رساله توضیح المسائل آیت الله صافی گلپایگانی

مسأله 484. زن‎هاي حايض بر شش قسمند:

اول ـ صاحب عادت وقتيه و عدديه و آن زني است كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين، خون حيض ببيند و شماره روزهاي حيض او هم در آن دو ماه يك اندازه باشد، مثل آن كه دو ماه پشت سر هم از اول ماه تا هفتم خون ببيند.

دوم ـ صاحب عادت وقتيه و آن زني است كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين، خون حيض ببيند ولي شماره روزهاي حيض او در آن دو ماه يك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببيند ولي ماه اول روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاك شود.

سوم ـ صاحب عادت عدديه و آن زني است كه شماره روزهاي حيض او در دو ماه پشت سر هم به يك اندازه باشد، ولي وقت ديدن آن دو خون يكي نباشد مثل آن كه ماه اول از پنجم تا دهم و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببيند.

چهارم ـ مضطربه و آن زني است كه چند ماه خون ديده ولي عادت معيني پيدا نكرده، يا عادتش به هم خورده و عادت تازه‎اي پيدا نكرده است.

پنجم ـ مبتدئه و آن زني است كه دفعه اول خون ديدن او است.

ششم ـ ناسيه و آن زني است كه عادت خود را فراموش كرده است. و هر كدام اينها احكامي دارند كه در مسائل آينده گفته مي‎شود.

1. صاحب عادت وقتيه و عدديه

مسأله 485. زناني كه عادت وقتيه و عدديه دارند سه دست‎هاند:

اول ـ زني كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين، خون حيض ببيند و در وقت معين هم پاك شود، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببيند و روز هفتم پاك شود كه عادت حيض اين زن از اول ماه تا هفتم است.

دوم ـ زني كه از خون پاك نمي‎شود ولي دو ماه پشت سرهم چند روز معين ـ مثلاً از اول ماه تا هشتم ـ خوني كه مي‎بيند، نشانه‎هاي حيض را دارد ـ يعني غليظ و سياه و گرم است و با فشار و سوزش بيرون مي‎آيد ـ و بقيه نشانه‎هاي استحاضه را دارد، كه عادت او از اول ماه تا هشتم مي‎شود.

سوم ـ زني كه دو ماه پشت سرهم در وقت معين خون حيض ببيند و بعد از آن كه سه روز يا بيشتر خون ديد، يك روز يا بيشتر پاك شود و دوباره خون ببيند و تمام روزهايي كه خون ديده با روزهايي كه در وسط پاك بوده، از ده روز بيشتر نشود و در هر دو ماه همه روزهايي كه خون ديده با روزهايي كه در وسط پاك بوده، روي هم يك اندازه باشد، عادت او همان روزهايي است كه بطور متفرق خون ديده و در پاكي در بين، بايد احتياطاً عبادت‎هاي خود را به جا آورد و آنچه را بر حايض حرام است، ترك كند و اگر در روزهاي پاكي ماه‎هاي پيش، اتفاقاً خون ببيند، بايد در آن روزها احتياطاً جمع كند ميان كارهاي مستحاضه و تروك حايض.

مسأله 486. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر در وقت عادت دو روز جلوتر خون ببيند، ـ اگر چه آن خون، نشانه‎هاي حيض را نداشته باشد ـ بايد به احكامي كه براي حايض گفته شد عمل كند و چنان چه بعد بفهمد حيض نبوده ـ مثل اين كه پيش از سه روز پاك شود ـ بايد عبادت‎هايي را كه به جا نياورده، قضا نمايد.

مسأله 487. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر به نشانه‎هاي حيض چند روز پيش از عادت و چند روز بعد از عادت، و همه روزهاي عادت، خون ببيند و روي هم از ده روز بيشتر نشود همه حيض است. و اگر از ده روز بيشتر شود، فقط خوني را كه در روزهاي عادت خود ديده حيض است و خوني كه پيش از آن و بعد از آن ديده، استحاضه مي‎باشد و بايد عبادت‎هايي را كه در روزهاي پيش از عادت و بعد از عادت به جا نياورده، قضا نمايد و اگر همه روزهاي عادت را با چند روز پيش از عادت، به نشانه حيض خون ببيند و روي هم از ده روز بيشتر نشود، همه حيض است و اگر از ده روز بيشتر شود، فقط روزهاي عادت، حيض است و خوني كه جلوتر از آن ديده، استحاضه مي‎باشد و چنان چه در آن روزها عبادت نكرده بايد قضا نمايد و اگر همه روزهاي عادت را با چند روز بعد از عادت به نشانه‎هاي حيض خون ببيند و روي هم از ده روز بيشتر نشود،همه حيض است واگر بيشتر شود فقط روزهاي عادت حيض و باقي استحاضه است و اگر خوني كه پيش از عادت يا بعد از عادت مي‎بيند نشانه‎هاي حيض نداشته باشد و با عادت روي هم رفته بيشتر از ده روز نباشد احتياط در آن دو خون جمع بين تروك حايض و اعمال مستحاضه است.

