next page

fehrest page

back page

تيمّم

موارد و شرايط تيمّم

در سه مورد به جاى وضو و غسل بايد تيمّم نمود:

 اوّل - تهيه آب به قدر وضو يا غسل ممكن نباشد

مسئله 534- هرگاه انسان آب نداشته باشد، بايد خود يا ديگرى به قدرى جستجو كند كه از پيدا كردن آب مأيوس شود ولى اگر در بيابان است و زمين هموار و بى‏مانع است در هر يك از چهار طرف دويست قدم و اگر زمين ناهموار است در هر طرف صد قدم كفايت مى‏كند ولى اگر اطمينان دارد در محلّى دورتر از مقدارى كه بايد جستجو كند آب هست بايد براى تهيّه آب برود و در هر طرفى كه اطمينان دارد آب نيست، جستجو در آن طرف لازم نيست.

مسئله 535- اگر از درنده و دزد بترسد يا جستجوى آب به قدرى سخت باشد كه نتواند تحمّل كند يا وقت نماز به قدرى تنگ باشد كه هيچ نتواند جستجو كند، جستجو لازم نيست.

مسئله 536- اگر در جستجوى آب نرود تا وقت نماز تنگ شود معصيت كرده ولى نمازش با تيمّم صحيح است.

مسئله 537- كسى كه اطمينان دارد آب پيدا نمى‏كند، چنانچه دنبال آب نرود و با تيمّم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه اگر جستجو مى‏كرد آب پيدا مى‏شد نمازش صحيح است.

مسئله 538- اگر بعد از داخل شدن وقت نماز يا پيش از داخل شدن وقت نماز، وضو داشته باشد و بداند كه اگر وضوى خود را باطل كند نمى‏تواند وضو بگيرد چنانچه بتواند بدون ضرر و مشقّت وضوى خود را نگهدارد، نبايد آن را باطل نمايد، و همچنين است اگر بداند يا يك نفر ثقه خبر دهد كه تهيه آب براى او ممكن نيست بلكه اگر احتمال عقلايى هم بدهد نبايد وضوى خود را باطل كند.

مسئله 539- كسى كه به مقدار وضو يا غسل آب دارد اگر بداند يا يك نفر ثقه خبر دهد كه اگر آن را بريزد آب پيدا نمى‏كند، چنانچه وقت نماز داخل شده ريختن آن حرام است، و واجب است پيش از وقت نماز هم آن را نريزد، بلكه هر گاه احتمال عقلايى بدهد كه اگر آن را بريزد ديگر آب پيدا نمى‏كند بايد پيش از وقت نماز هم آن را نريزد.

مسئله 540- كسى كه بداند يا ثقه‏اى خبر دهد كه آب پيدا نمى‏كند، اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضوى خود را باطل كند يا آبى كه دارد بريزد معصيت كرده ولى نمازش با تيمّم صحيح است.

مسئله 541- اگر به واسطه پيرى يا ترس از دزد و جانور و مانند اينها يا نداشتن وسيله‏اى كه آب از چاه بكشد، دسترسى به آب نداشته باشد، بايد تيمّم كند و همچنين است اگر تهيه كردن آب يا استعمال آن به قدرى مشقّت داشته باشد كه مردم آن را تحمّل نكنند.

مسئله 542- اگر براى كشيدن آب از چاه، دلو و ريسمان و مانند اينها لازم دارد و مجبور است بخرد يا كرايه نمايد، گرچه قيمت آن چند برابر معمول باشد، بايد تهيه كند، و همچنين است اگر آب را به چندين برابر قيمتش بفروشند، ولى اگر تهيه آنها به قدرى پول مى‏خواهد كه نسبت به حال او آن مقدار ضرر دارد، واجب نيست تهيه نمايد.

مسئله 543- اگر ناچار شود كه براى تهيه آب قرض كند، بايد قرض نمايد ولى كسى كه‏مى‏داند يا گمان دارد كه نمى‏تواند قرض خود را بدهد واجب نيست قرض كند.

مسئله 544- اگر كندن چاه مشقّت ندارد بايد براى تهيه آب چاه بكند.

مسئله 545- اگر كسى مقدارى آب بى‏منّت به او ببخشد بايد قبول كند.

مسئله 546- هرگاه بترسد كه اگر آب را به مصرف وضو يا غسل برساند خود او يا نفس محترمى از انسان يا حيوان از تشنگى بميرند يا مريض شوند يا به قدرى تشنه شوند كه تحمّل آن مشقّت دارد بايد به جاى وضو يا غسل تيمّم نمايد.

