101
احفظ ما بين لحييك و ما
بين رجليك.
دهان و فرج خويش را
نگهدار.
102
احفظ ودّ أبيك لا تقطعه
فيطفي اللَّه نورك.
دوستى پدر خويش را حفظ كن
و رشته آن را مبر كه خداوند نور تو را خاموش ميكند.
103
احفظ عورتك إلّا من زوجتك
أو ما ملكت يمينك. قيل إذا كان القوم بعضهم من بعض قال إن
استطعت أن لا يرينّها أحد فلا يرينّها قيل إذا كان أحدنا خاليا قال اللَّه أحقّ أن
يستحيى منه من النّاس.
عورت خويش را جز از همسر
و كنيز خود مستور دار گفتند اگر كسان خويشاوندان يك ديگر باشند؟ گفت اگر توانستى كه
هيچ كس آن را نبيند بهتر است كه نه بينند گفتند اگر يكى از ما تنها باشد گفت از
خداوند بيش از مردم بايد شرم كنند.
104
أحلّ الذّهب و الحرير
لاناث أمّتي و حرّم على ذكورها.
طلا و ابريشم بر زنان
امت من حلال است و بر مردانشان حرام
105
أخاف على أمّتي من بعدي
ثلاثا: ضلالة الأهواء و اتّباع الشّهوات في البطون و الفروج و الغفلة بعد المعرفة.
پس از خودم بر امتم از سه
چيز بيم دارم، گمراهى هوسها و پيروى خواهشهاى شكمها و فرجها
و غفلت پس از معرفت.
106
اختبروا النّاس بأخدانهم
فإنّ الرّجل يخادن من يعجبه.
مردم را از معاشرانشان
بشناسيد زيرا كند هم جنس با هم جنس پرواز.
107
أخذ الأمير الهديّة سحت و
قبول القاضي الرّشوة كفر.
هديه گرفتن امير
نارواست و رشوه گرفتن قاضى كفر است
108
أخسر النّاس صفقة رجل
أخلق يديه في آماله و لم يساعده الأيّام على أمنيّته فخرج من الدّنيا بغير زاد و
قدم على اللَّه تعالى بغير حجّة.
زيانكارترين مردم آن كس
است كه كه عمرى بآرزو گذارند و روزگار وى را بمنظور نرساند و از دنيا بى توشه برون
رود و در پيشگاه خداوند دليلى نداشته باشد.
109
أخشى ما خشيت على أمّتي
كبر البطن و مداومة النّوم و الكسل و ضعف اليقين.
بر امت خويش، بيشتر از هر
چيز، از شكم پرستى و پر خوابى و بيكارگى و بى ايمانى بيمناكم.
110
أخلص دينك يكفك القليل من
العمل.
ايمان خويش را خالص كن كه
اندكى عبادت ترا كفايت كند.
111
أخلصوا أعمالكم للَّه
فإنّ اللَّه لا يقبل إلّا ما خلص له.
اعمال خويش را براى
خداوند از روى اخلاص انجام دهيد، زيرا خدا فقط كارهائى را ميپذيرد كه از روى اخلاص
براى او انجام گرفته باشد
112
أخوف ما أخاف على أمّتي
كلّ منافق عليم الّلسان.
بيش از هر چيز از منافقان
دانا بر امت خود بيم دارم.
113
إخوانكم خولكم جعلهم
اللَّه فنية تحت أيديكم فمن كان أخوه تحت يده فليطعمه من طعامه و ليلبسه من لباسه و
لا يكلّفه ما يغبه فإن كلّفه ما يغلبه فليعنه.
بندگان شما برادران شما
هستند كه خداوند آنها را زير دست شما قرار داده هر كسى برادر وى زير دستش باشد بايد
از غذاى خود بدو بخوراند و از لباس خويش بر او بپوشاند و كارى كه بيش از طاقت وى
باشد بدو رجوع نكند و اگر كار سختى بدو رجوع كرد ياريش كند
114
أخوف ما أخاف على أمّتي
الهوى و طول الأمل.