مسأله 488. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر مقداري از روزهاي عادت را با چند روز پيش از عادت، به نشانه‎هاي حيض خون ببيند و روي هم از ده روز بيشتر نشود، همه حيض است و اگر از ده روز بيشتر شود روزهايي كه در عادت، خون ديده با چند روز پيش از آن كه روي هم به مقدار عادت او شود، حيض، و روزهاي اول را استحاضه قرار دهد و اگر مقداري از روزهاي عادت را با چند روز بعد از عادت، به نشانه‎هاي حيض خون ببيند و روي هم از ده روز بيشتر نشود، همه حيض است و اگر بيشتر شود، بايد روزهايي كه در عادت، خون ديده با چند روز بعد از آن كه روي هم به مقدار عادت او شود، حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد.

مسأله 489. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر بعد از آن كه سه روز يا بيشتر خون ديد، پاك شود و دوباره خون ببيند و فاصله بين دو خون كمتر از ده روز باشد و همه روزهايي كه خون ديده با روزهـايي كه در وسط پـاك بـوده از ده روز بيشتر باشد ـ مثل آن كه پنج روز خون ببيند و پنج روز پاك شود، و دوباره پنج روز خون ببيند ـ چند صورت دارد:

1. آن كه تمام خوني كه دفعه اول ديده، يا مقداري از آن، در روزهاي عادت باشد و خون دوم كه بعد از پاك شدن مي‎بيند در روزهاي عادت نباشد كه بايد همه خون اول را حيض، و خون دوم را استحاضه قرار دهد.

2. آن كه خون اول در روزهاي عادت نباشد، و تمام خون دوم يا مقداري از آن در روزهاي عادت باشد، كه بايد همه خون دوم را حيض، و خون اول را استحاضه قرار دهد.

3. آن كه مقداري از خون اول و دوم در روزهاي عادت باشد و خون اولي كه در روزهاي عادت بوده، از سه روز كمتر نباشد و با پاكي وسط و مقداري از خون دوم كه آن هم در روزهاي عادت بوده از ده روز بيشتر نباشد كه در اين صورت، اگر يك روز يا دو روز خون زودتر ديده باشد، احتياط آن است كه دراين دو روز آنچه را كه بر حايض حرام است ترك كند و كارهاي مستحاضه را به جا آورد و هم چنين به مقدار آن از ايام عادت را در آخر ده روز، احتياط بنمايد

و مقداري از خون اول را كه در عادت بوده با مقداري از خون دوم را كه در عادت بوده، حيض قرار دهد و در پاكي در بين، احتياط كند به ترك آنچه بر حايض حرام است و عبادت‎هاي خود را به جا آورد، مثلاً ـ اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده ـ در صورتي كه يك ماه از اول تا ششم، خون ببيند و يك روز پاك شود و بعد تا چهاردهم، خون ببيند در روز اول و دوم ماه و نهم و دهم، بايد چنان چه گفته شد احتياط نمايد و روز سوم تا ششم و هشتم را حيض قرار دهد و در هفتم كه پاكي در بين است نيز به نحوي كه گفته شد، احتياط كند به ترك آنچه بر حايض حرام است و به جا آوردن عبادت‎ها.

4. آن كه مقداري از خون اول و دوم در روزهاي عادت باشد، ولي هر يك از خون اولي و دومي، كه در روزهاي عادت بوده، از سه روز كمتر باشد، كه بايد در تمام دو خون كارهايي را كه بر حايض حرام است، ترك كند و كارهاي مستحاضه را به جا آورد و در پاكي در بين،كارهايي را كه برحايض حرام است، ترك‌كند وعبادت‎هاي خود را انجام دهد.

