مسأله 2737.
كساني كه به
واسطه خويشي ارث ميبرند سه دسته
هستند:
دسته اول ـ پدر و مادر و اولاد
ميت است، و با نبودن اولاد، اولاد
اولاد هر چه پايين روند، هر كدام
آنان كه به ميت نزديكتر است ارث
ميبرد، و تا يك نفر از اين دسته
هست دسته دوم ارث نميبرند.
دسته دوم ـ جد، يعني: پدر بزرگ
و جده يعني: مادر بزرگ، و خواهر و
برادر است و با نبودن برادر و
خواهر اولاد ايشان، هر كدام آنان
كه به ميت نزديكتر است ارث
ميبرد، و تا يك نفر از اين دسته
هست دسته سوم ارث نميبرند.
دسته سوم ـ عمو و عمه و دايي و
خاله و اولاد آنان است، و تا يك
نفر از عموها و عمهها و داييها
و خالههاي ميت زندهاند، اولاد
آنان ارث نميبرند، ولي اگر ميت
عموي پدري و پسر عموي پدر و مادري
داشته باشد، ارث به پسر عموي پدر
و مادري ميرسد، و عموي پدري ارث
نميبرد.
مسأله 2738.
اگر عمو
و عمه و دايي و خاله خود ميت، و
اولاد آنان و اولاد اولاد آنان
نباشند، عمو و عمه و دايي و خاله
پدر و مادر ميت ارث ميبرند، و
اگر اينان نباشند، اولادشان ارث
ميبرند، و اگر اينان هم نباشند،
عمو و عمه و دايي و خاله جد و جده
ميت، و اگر اينان نباشند،
اولادشان ارث ميبرند.
مسأله 2739.
زن و
شوهر به تفصيلي كه در مسائل 2779
تا 2788 گفته ميشود، از يكديگر
ارث ميبرند.
ارث دسته اول
مسأله 2740.
اگر وارث
ميت فقط يك نفر از دسته اول باشد،
مثلاً پدر يا مادر يا يك پسر يا
يك دختر باشد، همه مال ميت به او
ميرسد، و اگر چند پسر يا چند
دختر باشند، همه مال به طور مساوي
بين آنان قسمت ميشود، و اگر يك
پسر و يك دختر باشد مال را سه
قسمت ميكنند، دو قسمت را پسر و
يك قسمت را دختر ميبرد، و اگر
چند پسر و چند دختر باشند، مال را
طوري قسمت ميكنند كه هر پسري دو
برابر دختر ببرد.
مسأله 2741.
اگر وارث
ميت فقط پدر و مادر او باشند، مال
سه قسمت ميشود، دو قسمت آن را
پدر، و يك قسمت را مادر ميبرد.
ولي اگر ميت دو برادر، يا چهار
خواهر، يا يك برادر و دو خواهر هم
داشته باشد كه همه آنان پدري
باشند يعني: پدر آنان با پدر ميت
يكي باشد، خواه مادرشان هم با
مادر ميت يكي باشد يا نه، اگر چه
تا ميت پدر و مادر دارد، اينان
ارث نميبرند، اما به واسطه بودن
اينان مادر شش يك مال را ميبرد،
و بقيه را به پدر ميدهند.
مسأله 2742.
اگر وارث
ميت فقط پدر و مادر و يك دختر
باشد، چنان چه ميت دو برادر و
چهار خواهر، يا يك برادر و دو
خواهر پدري نداشته باشد، مال را
پنج قسمت ميكنند، پدر و مادر، هر
كدام يك قسمت، و دختر سه قسمت آن
را ميبرد. و اگر دو برادر يا
چهار خواهر ، يا يك برادر و دو
خواهر پدري داشته باشد، مال را شش
قسمت ميكنند، پدر و مادر، هر
كدام يك قسمت، و دختر سه قسمت
ميبرد، و يك قسمت باقي مانده را
چهار قسمت ميكنند، يك قسمت را به
پدر و سه قسمت را به دختر ميدهند
مثلاً اگر مال را 24 قسمت كنند،
15 قسمت آن را به دختر، و 5 قسمت
آن را به پدر، و 4 قسمت آن را به
مادر ميدهند.
مسأله 2743.