بر امت خويش بيش از هر
چيز از هوس و آرزوى دراز بيم دارم.
115
أدّ ما افترض اللَّه
تعالى عليك تكن من أعبد النّاس و اجتنب ما حرّم اللَّه عليك تكن من أورع النّاس و
ارض بما قسمه اللَّه لك تكن من أغنى النّاس
واجبات خدا را بجاى آر تا
عابدترين مردم باشى، و از محرمات خدا بپرهيز تا پارساترين مردم باشى به قسمتى كه
خدا براى تو تعيين كرده راضى باش تا بى نيازترين مردم باشى.
116
أدعوا اللَّه و أنتم
مؤمنون بالإجابة و اعلموا أنّ اللَّه لا يستجيب دعاء
خدا را بخوانيد و باجابت
دعاى خود يقين داشته باشيد و بدانيد كه خداوند دعا را از قلب غافل بيخبر نميپذيرد.
117
أدّ الأمانة إلى من
ائتمنك و لا تخن من خانك.
با كسى كه تو را امين
ميداند به امانت رفتار كن و با كسى كه بتو خيانت كرده است خيانت مكن
118
أدّبني ربّي فأحسن
تأديبي.
خداوند مرا ادب آموخت و
نيك آموخت.
119
إدرءوا الحدود عن
المسلمين ما استطعتم فإنّ الإمام لأن يخطى في العفو خير من أن يخطى في العقوبة.
تا آنجا كه مى توانيد
مجازات ها را از مسلمانان باز داريد زيرا اگر پيشوائى در بخشش خطا كند بهتر از آن
است كه در مجازات خطا كند.
120
إدرءوا الحدود بالشّبهات
و أقيلوا الكرام عثراتهم إلّا في حدّ من حدود اللَّه.
وقتى ترديد پيش آمد
مجازاتها را باز داريد و لغزشهاى بزرگان را ببخشيد مگر در كار حد و مجازات
121
أدنى أهل النّار عذابا
ينتعل بنعلين من نار يغلي دماغه من حرارة نعليه.
از مردم جهنم آنكه عذابش
از همه آسانتر است دو كفش آتشين بپا دارد كه مغز وى از حرارت كفشهايش بجوش مى آيد.
122
أدنى جبذات الموت بمنزلة
مائة ضربة بالسّيف.
آسانترين كششهاى مرگ
مانند صد ضربت شمشير است.
123
إذا أبردتم إلىّ بريدا
فابعثوه حسن الوجه حسن الاسم
وقتى قاصدى پيش من
ميفرستيد نيك صورت و نيك اسم بفرستيد.
124
إذا ابتغيتم المعروف
فاطلبوه عند حسان الوجوه.
اگر نيكى ميخواهيد آن را
پيش نيكصورتان بجوئيد.
125
إذا ابتلي أحدكم بالقضاء
بين المسلمين فلا يقض و هو غضبان و ليسوّ بينهم في النّظر و المجلس و الإشارة.
اگر يكى از شما بكار
قضاوت ميان مسلمانان دچار شود بايد به هنگام غضب از قضاوت خوددارى كند و ميان ارباب
دعوى در نگاه و نشيمنگاه و اشاره تفاوتى نگذارد
126
إذا أتى علىّ يوم لا
أزداد فيه علما يقرّبني إلى اللَّه تعالى فلا بورك لي في طلوع الشّمس ذلك اليوم.
اگر روزى بر من بگذرد و
در آن روز دانشى نياموزم كه مرا بخداوند نزديك كند، طلوع آفتاب آن روز بر من مبارك
مباد.
127
إذا أتى أحدكم خادمه
بطعامه قد كفاه علاجه و دخانه فليجلسه معه فإن لم يجلسه معه فليناوله أكلة أو
أكلتين.