مسأله 490. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر در وقت عادت، خون نبيند و در غير آن وقت به شماره روزهاي حيضش با صفات حيض خون ببيند، بايد همان را حيض قرار دهد، چه پيش از وقت عادت ديده باشد چه بعد از آن.

مسأله 491. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببيند ولي شماره روزهاي آن كمتر يا بيشتر از روزهاي عادت او باشد و بعد از پاك شدن، دوباره به شماره روزهاي عادتي كه داشته خون ببيند، بايد آنچه را در وقت ديده، حيض قرار دهد و اگر شماره روزهايش كمتر باشد، اگر ممكن است كسري عدد را از آنچه بعد از عادت ديده، تمام نمايد و در ما بقي عمل مستحاضه نمايد اگر از ده روز تجاوز كند، و اگر تجاوز نكند تمام روزهايي را كه خون ديده حيض قرار دهد و در پاكي در بين، احتياط كند به ترك آنچه بر حايض حرام است و انجام عبادت‎هاي خود.

مسأله 492. زني كه عادت وقتيه و عدديه دارد، اگر بيشتر از ده روز خون ببيند، خوني كه در روزهاي عادت ديده ـ اگر چه نشانه‎هاي حيض را نداشته باشد ـ حيض است، و خوني كه بعد از روزهاي عادت ديده ـ اگر چه نشانه‎هاي حيض را داشته باشد ـ استحاضه است مثلاً زني كه عادت حيض او از اول ماه تا هفتم است، اگر از اول تا دوازدهم خون ببيند، هفت روز اول آن، حيض و پنج روز بعد، استحاضه مي‎باشد.

2. صاحب عادت وقتيه

مسأله 493. زناني كه عادت وقتيه دارند، سه دست‎هاند:

اول ـ زني كه دو ماه پشت سرهم در وقت معين، خون حيض ببيند و بعد از چند روز پاك شود ولي شماره روزهاي آن در اين دو ماه يك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم روز اول ماه، خون ببيند ولي ماه اول هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاك شود، كه اين زن بايد روز اول ماه را روز اول عادت خود قرار دهد.

دوم ـ زني كه از خون پاك نمي‎شود ولي دو ماه پشت سر هم در وقت معين، خون او نشانه‎هاي حيض را دارد، يعني ـ غليظ وسياه و گرم است و با فشار و سوزش مي‎آيد ـ و بقيه آن نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهايي كه خون او نشانه حيض دارد، در اين دو ماه يك اندازه نيست مثلاً در ماه اول از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم از اول ماه تا هشتم، خون او نشانه‎هاي حيض و بقيه نشانه استحاضه را داشته باشد، كه اين زن هم بايد روز اول ماه را روز اول عادت حيض خود قرار دهد.

سوم ـ زني كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين سه روز يا بيشتر، خون حيض ببيند بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببيند و تمام روزهايي كه خون ديده با روزهايي كه در وسط پاك بوده، از ده روز بيشتر نشود ولي ماه دوم كمتر يا بيشتر از ماه اول باشد، مثلاً در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد كه اين زن هم بايد روز اول ماه را روز اول عادت حيض خود قرار‎دهد.

مسأله 494. زني كه عادت وقتيه دارد، اگر در وقت عادت خود دو روز پيش از عادت خون ببيند ـ اگرچه آن خون، نشانه‎هاي حيض را نداشته باشد ـ بايد به احكامي كه براي حايض گفته شد، عمل نمايد و اگر بعد بفهمد حيض نبوده، مثل آن كه پيش از سه روز پاك شود، بايد عبادت‎هايي را كه به جا نياورده قضا نمايد.