اگر وارث
ميت فقط پدر و مادر و يك پسر
باشد، مال را شش قسمت ميكنند،
پدر و مادر هركدام يك قسمت، و پسر
چهار قسمت آن را ميبرد، و اگر
چند پسر يا چند دختر باشند آن
چهار قسمت را به طور مساوي بين
خودشان قسمت ميكنند، و اگر پسر و
دختر باشند، آن چهار قسمت را طوري
تقسيم ميكنند كه هر پسري دو
برابر دختر ببرد.
مسأله 2744.
اگر وارث
ميت فقط پدر و يك پسر، يا مادر و
يك پسر باشد، مال را شش قسمت
ميكنند، يك قسمت آن را پدر يا
مادر، و پنج قسمت را پسر ميبرد.
مسأله 2745.
اگر وارث
ميت فقط پدر، يا مادر، با پسر و
دختر باشد، مال را شش قسمت
ميكنند، يك قسمت آن را پدر، يا
مادر ميبرد، و بقيه را طوري قسمت
ميكنند كه هر پسري دو برابر دختر ببرد.
مسأله 2746.
اگر وارث
ميت فقط پدر و يك دختر، يا مادر و
يك دختر باشد، مال را چهار قسمت
ميكنند، يك قسمت آن را پدر يا
مادر، و بقيه را دختر ميبرد.
مسأله 2747.
اگر وارث
ميت فقط پدر و چند دختر، يا مادر
و چند دختر باشد، مال را پنج قسمت
ميكنند، يك قسمت را پدر يا مادر
ميبرد، و چهار قسمت را دختران به
طور مساوي بين خودشان قسمت
ميكنند.
مسأله 2748.
اگر ميت
اولاد نداشته باشد، نوه پسري او
اگر چه دختر باشد سهم پسر ميت را
ميبرد، و نوه دختري او اگر چه
پسر باشد، سهم دختر ميت را
ميبرد، مثلاً اگر ميت يك پسر از
دختر خود، و يك دختر از پسرش
داشته باشد، مال را سه قسمت
ميكنند، يك قسمت را به پسر دختر
و دو قسمت را به دختر پسر
ميدهند.
ارث دسته دوم
مسأله 2749.
دسته دوم
از كساني كه به واسطه خويشي ارث
ميبرند، جد يعني پدر بزرگ و جده
يعني: مادر بزرگ و برادر و خواهر
ميت است، و اگر برادر و خواهر
نداشته باشد، اولادشان ارث
ميبرند.
مسأله 2750.
اگر وارث
ميت فقط يك برادر، يا يك خواهر
باشد، همه مال به او ميرسد، و
اگر چند برادر پدر و مادري، يا
چند خواهر پدر و مادري باشد، مال
به طور مساوي بين آنان قسمت
ميشود، و اگر برادر و خواهر پدر
و مادري با هم باشند، هر برادري
دو برابر خواهر ميبرد، مثلاً اگر
دو برادر و يك خواهر پدر و مادري
دارد، مال را پنج قسمت ميكنند،
هريك از برادران دوقسمت، و خواهر
يك قسمت آن را ميبرد.
مسأله 2751.
اگر ميت
برادر و خواهر پدر و مادري دارد،
برادر و خواهر پدري كه از مادر با
ميت جدا هستند ارث نميبرند، و
اگر برادر و خواهر پدر و مادري
ندارد، چنان چه فقط يك خواهر يا
يك برادر پدري داشته باشد، همه
مال به او ميرسد، و اگر چند
برادر يا چند خواهر پدري داشته
باشد، مال به طور مساوي بين آنان
قسمت ميشود، و اگر هم برادر و هم
خواهر پدري داشته باشد، هر برادري
دو برابر خواهر ميبرد.
مسأله 2752.
اگر وارث
ميت فقط يك خواهر، يا يك برادر
مادري باشد، همه مال به او
ميرسد. و اگر چند برادر مادري،
يا چند خواهر مادري، يا چند برادر
و خواهر مادري باشند، مال به طور
مساوي بين آنان قسمت ميشود.
مسأله 2753.