وقتى خادم شما غذائى
مى آورد كه آن را تهيه كرده و دود آن را خورده بايد وى را با خويشتن بنشاند و اگر
او را ننشاند يك يا دو لقمه باو بدهد.
128
إذا أتى أحدكم أهله
فليستتر و لا يتجرّدان تجرّد العيرين.
وقتى يكى از شما پيش كسان
خود ميرود خود را بپوشاند و مانند شتران برهنه نباشند.
129
إذا آتاك اللَّه مالا
فلير أثر نعمة اللَّه عليك و كرامته.
اگر خداوند چيزى بتو داد
بايد نشان نعمت و كرم وى در تو پديدار شود.
130
إذا أتاكم من ترضون خلقه
و دينه فزّوّجوه إن لا تفعلوا تكن فتنة في الأرض و فساد عريض.
وقتى كسى كه خلق و دين وى
مايه رضايت است بخواستگارى مى آيد بوى زن بدهيد و اگر چنين نكنيد فتنه و فساد در
زمين فراوان خواهد شد.
131
إذا أتاكم السّائل فضعوا
في يده و لو ظلفا محرقا.
وقتى سائلى پيش شما آمد
چيزى بدو بدهيد اگر چه يك قطعه سم سوخته باشد.
132
إذا أتاكم كريم قوم
فأكرموه.
وقتى بزرگ طايفه اى پيش
شما آمد او را بزرگ شماريد.
133
إذا أثنى عليك جيرانك
أنّك محسن فأنت محسن و إذا أثنى عليك جيرانك أنّك مسي ء فأنت مسي ء.
اگر همسايگانت ترا
نيكوكار دانستند نيكوكارى و اگر همسايه
گانت ترا بدكار شمردند بد كارى
134
إذا اجتمع العالم و
العابد على الصّراط قيل للعابد أدخل الجنّة و تنعّم بعبادتك و قيل للعالم قف هنا
فاشفع لمن أحببت فإنّك لا تشفع لأحد إلّا شفّعت فقام مقام الأنبياء.
وقتى عالم و عابد بر صراط
اجتماع كنند بعابد گويند ببهشت درآى و از عبادت خويش بهرمند شو و بعالم گويند اينجا
بايست و براى هر كه ميخواهى شفاعت كن زيرا هر كه را شفاعت كنى شفاعت تو پذيرفته
خواهد شد آنگاه عالم در صف پيغمبران ميايستد.
135
إذا اجتمع الدّاعيان فأجب
أقربهما بابا فإنّ أقربهما بابا أقربهما جوارا و إن سبق أحدهما فأجب الذي سبق.
وقتى دو كس ترا با هم
دعوت كردند دعوت كسيرا كه خانه اش نزديكتر است بپذير زيرا آنكه خانه اش نزديكتر است در همسايگى مقدم است و اگر يكى زودتر دعوت كرده است
دعوت او را بپذير.
136
إذا أحبّ اللَّه عبدا
ابتلاه و إذا أحبّه الحبّ البالغ اقتناه قالوا ما اقتناؤه قال لا يترك له مالا و لا
ولدا.
وقتى خداوند بنده اى را
دوست دارد وى را مبتلا سازد و وقتى ويرا كاملا دوست دارد او را خاص خود سازد گفتند
چگونه او را خاص خود ميسازد گفت مال و فرزندى براى او باقى نميگذارد
137
إذا أحبّ اللَّه عبدا
حماه الدّنيا كما يظل أحدكم يحمي سقيمه الماء.
وقتى خداوند بنده اى را
دوست دارد دنيا را از او منع ميكند چنان كه شما مريض خويش را از نوشيدن آب منع
ميكنيد.
138
إذا أحبّ اللَّه عبدا
ابتلاه ليسمع تضرّعه.
وقتى خداوند بنده اى را
دوست دارد ويرا مبتلا سازد تا تضرع او را بشنود.
