ نیوز