اگر ميت
برادر و خواهر پدر و مادري، و
برادر و خواهر پدري، و يك برادر
يا يك خواهر مادري داشته باشد،
برادر و خواهر پدري ارث نميبرند،
و مال را شش قسمت ميكنند، يك
قسمت آن را به برادر يا خواهر
مادري، و بقيه را به برادر وخواهر
پدر و مادري ميدهند، و هر برادر
دو برابر خواهر ميبرد.
مسأله 2754.
اگر ميت
برادر و خواهر پدر و مادري، و
برادر و خواهر پدري و برادر و
خواهر مادري داشته باشد، برادر و
خواهر پدري ارث نميبرد، و مال را
سه قسمت ميكنند، يك قسمت آن را
برادر و خواهر مادري به طور مساوي
بين خودشان قسمت ميكنند، و بقيه
را به برادر و خواهر پدر و مادري
ميدهند، و هر برادر دو برابر
خواهر ميبرد.
مسأله 2755.
اگر وارث
ميت فقط برادر و خواهر پدري، و يك
برادر مادري، يا يك خواهر مادري
باشد، مال را شش قسمت ميكنند، يك
قسمت آن را برادر يا خواهر مادري
ميبرد، و بقيه را به برادر
وخواهر پدري ميدهند، و هر برادر
دو برابر خواهر ميبرد.
مسأله 2756.
اگر وارث
ميت فقط برادر و خواهر پدري، و
چند برادر و خواهر مادري باشد،
مال را سه قسمت ميكنند، يك قسمت
آن را برادر و خواهر مادري به طور
مساوي بين خودشان قسمت ميكنند، و
بقيه را به برادر و خواهر پدري
ميدهند، و هر برادر دو برابر
خواهر ميبرد.
مسأله 2757.
اگر وارث
ميت فقط برادر و خواهر و زن او
باشد، زن ارث خود را به تفصيلي كه
گفته ميشود ميبرد، و خواهر و
برادر به طوري كه در مسائل گذشته
گفته شد ارث خود را ميبرند. و
نيز اگر زني بميرد، و وارث او فقط
خواهر و برادر و شوهر او باشد،
شوهر نصف مال را ميبرد، و خواهر
و برادر به طوري كه در مسائل پيش
گفته شد، ارث خود را ميبرند. ولي
براي آن كه زن يا شوهر ارث
ميبرد، از سهم برادر و خواهر
مادري چيزي كم نميشود، و از سهم
برادر و خواهر پدر و مادري يا
پدري كم ميشود، مثلاً اگر وارث
ميت شوهر و برادر و خواهر مادري و
برادر و خواهر پدر و مادري او
باشد، نصف مال به شوهر ميرسد، و
يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به
برادر و خواهر مادري ميدهند، و
آنچه ميماند مال برادر و خواهر
پدر و مادري است، پس اگر همه مال
او شش تومان باشد، سه تومان به
شوهر، و دو تومان به برادر و
خواهر مادري، و يك تومان به برادر
و خواهر پدر و مادري ميدهند.
مسأله 2758.
اگر ميت
خواهر و برادر نداشته باشد، سهم
ارث آنان را به اولادشان ميدهند،
و سهم برادرزاده و خواهرزاده
مادري به طور مساوي بين آنان قسمت
ميشود، و از سهمي كه به
برادرزاده و خواهرزاده پدري، يا
پدر و مادري ميرسد، هر پسري دو
برابر دختر ميبرد.
مسأله 2759.
اگر وارث
ميت فقط يك جد يا يك جده است، چه
پدري باشد يا مادري، همه مال به
او ميرسد و با بودن جد ميت، پدر
جد او ارث نميبرد.
مسأله 2760.
اگر وارث
ميت فقط جد و جدّه پدري باشد، مال
سه قسمت ميشود، دو قسمت را جد و
يك قسمت را جده ميبرد و اگر جد و
جده مادري باشد مال را به طور
مساوي بين خودشان قسمت ميكنند.
مسأله 2761.
اگر وارث
ميت فقط يك جد يا جده پدري و يك
جد يا جده مادري باشد مال سه قسمت
ميشود، دو قسمت را جد يا جدّه
پدري و يك قسمت را جد يا جده
مادري ميبرد.
مسأله 2762.
اگر وارث
ميت جد و جدّه پدري و جد و جده
مادري باشند مال سه قسمت ميشود،
يك قسمت آن را جد و جده مادري به
طور مساوي بين خودشان قسمت
ميكنند و دو قسمت آن را به جد و
جده پدري ميدهند و جد دو برابر
جده ميبرد.
