روزه آن است كه انسان با نيّت از اذان صبح تا مغرب از چيزهايى كه روزه
را باطل مىكند خوددارى نمايد.
مسئله 1190-
نيّت يعنى توجّه به عمل براى اطاعت فرمان خدا، و لازم نيست انسان نيّت
را به زبان بگويد يا از قلب خود بگذارند، بلكه همين قدر كه براى انجام
فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب كارى كه روزه را باطل مىكند
انجام ندهد كافى است و براى آنكه يقين كند تمام اين مدّت را روزه بوده،
بايد مقدارى پيش از اذان صبح و مقدارى هم بعد از مغرب از انجام كارى كه
روزه را باطل مىكند خوددارى نمايد.
مسئله 1191-
انسان مىتواند در هر شب از ماه رمضان تا اذان صبح براى روزه فردا نيّت
كند و بهتر است كه شب اوّل ماه هم نيّت روزه همه ماه را بنمايد.
مسئله 1192-
در هر روزه واجب اگر به واسطه عذرى مثل خواب يا مرض يا مسافرت يا غفلت
تا پيش از ظهر نيّت نكند و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده
باشد بايد نيّت روزه كند.
مسئله 1193-
وقت نيّت روزه مستحبّى از قبل از اذان صبح است تا موقعى كه به اندازه
نيّت كردن به مغرب وقت مانده باشد كه اگر تا اين وقت كارى كه روزه را
باطل مىكند انجام نداده باشد و نيّت روزه مستحبّى كند روزه او صحيح
است.
مسئله 1194-
اگر بخواهد غير روزه رمضان روزه ديگرى بگيرد و تعيينِ واقعى نداشته
باشد، بايد آن را معيّن نمايد. مثلاً نيّت كند كه روزه قضا يا روزه نذر
مىگيرم. ولى در ماه رمضان لازم نيست نيّت كند كه روزه ماه رمضان
مىگيرم. بلكه اگر نداند ماه رمضان است يا فراموش نمايد و روزه ديگرى
را نيّت كند، روزه ماه رمضان حساب مىشود.
مسئله 1195-
اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيّت روزه غير رمضان كند روزه ماه
رمضان حساب مىشود.
مسئله 1196-
اگر مثلاً به نيّت روز اوّل ماه روزه بگيرد، بعد بفهمد دوّم يا سوّم
بوده، روزه او صحيح است.
مسئله 1197-
اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود
روزهاش صحيح است.
مسئله 1198-
اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود،
چنانچه كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد بايد نيّت كند و
روزه او صحيح است و اگر كارى كه روزه را باطل مىكند انجام داده باشد
يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است روزه او باطل مىباشد، ولى
بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مىكند انجام ندهد و بعد از رمضان
هم آن روزه را قضا نمايد.
مسئله 1199-
اگر بچّه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود بايد روزه بگيرد و اگر
بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نيست.
مسئله 1200-
كسى كه روزه قضا يا روزه واجب ديگرى دارد مىتواند روزه مستحبّى يا
روزه استيجارى بگيرد.
مسئله 1201-
اگر كسى در روزه واجب يا مستحب مردّد شود كه روزه را باطل كند يا نه،
يا قصد كند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، روزهاش باطل
نمىشود.
مسئله 1202-
اگر در ماه رمضان، پيش از ظهر كافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت
كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد بايد نيّت روزه كند و
روزه او صحيح است و قضا هم ندارد.
مسئله 1203-
روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اوّل رمضان واجب نيست روزه
بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد نمىتواند نيّت روزه رمضان كند ولى اگر
نيّت روزه رمضان يا روزه قضا و مانند آن بنمايد چنانچه بعد معلوم شود
رمضان بوده روزه او صحيح است و از ماه رمضان حساب مىشود.
مسئله 1204-
كسى كه در ماه رمضان روزه نيست مستحب است از كارهايى كه روزه را باطل
مىكند خوددارى نمايد، و مستحب است اگر غذا يا آب خورد سير نخورد.
كارهايى كه روزه را باطل مىكند
1 - خوردن و آشاميدن
مسئله 1205-
اگر روزهدار عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مىشود چه
خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل
خاك و شيره درخت، و چه كم باشد يا زياد، حتّى اگر مسواك را از دهان
بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد روزه او باطل
مىشود مگر آنكه رطوبت مسواك در آب دهان به طورى از بين برود كه رطوبت
خارج به آن گفته نشود.
