متفرقه/شبهه196

چرا در روایات ما ارزش زیارت بیشتر از حج است؟ مثل این که زیارت چند صد برابر حج صواب دارد یا اجر چند صد شهید دارد؟ آیا مبالغه‌ای صورت نگرفته است؟ یعنی ارزش خانه خدا این قدر کم است؟

قبل از هر پاسخی دقت شود که «اهل بیت علیهم السلام» اهل حق، مخزن وحی، معدن علم الهی و هادی بشر هستند، لذا نه تنها هیچ‌گاه به مبالغه مطبلی نمی‌فرمایند، بلکه هیچ‌گاه به غیر از امر و حکم الهی را بیان نمی‌دارند. پس روایت اگر به لحاظ سند محکم باشد، حتماً صحیح و عین واقع است. آنها هستند که از جانب خدا به حکمت هر امری و ارزش آن واقفند و آن را برای هدایت و رشد به ما بیان می‌دارند. در ثانی، دقت شود که «ارزش زیارت حج» با «ارزش خانه خدا» متفاوت است. و نکته دیگر آن که: مگر ارزش زیارت اهل بیت (ع) چقدر کم فرض شده است که اگر بیان شد بیش از ارزش حج است، گفته شود: یعنی ارزش حج اینقدر کم است؟ خیر، ارزش زیارت خیلی بالا است. اما در پاسخ سؤال به نکات ذیل توجه شود:
الف -  وقتی سخن از ارزش، صواب (خیر و فایده) و ثواب (اجر) هر کاری سخن به میان ‌می‌آید، منظور «نزد خداوند متعال» است. و ارزش، صواب و ثواب  هر عبادتی نزد حق تعالی به میزان «معرف و اخلاص» عابد بستگی دارد. لذا ارزش یک ضربت شمشیر امیرالمؤمنین (ع) در جنگ حنین، از عبادت ثقلین (جن و انس) افزونتر بیان می‌شود. و چه بسا افرادی صدها بار به حج یا زیارت روند که نه تنها هیچ از آنها پذیرفته نگردد و بلکه معصیت هم به حساب آید. و این ارزش یا بی ارزشی، مربوط به معرفت، نیت و اخلاص عمل حاجی و زایر است، نه به کعبه یا حج یا حرم.
ب -  ارزش «انسان» و به ویژه انسان کامل، نه تنها به مراتب بیشتر از ارزش یک مکان یا بنا می‌باشد، بلکه مقام او به حدی است که قبله ملائک می‌گردد. بدیهی است که ارزش «کعبه» نیز صرفاً به نقطه فیزیکی آن و یا سنگ و چوب آن نیست. خدایی که به ملائکش می‌فرماید به آدم سجده کنید، به آدم نمی‌فرماید که به سنگ یا دیوار سنگی سجده کنید. بلکه «کعبه، زادگاه ولایت است» و از این رو قبله قرار گرفته است. در زیارت حضرت علی علیه‌السلام نیز می‌خوانیم «و شرف به مکة و منا»، یعنی مکه و منا به او مشرف گردیدند و نه ایشان به مکه و منا. ارزش کعبه به این است که حضرت ابراهیم (ع) که خلیل الله است، آن را برای عبادت بندگان معمور نمود و به این است که حضرت علی علیه‌السلام در داخل آن چشم به جهان گشود. چنان چه معصومین و از جمله امام رضا علیه السلام نیز فرمودند: نماز، روزه، حج، زکات ... و سایر عبادات نیز با «امام» کامل می‌شود: «بالامام تمام الصلاه ، و الزكاه ‏و الصيام و الحج و الجهاد و توفير الفيى‏ء و الصدقات و امضاءالحدود و الاحكام و منع الثغور و الاطراف...» (اكمال الدين صدوق، ج 2، ص 484) ترجمه: كامل شدن نماز، زكات، روزه، حج و جهاد، وفراوانى غنيمت جنگى و صدقات، و اجراى حدود و احكام، و نگهبانى‏از مرزها و اطراف به وسيله امام است ... .
نکته: نه فقط ارزش امام و زیارت امام، بلکه به طور کلی ارزش انسان مؤمن بالاتر از کعبه است. قلب مؤمن خودش بیت الله است (القلب بیت الله). زیارت کعبه، چه در عمره و چه در حج تمتع، زیارت بیت‌الله است، اما در روایات وارد شده که زیارت برادر دینی، «زیارت الله» است، یعنی آن زیارت خانه خداست، این زیارت خود خداست. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «گناه کسی که کعبه را ویران کند، ویرانه‌هایش را خرد کند و خردهایش را به آتش بکشد، کمتر از گناه کسی است که آبروی مؤمنی را بریزد». پس، چنان چه در اینجا نمی‌گوییم: یعنی گناه چنین اهانتی به کعبه اینقدر کم است، بلکه می‌گوییم: یعنی گناه ریختن آبروی مؤمن اینقدر سنگین است؟ در نقطه مقابل نیز می‌دانیم که صواب و ثواب مودت و زیارت امام چقدر زیاد و مؤثرتر است، نه این ثواب زیارت کعبه و حج کم است.
ج -  هر چند اغلب روایاتی که در زیادتی ارزش زیارت نسبت به حج خوانده‌اید، مربوط به «عمره» است و نه حج. و البته در مورد حج نیز روایاتی وجود دارد. دقت شود که «حج تمتع» فقط بر مستطیع، یعنی مسلمان توانمند واجب است، اما در کلام وحی «مودت اهل بیت (ع)» از همگان خواسته شده و اجر و نتیجه رسالت بیان گردیده است. یعنی نتیجه دعوت و زحمات حضرت رسول الله (ص) وقتی در یک نفر به بار نشسته و متجلی می‌گردد که مودت اهل بیت (ع) در او تجلی یابد. و «زیارت» نوعی بروز و ظهور این مودت است. چرا که محب همیشه مایل به لقای محبوب است.
د – در هیچ آیه، حدیث و روایاتی وارد نشده که اگر کسی در طول حیات خود مستطیع نشد و به حج نرفت، کاستی و نقصی برای او یا ایمانش محسوب می‌گردد. امام حسن عسکری (ع) نیز هیچ‌گاه به حج نرفتند. مرحوم آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی (ره) و بسیاری از بزرگان نیز به حج نرفتند. اما سرتاسر قرآن کریم تأکید به شناخت، مودت و تبعیت از «ولایت» است و پیامبر اکرم (ص) که به جز «وحی» سخنی نمی‌گوید فرمود: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلیت (غیر مسلمان) از دنیا رفته است.» و منطق این معنا نیز کاملاً روشن است. چرا که انسان باید به دنبال امام (انسان کامل و مظهر اتم اسمای الهی) حرکت نماید تا در صراط مستقیم قرار گرفته و به کمال و قرب الهی برسد، پس کسی که اصلاً امام را نمی‌شناسد که بخواهد دنبالش برود، حتماً در صراط مستقیم حرکت نمی‌نماید. پس، حال که معلوم شد مقام امام (ع) علیه‌السلام که خلیفة الله است چقدر بالاتر از کعبه است، مشخص می‌شود که صواب و ثواب زیارت ایشان نیز والاتر از حج است. چرا که آثارش در هدایت و رشد بیشتر است.

x-shobhhe.com