مسئله 547- اگر غير از آب پاكى كه براى وضو يا غسل دارد آب نجسى هم به مقدار آشاميدن خود و كسانى كه با او مربوطند داشته باشد، بايد آب پاك را براى آشاميدن بگذارد و با تيمّم نماز بخواند ولى چنانچه آب را براى حيوانش بخواهد بايد آب نجس را به آن بدهد و با آب پاك وضو و غسل را انجام دهد.

مسئله 548- كسى كه بدن يا لباسش نجس است و كمى آب دارد كه اگر با آن وضو بگيرد يا غسل كند، براى آب كشيدن بدن يا لباس او نمى‏ماند بايد بدن يا لباس را آب بكشد و با تيمّم نماز بخواند. ولى اگر چيزى نداشته باشد كه بر آن تيمّم كند بايد آب را به مصرف وضو يا غسل برساند و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.

مسئله 549- اگر غير از آب يا ظرفى كه استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگرى ندارد، مثلاً آب يا ظرفش غصبى است و غير از آن، آب و ظرف ديگرى ندارد، بايد به جاى وضو و غسل تيمّم كند.

دوّم - آب براى او ضرر داشته باشد

مسئله 550- اگر از استعمال آب بر جان خود بترسد، يا بترسد كه به واسطه استعمال آن مرض يا عيبى در او پيدا شود يا مرضش طول بكشد يا شدّت يابد، يا به سختى معالجه شود، مى‏تواند تيمّم نمايد ولى اگر وضو بگيرد يا غسل كند، وضو و غسل او صحيح است.

مسئله 551- لازم نيست يقين كند كه آب براى او ضرر دارد، بلكه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال ترس براى او پيدا شود مى‏تواند تيمّم كند.

مسئله 552- اگر به واسطه يقين يا ترس ضرر تيمّم كند و پيش از نماز بفهمد كه آب برايش‏ضرر ندارد تيمّم او باطل است و اگر بعد از نماز بفهمد نمازش صحيح است.

مسئله 553- كسى كه مى‏داند آب برايش ضرر ندارد چنانچه غسل كند يا وضو بگيرد و بعد بفهمد كه آب براى او ضرر داشته وضو و غسل او صحيح است، بلكه اگر در صورت علم به ضرر وضو بگيرد يا غسل كند وضو و غسلش صحيح است.

سوّم - وقت براى وضو يا غسل نداشته باشد

مسئله 554- هرگاه وقت به قدرى تنگ باشد كه اگر وضو بگيرد يا غسل كند تمام نماز يا مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى‏شود، بايد تيمّم كند.

مسئله 555- اگر عمداً نماز را به قدرى تأخير بيندازد كه وقت وضو يا غسل نداشته باشد معصيت كرده ولى نماز او با تيمّم صحيح است.

مسئله 556- كسى كه شك دارد اگر وضو بگيرد يا غسل كند وقت براى نماز او مى‏ماند يا نه، بايد وضو بگيرد يا غسل نمايد.

مسئله 557- كسى كه به واسطه تنگى وقت تيمّم كرده، چنانچه بعد از نماز آبى كه داشته از دستش برود گرچه تيمّم خود را نشكسته باشد در صورتى كه وظيفه‏اش تيمّم باشد بايد دوباره تيمّم كند.

مسئله 558- كسى كه آب دارد، اگر به واسطه تنگى وقت با تيمّم مشغول نماز شود و در بين نماز آبى كه داشته از دستش برود براى نمازهاى بعد مى‏تواند با همان تيمّم نماز بخواند.

مسئله 559- اگر انسان به قدرى وقت دارد كه مى‏تواند وضو بگيرد يا غسل كند و نماز را بدون كارهاى مستحبّى آن مثل اقامه و قنوت بخواند بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون كارهاى مستحبّى آن به جا آورد بلكه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند.

 

چيزهايى كه تيمّم بر آنها صحيح است

مسئله 560- تيمّم بر خاك، سنگ، ريگ، كلوخ، شن، موزائيك و ديوار گِلى صحيح است، همچنين تيمّم بر چيزهاى پخته مثل گچ، آجر، كوزه و سيمان صحيح است ولى خوب است اگر نپخته اينها در دسترس باشد بر پخته اينها تيمّم نكند، چنانكه خوب است اگر خاك دارد آن را بر همه چيز مقدّم بدارد.

مسئله 561- تيمّم بر انواع سنگها مثل سنگ گچ، سنگ آهك، سنگ مرمر، سنگ سياه و مانند اينها جايز است ولى تيمّم بر جواهرات مانند عقيق و فيروزه و مانند آنها باطل است.

مسئله 562- هرگاه چيزهايى كه در مسئله سابق گفته شد پيدا نشود مى‏تواند به فرش و لباس و مانند اينها كه غباردار باشند تيمّم كند.