مسئله 1206-
اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، بايد لقمه را از دهان
بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد روزهاش باطل است و كفّاره هم بر او
واجب مىشود.
مسئله 1207-
اگر روزهدار سهواً يا جهلاً چيزى بخورد يا بياشامد روزهاش باطل
نمىشود.
مسئله 1208-
تزريق آمپولى كه عضو را بى حسّ مىكند يا به جاى دارو استعمال مىشود
اشكال ندارد، ولى بهتر است كه روزهدار از استعمال آمپول يا سُرُمى كه
به جاى غذا به كار مىرود خوددارى كند.
مسئله 1209 - اگر روزهدار چيزى را كه لاى دندان مانده است عمداً فرو
ببرد روزهاش باطل مىشود.
مسئله 1210-
كسى كه مىخواهد روزه بگيرد، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال
كند، ولى اگر بداند غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مىرود چنانچه
خلال نكند و چيزى از آن فرو رود روزهاش باطل مىشود.
مسئله 1211-
فرو بردن آب دهان گرچه به واسطه خيال كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع
شده باشد، روزه را باطل نمىكند.
مسئله 1212-
فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاى دهان نرسيده اشكال ندارد، ولى
اگر داخل فضاى دهان شود بهتر است آن را فرو نبرد.
مسئله 1213-
اگر چيزى نظير مگس در گلوى روزهدار برود اگر ممكن باشد بايد آن را
بيرون آورد و روزه او باطل نمىشود و اگر ممكن نباشد فرو بردن آن مانعى
ندارد و روزه او هم صحيح است.
مسئله 1214-
اشخاصى كه به تنگى نفس مبتلا مىباشند و به دستور پزشك هنگام تنگى شديد
نفس توسّط وسيلهاى كه حاوى مواد اكسيژنى است از راه دهان اكسيژن به
ريه خودشان مىرسانند روزه آنها صحيح است.
مسئله 1215-
اگر روزهدار به قدرى تشنه شود كه تحمّل آن طاقت فرسا باشد و يا خوف
ضرر بدهد مىتواند به اندازه رفع ضرورت آب بياشامد ولى روزه او باطل
مىشود و اگر ماه رمضان باشد بايد در بقيه روز از به جا آوردن كارى كه
روزه را باطل مىكند خوددارى نمايد.
مسئله 1216-
جويدن و چشيدن غذا كه معمولاً به حلق نمىرسد گرچه اتفاقاً به حلق برسد
روزه را باطل نمىكند ولى اگر انسان از اوّل بداند كه به حلق مىرسد
چنانچه فرو رود روزهاش باطل مىشود و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره
هم بر او واجب است.
مسئله 1217-
انسان نمىتواند براى ضعف روزه را بخورد ولى اگر ضعف او به قدرى است كه
معمولاً نمىشود آن را تحمّل كرد خوردن روزه اشكال ندارد.
2 - رساندن غبار غليظ به حلق
مسئله 1218-
اگر به واسطه باد يا جاروب كردن و مانند اينها غبار برخيزد و بر اثر
عدم مواظبت به حلق برسد روزهاش باطل مىشود و همچنين اگر دود و بخار
در اثر عدم مواظبت به حلق برسد روزه را باطل مىكند و امّا اگر سهواً
يا جهلاً يا بىاختيار غبار و دود و مانند آن به حلق برسد مانعى ندارد.
مسئله 1219-
استعمال سيگار و ترياك و هرويين و ساير دخانيات روزه را باطل مىكند.
3 - اماله كردن
مسئله 1220-
اماله كردن با چيز روان، گرچه از روى ناچارى و براى معالجه باشد روزه
را باطل مىكند امّا اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسئله باشد روزه
باطل نمىشود، و استعمال شيافهايى كه براى معالجه است مطلقاً اشكال
ندارد.
4 - جماع
مسئله 1221-
جماع (نزديكى با زن يا مرد يا حيوان) روزه را باطل مىكند گرچه فقط به
مقدار ختنهگاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد.
مسئله 1222-
اگر كمتر از مقدار ختنهگاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد و يا شك كند
كه به اندازه ختنهگاه داخل شده يا نه، روزه او صحيح است.