مسأله 495. زني كه عادت وقتيه دارد، اگر بيشتر از ده روز خون ببيند و نتواند حيض را به واسطه نشانه‎هاي آن تشخيص دهد، بايد شماره عادت خويشان خود را حيض قرار دهد ـ چه پدري باشند چه مادري، زنده باشند يا مرده ـ ولي در صورتي مي‎تواند عادت آنان را حيض خود قرار دهد كه شماره روزهاي حيض همه آنان يك اندازه باشد و اگر شماره روزهاي حيض آنان يك اندازه نباشد ـ مثلاً عادت بعضي پنج روز و عادت بعضي ديگر هفت روز باشد ـ نمي‎تواند عادت آنان را حيض خود قرار دهد، مگر اين كه كساني كه عادتشان با ديگران فرق دارد به قدري كم باشند كه در مقابل آنان هيچ حساب شوند كه در اين صورت بايد عادت بيشتر آنان را حيض خود قرار دهد. مع ذلك احتياط واجب اين است كه اين زن كه به عادت خويشان رجوع مي‎كند، اگر عادت آنها از هفت روز كمتر است، پس از پايان مدت عادت خويشانش تا هفت روز هم آنچه را حايض بايد ترك كند، ترك نمايد و هم آنچه را مستحاضه بايد انجام دهد، انجام دهد و هم چنين اگر عادت خويشانش از هفت روز بيشتر است در فاصله بين هفت روز تا پايان عادت آنها احتياط مذكور را مراعات نمايد.

مسأله 496. زني كه عادت وقتيه دارد و شماره عادت خويشان خود را حيض قرار مي‎دهد، بايد روزي را كه در هر ماه اول عادت او بوده، اول حيض خود قرار دهد ـ مثلاً زني كه هر ماه، روز اول ماه خون مي‎ديده و گاهي روز هفتم و گاهي روز هشتم، پاك مي‎شده ـ چنان چه يك ماه، دوازده روز، خون ببيند و عادت خويشانش هفت روز باشد، بايد هفت روز اول ماه را، حيض و باقي را استحاضه قرار دهد.

مسأله 497. زني كه بايد شماره عادت خويشان خود را حيض قرار دهد چنان چه خويش نداشته باشد، يا شماره عادت آنان مثل هم نباشد، بايد در هر ماه از روزي كه خون مي‎بيند، شش روز يا هفت روز را، حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد، و احوط آن است كه آنچه را ماه اول، حيض قرار داده، در ماه‎هاي بعد هم همان مقدار را حيض قرار دهد ولي اگر صاحب عادت وقتيه باشد و عادت او در روزهاي وسط يا آخر خون باشد، بايد شش روز يا هفت روز وسط يا آخر را كه در عادت است، حيض قرار دهد.

3. صاحب عادت عدديه

مسأله 498. زناني كه عادت عدديه دارند سه دست‎ه اند:

اول ـ زني كه شماره روزهاي حيض او، در دو ماه پشت سر هم، يك اندازه باشد، ولي وقت خون ديدن او يكي نباشد، كه در اين صورت هر چند روزي كه خون ديده، عادت او مي‎شود، مثلاً اگر ماه اول از روز اول تا پنجم و ماه دوم از يازدهم تا پانزدهم خون ببيند، عادت او پنج روز مي‎شود.

دوم ـ زني كه از خون پاك نمي‎شود ولي دو ماه پشت سر هم، چند روز از خوني كه مي‎بيند نشانه حيض و بقيه نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهايي كه خون نشانه حيض دارد در هر دو ماه يك اندازه است، اما وقت آن يكي نيست، كه در اين صورت هر چند روزي كه خون او نشانه حيض را دارد، عادت او مي‎شود مثلاً اگر يك ماه از اول ماه تا پنجم و ماه بعد از يازدهم تا پانزدهم خون او نشانه حيض و بقيه نشانه استحاضه را داشته باشد، شماره روزهاي عادت او پنج روز مي‎شود.

سوم ـ زني كه دو ماه پشت سر هم سه روز يا بيشتر، خون ببيند و يك روز يا بيشتر، پاك شود و دو مرتبه خون ببيند و وقت ديدن خون، در ماه اول با ماه دوم فرق داشته باشد كه اگر تمام روزهايي كه خون ديده و روزهايي كه در وسط پاك بوده از ده روز بيشتر نشود و شماره روزهاي آن هم به يك اندازه باشد، تمام روزهايي كه بطور متفرق خون ديده عادت او مي‎شود و در پاكي در بين، احتياط كند به ترك آنچه بر حايض حرام است و به جا آوردن عبادت‎هاي خود. ولي اگر روزهايي كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به يك اندازه نباشد، تحقق عادت عدديه محل اشكال است، و ترك نشود احتياط به اين كه در روزهاي پاكي، جمع بين وظيفه طاهر و حايض كند و در روزهايي كه خون مي‎بيند، جمع بين وظيفه حايض و مستحاضه نمايد.