مسئله 563- چنانچه غبار پيدا نشود بايد بر گِل تيمّم كند و بايد بعد از زدن دست بر گِل، گِل را از دست پاك كند و بعد به صورت بكشد.

مسئله 564- اگر چيزى كه تيمّم بر آن صحيح است پيدا نشود بايد نماز را بدون تيمّم بخواند.

مسئله 565- اگر با خاك و ريگ چيزى مانند كاه كه تيمّم به آن باطل است مخلوط شود نمى‏تواند به آن تيمّم كند ولى اگر آن چيز به قدرى كم باشد كه در خاك يا ريگ، از بين رفته حساب شود، تيمّم به آن خاك و ريگ صحيح است.

مسئله 566- اگر چيزى ندارد كه بر آن تيمّم كند چنانچه ممكن است بايد به خريدن و مانند آن تهيه نمايد.

مسئله 567- چيزى كه بر آن تيمّم مى‏كند بايد پاك باشد و اگر چيز پاكى كه تيمّم به آن صحيح است ندارد، بايد بر چيز نجس تيمّم كند و نماز بخواند.

 مسئله 568- اگر يقين داشته باشد كه تيمّم به چيزى صحيح است و به آن تيمّم نمايد بعد بفهمد تيمّم به آن باطل بوده نمازهايى را كه با آن تيمّم خوانده بايد دوباره بخواند.

مسئله 569- چيزى كه بر آن تيمّم مى‏كند و يا مكانى كه در آن تيمّم مى‏كند بايد غصبى نباشد.

مسئله 570- كسى كه در جاى غصبى حبس است، هرگونه تصرّفاتى كه زيان‏آور نباشد براى او جايز است، بنابراين وضو و غسل و تيمّم او صحيح است.

مسئله 571- مستحب است چيزى كه بر آن تيمّم مى‏كند، گردى داشته باشد كه به دست بماند و بعد از زدن دست بر آن، مستحب است دست را بتكاند كه گرد آن بريزد.

مسئله 572- تيمّم به زمين گود و خاك جاده و زمين شوره‏زار كه نمك روى آن را نگرفته مكروه است، و اگر نمك روى آن را گرفته باشد باطل است.

 

دستور تيمّم

مسئله 573- در تيمّم چهار چيز واجب است:

 اوّل: نيّت.

 دوّم: زدن كف دو دست بر چيزى كه تيمّم به آن صحيح است.

 سوّم: كشيدن كف هر دو دست به تمام پيشانى از جايى كه موى سر مى‏رويد تا ابروها.

 چهارم: كشيدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن كشيدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ.

مسئله 574- تيمّم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقى ندارند.

مسئله 575- اگر مختصرى از پيشانى و پشت دستها را هم مسح نكند تيمّم باطل است چه عمداً مسح نكند، يا مسئله را نداند، يا فراموش كرده باشد، ولى دقّت زياد هم لازم نيست و همين قدر كه بگويند تمام پيشانى و پشت دست مسح شده كافى است.

مسئله 576- براى آنكه يقين كند تمام پيشانى و تمام پشت دست را مسح كرده بايد مقدارى از دو طرف پيشانى و مقدارى از بالاى پشت دست را هم مسح نمايد، ولى مسح بين انگشتان لازم نيست.

مسئله 577- پيشانى و پشت دستها را بايد از بالا به پايين مسح نمايد و كارهاى آن را بايد پشت سر هم به جا آورد و اگر بين آنها به قدرى فاصله دهد كه نگويند تيمّم مى‏كند باطل است.

مسئله 578- در موقع نيّت لازم نيست معيّن كند كه تيمّم او بدل از غسل است يا بدل از وضو، يا بدل از چه غسلى است.

مسئله 579- در تيمّم بايد پيشانى و كف دستها و پشت دستها پاك باشد و اگر نجس باشد و نتواند آن را آب بكشد، بايد با همان وضع تيمّم كند.

مسئله 580- انسان بايد براى تيمّم انگشتر را از دست بيرون آورد و اگر در پيشانى يا پشت دستها يا در كف دستها مانعى باشد، مثلاً چيزى به آنها چسبيده باشد، بايد بر طرف نمايد. و اگر نتواند بايد با همان وضع تيمّم كند.

مسئله 581- اگر پيشانى يا پشت دستها زخم است و پارچه يا چيز ديگرى را كه بر آن بسته نمى‏تواند باز كند، بايد دست را روى آن بكشد و نيز اگر كف دست زخم باشد و پارچه يا چيز ديگرى را كه بر آن بسته نتواند باز كند، بايد دست را با همان پارچه به چيزى كه تيمّم به آن صحيح است بزند و به پيشانى و پشت دستها بكشد.