مسئله 1223-
اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد يا مسئله را نداند يا او را
به جماع مجبور نمايند، به طورى كه از خود اختيارى نداشته باشد روزه او
باطل نمىشود ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد، يا ديگر مجبور نباشد
بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود روزه او باطل است.
5 - استمناء
مسئله 1224-
اگر روزهدار با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد روزهاش باطل
مىشود امّا اگر بىاختيار يا سهواً يا جهلاً يا در خواب منى از او
بيرون آيد روزهاش باطل نمىشود.
مسئله 1225-
هرگاه روزهدار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مىشود يعنى در خواب
منى از او بيرون مىآيد، مىتواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و
محتلم هم بشود روزهاش صحيح است.
مسئله 1226-
اگر روزهدار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود واجب نيست از
بيرون آمدن آن جلوگيرى كند.
مسئله 1227-
روزهدارى كه محتلم شده مىتواند بول كند گرچه بداند به واسطه بول
باقيمانده منى از مجرى بيرون مىآيد.
مسئله 1228-
اگر به قصد بيرون آمدن منى كارى بكند ولى منى از او بيرون نيايد
روزهاش باطل نمىشود.
مسئله 1229-
اگر روزهدار بدون قصد بيرون آمدن منى با كسى بازى و شوخى كند در صورتى
كه عادت نداشته باشد كه بعد از بازى و شوخى منى از او خارج شود گرچه
اتفاقاً منى بيرون آيد روزه او صحيح است.
6 - باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح
مسئله 1230-
اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نكند يا اگر وظيفه او تيمّم است عمداً
تيمّم ننمايد روزهاش باطل است ولى اگر از روى سهو يا جهل يا اجبار غسل
يا تيمّم ننمايد روزهاش صحيح است.
مسئله 1231-
كسى كه جنب است و مىخواهد روزه بگيرد گرچه روزه مستحبّى باشد چنانچه
عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود مىتواند با تيمّم روزه بگيرد و صحيح
است و لازم نيست تا اذان صبح بيدار بماند.
مسئله 1232-
اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش كند و بعد از يك يا چند روز يادش
بيايد، روزههايى كه گرفته، صحيح است ولى مستحب است كه آن روزهها را
قضا كند.
مسئله 1233 - كسى كه در شب ماه رمضان براى هيچ كدام از غسل و تيمّم وقت
ندارد اگر خود را جنب كند روزهاش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب
مىشود ولى بايد آن روز را روزه بگيرد امّا اگر براى تيمّم وقت دارد
چنانچه خود را جنب كند با تيمّم روزه او صحيح است.
مسئله 1234-
اگر گمان كند كه به اندازه تيمّم وقت دارد و خود را جنب كند و بعد
بفهمد وقت براى تيمّم ندارد روزهاش صحيح است.
مسئله 1235-
كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مىداند كه اگر بخوابد تا اذان صبح
بيدار نمىشود، نبايد بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بيدار نشود،
روزهاش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مىشود مگر اينكه بدون
اختيار خوابش ببرد.
مسئله 1236-
كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و احتمال مىدهد كه اگر بخوابد پيش از
اذان صبح بيدار مىشود در صورتى كه بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند
روزهاش صحيح است.
مسئله 1237-
اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و احتمال دهد كه اگر
دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود چنانچه دوباره بخوابد و تا
اذان بيدار نشود، بايد علاوه بر گرفتن روزه آن روز قضاى آن را هم
بگيرد. و همچنين است اگر براى دفعه سوّم يا بيشتر بخوابد و بيدار نشود
ولى در هيچ يك از اينها كفّاره بر او واجب نمىشود.
مسئله 1238-
خوابى را كه در آن محتلم شده نبايد خواب اوّل حساب كرد بلكه اگر از آن
خواب بيدار شود و دوباره بخوابد خواب اوّل حساب مىشود.
مسئله 1239-
اگر روزهدار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل كند.
مسئله 1240-
هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده، گرچه
بداند پيش از اذان محتلم شده، روزه او صحيح است.