مسأله 2763.
اگر وارث
ميت فقط زن، جد و جده پدري و جده
و جده مادري او باشد زن ارث خود
را به تفصيلي كه گفته ميشود
ميبرد و يك قسمت از سه قسمت اصل
مال را به جد و جده مادري ميدهند
كه به طور مساوي بين خودشان قسمت
ميكنند و بقيه را به جد و جده
پدري ميدهند و جد دو برابر جده
ميبرد. و اگر وارث ميت شوهر و جد
و جده باشند، شوهر نصف مال را
ميبرد و جد و جده به دستوري كه
در مسائل گذشته گفته شد ارث خود
را ميبرند.
ارث دسته سوم
مسأله 2764.
دسته
سوم، عمو و عمه و دايي و خاله و
اولاد آنان است به تفصيلي كه گفته
شد كه اگر از طبقه اول و دوم كسي
نباشد، اينها ارث ميبرند.
مسأله 2765.
اگر وارث
ميت فقط يك عمو يا يك عمه است، چه
پدر و مادري باشد يعني: با پدر
ميت از يك پدر و مادر باشد، يا
پدري باشد يا مادري همه مال به او
ميرسد و اگر چند عمو يا چند عمه
باشند و همه پدر و مادري، يا همه
پدري يا همه مادري باشند، مال به
طور مساوي بين آنان قسمت ميشود.
و اگر عمو و عمه هر دو باشند و
همه پدر و مادري، يا همه پدري
باشند، عمو دو برابر عمه ميبرد
مثلاً اگر وارث ميت دو عمو و يك
عمه باشند، مال را پنج قسمت
ميكنند، يك قسمت را به عمه
ميدهند و چهار قسمت را عموها به
طور مساوي بين خودشان قسمت
ميكنند.
مسأله 2766.
اگر وارث
ميت فقط عمو و عمه مادري باشند
مال به طور مساوي بين آنان قسمت
ميشود.
مسأله 2767.
اگر وارث
ميت عمو و عمه باشد بعضي پدري و
بعضي مادري و بعضي پدر و مادري
باشند، عمو و عمه پدري، ارث
نميبرند، پس اگر ميت يك عمو يا
يك عمه مادري دارد مال را شش قسمت
ميكنند، يك قسمت را به عمو يا
عمه مادري و بقيه را به عمو و عمه
پدر و مادري ميدهند، و عموي پدر
و مادري دو برابر عمه پدر و مادري
ميبرد و اگر هم عمو و هم عمه
مادري دارد، مال را سه قسمت
ميكنند دو قسمت را به عمو و عمه
پدر و مادري ميدهند و عمو دو
برابر عمه ميبرد و يك قسمت را به
عمو و عمه مادري ميدهند كه به
طور مساوي بين خودشان قسمت
ميكنند و احتياط آن است كه در
تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.
مسأله 2768.
اگر وارث
ميت فقط يك دايي، يا يك خاله
باشد، همه مال به او ميرسد و اگر
هم دايي و هم خاله باشد و همه پدر
و مادري، يا پدري، يا مادري
باشند، مال به طور مساوي بين آنان
قسمت ميشود و احتياط آن است كه
در تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.
مسأله 2769.
اگر وارث
ميت فقط يك دايي، يا يك خاله
مادري، و دايي و خاله پدري و
مادري و دايي و خاله پدري باشند،
دايي و خاله پدري ارث نميبرند، و
مال را شش قسمت ميكنند، يك قسمت
را به دايي يا خاله مادري و بقيه
را به دايي و خاله پدر و مادري
ميدهند و احتياط آن است كه در
تقسيم بايكديگر مصالحه كنند.
مسأله 2770.
اگر وارث
ميت فقط دايي و خاله پدري و دايي
و خاله مادري و دايي و خاله پدر و
مادري باشند، دايي و خاله پدري
ارث نميبرند و بايد مال را سه
قسمت كنند، يك قسمت آن را دايي و
خاله مادري به طور مساوي بين
خودشان قسمت نمايند و بقيه را به
دايي و خاله پدر و مادري بدهند و
احتياط آن است كه در تقسيم آن با
يكديگر مصالحه كنند.