مسأله 499. زني كه عادت عدديه دارد، اگر بيشتر از شماره عادت خود خون ببيند و از ده روز بيشتر شود، چنان چه همه خون‎هايي كه ديده يك جور باشد، مي‎تواند به شماره روزهاي عادتش را از اول يا وسط، حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد، و اگر همه خون‎هايي كه ديده يك جور نباشد، بلكه چند روز از آن، نشانه حيض و چند روز ديگر نشانه استحاضه را داشته باشد، اگر روزهايي كه خون، نشانه حيض را دارد با شماره روزهاي عادت او يك اندازه است، بايد همان روزها را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد و اگر روزهايي كه خون نشانه حيض دارد از روزهاي عادت او بيشتر است، به اندازه روزهاي عادت را حيض، و بقيه را استحاضه قرار دهد. و اگر روزهايي كه خون نشانه حيض دارد، از روزهاي عادت او كمتر است، بايد آن روزها را با چند روز ديگر كه روي هم به اندازه روزهاي عادتش شود، حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد.

4. مضطربه

مسأله 500. مضطربه ـ يعني: زني كه چند ماه خون ديده ولي عادت معيني پيدا نكرده، يا عادتش به هم خورده و عادت ديگري پيدا نكرده است، اگر بيشتر از ده روز خون ببيند وهمه خون‎هايي كه ديده يك جور باشد، بايد به عادت خويشان خود رجوع كند ـ چه عادت آنان هفت روز باشد يا كمتر يا بيشتر، ولي اگر عادت آنها از هفت روز كمتر يا بيشتر باشد بايد احتياطي را كه در مسأله 495 گفته شد، رعايت نمايد و اگر خويشان عادتي ندارند يا در عادت مختلف باشند بايد در هر ماه از روزي كه خون مي‎بيند، هفت روز يا شش روز را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد.

مسأله 501. مضطربه اگر بيشتر از ده روز خوني ببيند كه چند روز آن نشانه حيض و چند روز ديگر نشانه استحاضه دارد، چنان چه خوني كه نشانه حيض دارد كمتر از سه روز يا بيشتر از ده روز باشد، بايد به دستوري كه در مسأله قبل گفته شد رفتار نمايد و اگر خوني كه نشانه حيض دارد كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز نباشد، همه آن حيض است. ولي اگر پيش از گذشتن ده روز از خوني كه نشانه حيض دارد دوباره خوني ببيند كه آن هم نشانه حيض را داشته باشد ـ مثل آن كه پنج روز خون سياه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سياه ببيند ـ بايد در هر دو خون كه نشانه حيض دارد احتياط كند به ترك آنچه بر حايض حرام است و به جا آوردن كارهاي مستحاضه.

5. مبتدئه

مسأله 502. مبتدئه يعني: زني كه دفعه اول خون ديدن او است ـ اگر بيشتر از ده روز خون ببيند و همه خون‎هايي كه ديده يك جور باشد، بايد عادت خويشان خود را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد.

مسأله 503. مبتدئه اگر بيشتر از ده روز خوني ببيند كه چند روز آن نشانه حيض و چند روز ديگر نشانه استحاضه را داشته باشد، چنان چه خوني كه نشانه حيض دارد، كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز نباشد همه آن حيض است ولي اگر پيش از گذشتن ده روز از خوني كه نشانه حيض دارد دوباره خوني ببيند كه آن هم نشانه حيض داشته باشد ـ مثل آن كه پنج روز خون سياه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سياه ببيند ـ بايد در هر دو خون كه نشانه حيض دارد احتياط كند به ترك آنچه بر حايض حرام است و انجام كارهاي مستحاضه.

مسأله 504. مبتدئه اگر بيشتر از ده روز خوني ببيند كه چند روز آن نشانه حيض و چند روز ديگر آن نشانه استحاضه داشته باشد، چنان چه خوني كه نشانه حيض دارد از سه روز كمتر يا از ده روز بيشتر باشد، بايد عادت خويشان خود را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد و اگر خويشانش عادت ندارند يا مختلف هستند در ماه اول حيض خود را هفت روز قرار مي‎دهد و پس از آن تا روز دهم احتياطاً بين تروك حايض و اعمال مستحاضه جمع نمايد و در بعد از ماه اول، حيض را سه روز قرار دهد و سپس تا روز ششم يا هفتم احتياط مذكور را انجام دهد.

6. ناسيه