مسئله 1241-
كسى كه مىخواهد در غير ماه رمضان روزه بگيرد هرگاه تا اذان صبح جنب
بماند گرچه از روى عمد نباشد روزه او باطل است، ولى اگر روزه معيّنى
مىخواهد بگيرد و يا وقت قضاى روزه ماه رمضان تنگ باشد اگر از روى عمد
نباشد بايد آن روز را روزه بگيرد.
مسئله 1242-
زنى كه پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك مىشود، اگر مىتواند بايد
غسل كند و اگر نمىتواند بايد تيمّم نمايد و احكام جنابت كه قبلاً گفته
شد، در مورد او جارى نمىشود.
مسئله 1243-
اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود، يا در بين روز خون
حيض يا نفاس ببيند گرچه نزديك مغرب باشد روزه او باطل است.
مسئله 1244-
اگر زنى كه در حال استحاضه است غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام
استحاضهگفته شد به جا نياورد نمازهاى او باطل ولى روزه او صحيح است.
مسئله 1245-
كسى كه مسّ ميّت كرده يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميّت رسانده
مىتواند بدون غسل مسّ ميّت روزه بگيرد، و اگر در حال روزه هم ميّت را
مس نمايد، روزه او باطل نمىشود.
مسئله 1246-
كسى كه جنب است يا از حيض يا نفاس پاك شده است و آب ندارد كه غسل كند و
چيزى هم نيست كه بر آن تيمّم كند بايد روزه بگيرد و روزه او صحيح است و
قضا هم ندارد.
مسئله 1247-
كسى كه در شب جنب شده يا در روز محتلم شده است و به واسطه عذرى
مىخواهد قبل از ظهر نيّت كند بايد غسل كند و اگر نمىتواند بايد تيمّم
كند و نيّت روزه كند.
7 - قى كردن
مسئله 1248-
هرگاه روزهدار عمداً قى كند، گرچه به واسطه مرض و مانند آن ناچار
باشد، روزهاش باطل مىشود ولى كفّاره ندارد و قضاى تنها كافى است امّا
اگر جهلاً يا سهواً يا بىاختيار قى كند روزهاش باطل نمىشود.
مسئله 1249-
اگر در شب چيزى بخورد كه مىداند به واسطه خوردن آن در روز بىاختيار
قى مىكند، خوب است اگر در روز قى كرد روزه آن روز را قضا نمايد.
مسئله 1250-
اگر روزهدار بتواند از قى كردن خوددارى كند چنانچه براى او ضرر و
مشقّت نداشته باشد بايد خوددارى نمايد.
مسئله 1251-
اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزى در گلو يا دهانش بيايد، بايد آن را
بيرون بريزد، و اگر بىاختيار فرو رود روزهاش صحيح است.
احكام مبطلات روزه
مسئله 1252-
فرو بردن سر در آب گرچه از روى عمد باشد روزه را باطل نمىكند، گرچه
مستحب است كه تمام سر را در حال روزه در آب فرو نبرد.
مسئله 1253-
اگر انسان از روى ندانستن مسئله كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد
گرچه در ياد گرفتن مسئله كوتاهى كرده باشد روزه او صحيح است ولى معصيت
كرده است.
مسئله 1254-
اگر روزهدار سهواً يكى از كارهايى را كه روزه را باطل مىكند انجام
دهد و به خيال اينكه روزهاش باطل شده عمداً دوباره يكى از آنها را به
جا آورد، روزه او باطل مىشود.
مسئله 1255-
اگر چيزى به زور در گلوى روزهدار بريزند روزه او باطل نمىشود، ولى
اگر مجبورش كنند كه روزه خود را باطل كند مثلاً به او بگويند اگر غذا
نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مىزنيم و خودش براى جلوگيرى از ضرر چيزى
بخورد روزه او باطل مىشود.
مسئله 1256-
روزهدار نبايد جايى برود كه مىداند چيزى در گلويش مىريزند يا مجبورش
مىكنند كه خودش روزه خود را باطل كند، امّا اگر قصد رفتن كند ولى نرود
يا بعد از رفتن چيزى به خوردش ندهند روزه او صحيح است و چنانچه برود و
از روى ناچارى كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد روزه او باطل
مىشود ولى اگر چيزى در گلويش بريزند روزه او صحيح است گرچه معصيت
نموده است.
مسئله 1257-
اگر روزهدار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و
پيغمبر و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد روزه او باطل نمىشود
گرچه گناه بزرگى نموده است.