مسأله 2771.
اگر وارث
ميت يك دايي يا يك خاله و يك عمو
يا يك عمه باشند مال را سه قسمت
ميكنند، يك قسمت را دايي يا خاله
و بقيه را عمو يا عمهميبرد.
مسأله 2772.
اگر وارث
ميت يك دايي يا يك خاله و عمو و
عمه باشند، چنان چه عمو و عمه پدر
و مادري يا پدري باشند، مال را سه
قسمت ميكنند، يك قسمت را دايي يا
خاله ميبرد و از بقيه دو قسمت به
عمو و يك قسمت به عمه ميدهند،
بنابراين اگر مال را نه قسمت
كنند، سه قسمت آن را به دايي يا
خاله و چهار قسمت را به عمو و دو
قسمت را به عمه ميدهند.
مسأله 2773.
اگر وارث
ميت يك دايي يا يك خاله و يك عمو
يا يك عمه مادري و عمو و عمه پدر
و مادري يا پدري باشند، مال را سه
قسمت ميكنند يك قسمت آن را به
دايي يا خاله ميدهند و دو قسمت
باقي مانده را شش قسمت ميكنند،
يك قسمت را به عمو يا عمه مادري و
بقيه را به عمو و عمه پدر و مادري
يا پدري ميدهند، و عمو دو برابر
عمه ميبرد، بنابراين اگر مال را
نه قسمت كنند، سه قسمت را به دايي
يا خاله و يك قسمت را به عمو يا
عمه مادري و پنج قسمت ديگر را به
عمو و عمه پدر و مادري يا پدري
ميدهند.
مسأله 2774.
اگر وارث
ميت يك دايي يا يك خاله و عمو و
عمه مادري و عمو و عمه پدر و
مادري يا پدري باشند، مال را سه
قسمت ميكنند يك قسمت را دايي يا
خاله ميبرد و دو قسمت باقي مانده
را سه سهم ميكنند، يك سهم آن را
به طور مساوي بين عمو و عمه مادري
قسمت ميكنند و دو سهم ديگر را
بين عمو و عمه پدر و مادري يا
پدري قسمت مينمايند و عمو دو
برابر عمه ميبرد بنابراين اگر
مال را نه قسمت كنند، سه قسمت آن
سهم خاله يا دايي و دو قسمت سهم
عمو و عمه مادري و چهار قسمت سهم
عمو و عمه پدر و مادري يا پدري
ميباشد.
مسأله 2775.
اگر وارث
ميت چند دايي و چند خاله باشند كه
همه پدر و مادري يا پدري يا مادري
باشند و عمو و عمه هم داشته باشد،
مال سه سهم ميشود، دو سهم آن را
به دستوري كه در مسأله پيش گفته
شد، عمو و عمه بين خودشان قسمت
ميكنند و يك سهم آن را داييها و
خالهها به طور مساوي بين خودشان
قسمت مينمايند.
مسأله 2776.
اگر وارث
ميت، دايي يا خاله مادري و چند
دايي و خاله پدر و مادري يا پدري
و عمو و عمه باشند، مال سه سهم
ميشود، دو سهم آن را به دستوري
كه سابقاً گفته شد عمو و عمه بين
خودشان قسمت ميكنند، پس اگر ميت
يك دايي يا يك خاله مادري دارد يك
سهم ديگر آن را شش قسمت ميكنند،
يك قسمت را به دايي يا خاله مادري
ميدهند و بقيه را به دايي و خاله
پدر و مادري يا پدري ميدهند كه
بنابر احتياط در تقسيم آن با هم
مصالحه ميكنند و اگر چند دايي
مادري يا چند خاله مادري يا هم
دايي مادري و هم خاله مادري دارد
آن يك سهم را سه قسمت ميكنند يك
قسمت را داييها و خالههاي مادري
به طور مساوي بين خودشان قسمت
ميكنند و بقيه را به دايي و خاله
پدر و مادري يا پدري ميدهند كه
بنابر احتياط در تقسيم آن با هم
مصالحه ميكنند.
مسأله 2777.