مسئله 582- اگر پيشانى و پشت دستها مو داشته باشد اشكال ندارد ولى اگر موى سر روى پيشانى آمده باشد، بايد آن را عقب بزند.

مسئله 583- اگر احتمال دهد كه در پيشانى و كف دستها يا پشت دستها مانعى هست چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد بايد جستجو نمايد تا اطمينان پيدا كند كه مانعى نيست.

مسئله 584- اگر وظيفه او تيمّم است و نمى‏تواند تيمّم كند، بايد نايب بگيرد و كسى كه نايب مى‏شود بايد او را با دست خود او تيمّم دهد و اگر ممكن نباشد بايد نايب، دست خود را به چيزى كه تيمّم به آن صحيح است بزند و به پيشانى و پشت دستهاى او بكشد.

مسئله 585- اگر بعد از آنكه وارد تيمّم شد شك كند كه قسمت پيش از آن را فراموش كرده يا نه، اعتنا نكند و تيمّم او صحيح است، و نيز اگر بعد از به جا آوردن هر جزء شك كند كه درست به جا آورده يا نه اعتنا نكند و تيمّم او صحيح است.

مسئله 586- اگر بعد از مسح دست چپ شك كند كه درست تيمّم كرده يا نه، تيمّم او صحيح است.

مسئله 587- كسى كه وظيفه‏اش تيمّم است نبايد پيش از وقت نماز براى نماز تيمّم كند ولى اگر براى كار واجب ديگر يا مستحبّ، تيمّم كند و تا وقت نماز عذر او باقى باشد، مى‏تواند با همان تيمّم نماز بخواند.

مسئله 588- كسى كه وظيفه‏اش تيمّم است، اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقى مى‏ماند، در وسعت وقت مى‏تواند با تيمّم نماز بخواند، و اگر اميد دارد كه عذر او بر طرف شود يا بداند كه تا آخر وقت عذر او بر طرف مى‏شود نمى‏تواند در وسعت وقت با تيمّم نماز بخواند.

مسئله 589- كسى كه نمى‏تواند وضو بگيرد، يا غسل كند، مى‏تواند نمازهاى قضاى خود را باتيمّم‏بخواند هر چند احتمال‏بدهد كه‏بزودى عذر او برطرف مى‏شود.

مسئله 590- كسى كه نمى‏تواند وضو بگيرد يا غسل كند، جايز است نمازهاى مستحبّى را كه مثل نافله‏هاى شبانه روز وقت معيّن دارد با تيمّم بخواند، حتّى در اوّل وقت.

مسئله 591- اگر به واسطه نداشتن آب يا عذر ديگرى تيمّم كند، بعد از برطرف شدن عذر، تيمّم او باطل مى‏شود.

مسئله 592- چيزهايى كه وضو را باطل مى‏كند، تيمّم را هم باطل مى‏كند.

مسئله 593- كسى كه نمى‏تواند غسل كند، اگر چند غسل بر او واجب باشد، يك تيمّم به قصد همه آنها كافيست.

مسئله 594- اگر بدل از غسل جنابت يا غسلهاى ديگر تيمّم كند، لازم نيست وضو بگيرد يا تيمّم ديگرى بدل از وضو كند.

مسئله 595- اگر بدل از غسل تيمّم كند و بعد كارى كه وضو را باطل مى‏كند براى او پيش آيد، چنانچه براى نمازهاى بعد نمى‏تواند غسل كند بايد وضو بگيرد، و اگر نمى‏تواند وضو بگيرد بايد بدل از وضو تيمّم نمايد.

مسئله 596- كسى كه وظيفه‏اش تيمّم است اگر براى كارى تيمّم كند، تا تيمّم و عذر او باقى است، كارهايى را كه بايد با وضو يا غسل انجام داد، مى‏تواند به جا آورد، ولى اگر عذرش تنگى وقت بوده يا با داشتن آب براى نماز ميّت يا خوابيدن تيمّم كرده فقط كارى را كه براى آن تيمّم نموده مى‏تواند انجام دهد.

مسئله 597- اگر انسان عمداً كارى انجام دهد كه مجبور شود براى نماز تيمّم كند نظير اينكه عمداً نماز را تأخير بيندازد تا وقت تنگ شود يا استعمال آب برايش ضرر داشته يا مى‏دانسته آب پيدا نمى‏كند و خود را جُنب كرده مستحب است نمازهايى را كه با تيمّم خوانده دوباره بخواند.

next page

fehrest page

back page

 
 Copyright © 2003-2013 - AVINY.COM - All Rights Reserved