اگر ميت
عمو و عمه و دايي و خاله نداشته
باشد، مقداري كه به عمو و عمه
ميرسد، به اولاد آنان و مقداري
كه به دايي و خاله ميرسد، به
اولاد آنان داده ميشود.
مسأله 2778.
اگر وارث
ميت عمو و عمه و دايي و خاله پدر
و عمو و عمه و دايي و خاله مادر
او باشند، مال سه سهم ميشود، يك
سهم آن را عمو و عمه و دايي و
خاله مادر ميت به طور مساوي بين
خودشان قسمت ميكنند و دو سهم
ديگر آن را سه قسمت ميكنند يك
قسمت را دايي و خاله پدر ميت به
طور مساوي بين خودشان قسمت
مينمايند و دو قسمت ديگر آن را
به عمو و عمه پدر ميت ميدهند و
عمو دو برابر عمه ميبرد.
ارث زن و شوهر
مسأله 2779.
اگر زني
بميرد و اولاد نداشته باشد، نصف
مال را شوهر او و بقيه را ورثه
ديگر ميبرند و اگر از آن شوهر يا
از شوهر ديگر اولاد داشته باشد،
چهار يك مال را شوهر و بقيه را
ورثه ديگر ميبرند.
مسأله 2780.
اگر مردي
بميرد و اولاد نداشته باشد چهار
يك مال را زن و بقيه را ورثه ديگر
ميبرند و اگر از آن زن يا از زن
ديگر اولاد داشته باشد، هشت يك
مال را زن و بقيه را ورثه ديگر
ميبرند، و زني كه از ميت فرزند
ندارد از زمين خانه ارث نميبرد،
نه از خود زمين و نه از قيمت آن
ولي از قيمت هوايي آن ارث ميبرد.
چنان كه از ساير تركه ميت ارث
ميبرد. اما زني كه از ميت فرزند
دارد، از همه اموال او ارث
ميبرد.
مسأله 2781.
اگر زن
بخواهد در چيزهايي كه از آنها ارث
نميبرد، مانند زمين خانه مسكوني
تصرف كند، بايد از ورثه ديگر
اجازه بگيرد. و نيز احتياط مستحب
آن است كه ورثه تا سهم زن را
ندادهاند، در چيزهايي كه زن از
قيمت آنها ارث ميبرد، مانند بنا
و درخت بدون اجازه او تصرف نكنند.
و چنان چه پيش از دادن سهم زن،
اينها را بفروشند، معامله صحيح
است و محتاج به اجازه زن نيست.
مسأله 2782.
اگر
بخواهند بنا و درخت و مانند آن را
قيمت نمايند، بايد حساب كنند كه
اگر آنها بدون اجاره در زمين
بمانند تا از بين بروند، چقدر
ارزش دارند و سهم زن را از آن
قيمت بدهند.
مسأله 2783.
مجراي آب
قنات و مانند آن حكم زمين را دارد
و آجر و چيزهايي كه در آن به كار
رفته در حكم ساختمان است.
مسأله 2784.
اگر ميت
بيش از يك زن داشته باشد، چنان چه
اولاد نداشته باشد، چهار يك مال،
و اگر اولاد داشته باشد، هشت يك
مال به شرحي كه گفته شد، به طور
مساوي بين زنان او قسمت ميشود،
اگر چه شوهر با هيچ يك از آنان يا
بعض آنان نزديكي نكرده باشد، ولي
اگر در مرضي كه به آن مرض از دنيا
رفته، زني را عقد كرده و با او
نزديكي نكرده است، آن زن از او
ارث نميبرد و حق مهر هم ندارد. و
اگر در آن مرض به مرض يا علت ديگر
بميرد احتياط آن است كه زن با
ساير ورثه در مهر و ارث مصالحه
نمايند و زن احتياطاً عدّه وفات
نگاه بدارد.
مسأله 2785.
اگر زن
در حال مرض، شوهر كند و به همان
مرض بميرد، شوهرش اگر چه با او
نزديكي نكرده باشد، از او ارث
ميبرد.
مسأله 2786.
اگر زن
را به ترتيبي كه در احكام طلاق
گفته شد، طلاق رجعي بدهند و در
بين عدّه بميرد، شوهرش از او ارث
ميبرد و نيز اگر شوهر دربين عدّه
زن بميرد زن از او ارث ميبرد.
ولي اگر بعد از گذشتن عده رجعي يا
در عدّه طلاق بائن يكي از آنان
بميرد، ديگري از او ارث نميبرد.
مسأله 2787.
اگر شوهر
در حال مرض عيالش را طلاق دهد و
پيش از گذشتن دوازده ماه هلالي
بميرد، زن با سه شرط از او ارث
ميبرد.
اول ـ آن كه در اين مدت شوهر
ديگر نكرده باشد.
دوم ـ به واسطه بي ميلي به
شوهر، مالي به او نداده باشد كه
به طلاق دادن راضي شود.بلكه اگر
چيزي هم به شوهر ندهد ولي طلاق به
تقاضاي زن باشد، باز هم ارث بردنش
اشكال دارد.
سوم ـ شوهر، در مرضي كه در آن
مرض زن را طلاق داده، به واسطه آن
مرض بميرد پس اگر از آن مرض خوب
شود و به جهت ديگري از دنيا برود،
زن از او ارث نميبرد. و اگر از
آن مرض خوب نشد لكن به مرض ديگر
از دنيا رفت بنابر احتياط لازم زن
با ساير ورثه مصالحه نمايند.
مسأله 2788.
لباسي كه
مرد براي پوشيدن زن خود گرفته،
اگر چه زن آن را پوشيده باشد، بعد
از مردن شوهر، جزء مال شوهر است.
مسائل متفرقه ارث
مسأله 2789.
اگر مردي
بميرد و غير از قرآن و انگشتر و
شمشير و لباسي را كه پوشيده، مال
داشته باشد اين چهار چيز مال پسر
بزرگتر است و اگر غير از اينها
مالي نداشته باشد اينها مال همه
ورثه است و اگر ميت از اين چهار
چيز بيشتر از يكي دارد، مثلاً دو
قرآن يا دو انگشتر دارد، احتياط
واجب آن است كه پسر بزرگ در آنها
با ورثه ديگر مصالحه كند.
مسأله 2790.
اگر پسر
بزرگ ميت بيش از يكي باشد مثلاً
از دو زن او در يك وقت دو پسر به
دنيا آمده باشند، بايد لباس و
قرآن و انگشتر و شمشير ميت را به
طور مساوي بين خودشان قسمت كنند.
مسأله 2791.
اگر ميت
قرض داشته باشد، چنان چه قرضش به
اندازه مال او يا زيادتر باشد،
بايد چهار چيزي هم كه مال پسر
بزرگتر است و در مسأله پيش گفته
شد به قرض او بدهند و اگر قرضش
كمتر از مال او باشد، بايد از آن
چهار چيزي هم كه به پسر بزرگتر
ميرسد، به نسبت به قرض او بدهند،
مثلاً اگر همه دارايي او شصت
تومان است و به مقدار بيست تومان
آن از چيزهايي است كه مال پسر
بزرگتر است و سي تومان هم قرض
دارد، پسر بزرگ بايد به مقدار ده
تومان از آن چهار چيز را بابت قرض
ميت بدهد.
مسأله 2792.
مسلمان
از كافر ارث ميبرد ولي كافر اگر
چه پدر يا پسر ميت باشد از مسلمان
ارث نميبرد.
مسأله 2793.
اگر كسي
يكي از خويشان خود را عمداً و
بناحق بكشد، از او ارث نميبرد
ولي اگر از روي خطا باشد مثل آن
كه سنگ را به هوا بيندازد و
اتفاقاً به يكي از خويشان او
بخورد و او را بكشد از او ارث
ميبرد ولي ارث بردن او از ديه
قتل كه بعداً گفته ميشود محل
اشكال است.
مسأله 2794.
هر گاه
بخواهند ارث را تقسيم كنند، براي
بچهاي كه در شكم است كه اگر زنده
به دنيا بيايد ارث ميبرد، اگر
احتمال بدهند دو بچه است سهم دو
پسر را كنار ميگذارند و اگر
احتمال بدهند بيشتر است مثلاً
احتمال بدهند كه زن به سه بچه
حامله باشد، سهم سه پسر را كنار
ميگذارند، و چنان چه مثلاً يك
پسر يا يك دختر به دنيا آمد،
زيادي را ورثه بين خودشان تقسيم
ميكنند.