139
إذا أحبّ اللَّه عبدا قذف
حبّه في قلوب الملائكة و إذا أبغض اللَّه عبدا قذف بغضه في قلوب الملائكة ثمّ يقذفه
في قلوب الآدميّين.
وقتى خداوند بنده اى را
دوست دارد دوستى ويرا در دل فرشتگان جاى ميدهد و وقتى بنده اى را دشمن دارد دشمنى
او را در دل فرشتگان اندازد سپس آن را در دل آدميان جاى دهد،
140
إذا أحبّ أحدكم أخاه
فليعلمه فإنّه أبقى في الالفة و أثبت في المودّة.
وقتى كسى آشناى خود را
دوست دارد بدو خبر دهد كه اين كار موجب بقاى الفت و دوام مودت است.
141
إذا أحببت رجلا فلا تماره
و لا تجاره و لا تشارّه و لا تسئل عنه أحدا فعسى أن توافي له عدوّا فيخبرك بما ليس
فيه فيفرّق ما بينك و بينه.
وقتى با كسى دوست شدى با
او مجادله و رقابت مكن و بر او برترى مجو و از هيچ كس در باره او چيزى مپرس چه ممكن
است به يكى از دشمنان او بر خورى و در باره وى سخن بخطا گويد و ميان شما را تفرقه
اندازد.
142
إذا أحببتم أن تعلموا ما
للعبد عند ربّه فانظروا ما يتبعه من الثّناء.
وقتى بخواهيد مقام بنده
را در نظر خدا بدانيد بنگريد كه پشت سر او چه ميگويند.
143
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا فقّهه في الدّين و زهّده في الدّنيا و بصّره عيوبه.
وقتى خداوند براى بنده اى
نيكى خواهد ويرا در كار دين دانا و بدنيا بى اعتنا سازد و عيوب ويرا بدو بنماياند.
144
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا صيّر حوايج النّاس إليه.
وقتى خداوند براى بنده اى
نيكى خواهد حاجت هاى مردم را در دست او قرار ميدهد.
145
إذا أراد اللَّه بعبده
الخير عجّل له العقوبة في الدّنيا و إذا أراد اللَّه بعبده الشّرّ أمسك عنه بذنبه
حتّى يوافي به يوم القيامة.
وقتى خداوند براى بنده
خويش نيكى خواهد كيفر او را در دنيا ميدهد و وقتى براى او بد خواهد گناه وى را
ميگذارد كه در روز رستاخيز كيفر دهد.
146
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا فتح له قفل قلبه و جعل فيه اليقين و الصّدق و جعل قلبه واعيا لما سلك فيه و
جعل قلبه سليما و لسانه صادقا و خليقته مستقيمة و جعل أذنه سميعة و عينه بصيرة.
وقتى خداوند براى بنده اى
خوبى خواهد قفل دل ويرا ميگشايد و در آن ايمان و راستى قرار ميدهد و قلب وى را نسبت
برفتار او هوشيار ميسازد دل وى را سليم و زبانش را راستگو و اخلاقش را مستقيم و گوش
ويرا شنوا و چشمش را بينا ميسازد.
147
إذا أراد اللَّه بأهل بيت
خيرا فقّههم في الدّين و وقّر صغيرهم كبيرهم و رزقهم الرّفق في معيشتهم و القصد في
نفقاتهم و بصّرهم عيوبهم فيتوبوا منها و إذا أراد بهم غير ذلك تركهم هملا.
وقتى خداوند براى مردم
خانه اى نيكى خواهد آنان را در كار دين دانا سازد و خوردسالانشان سال- خوردگانشان
را محترم دارند.
مدارا در معيشت و اعتدال در خرج را نصيب آنها سازد و عيوبشان را بآنها بنماياند تا
از آن باز گردند و اگر براى آنها جز اين خواهد بخودشان
واگذارشان كند.
148
إذا أراد اللَّه بقوم
خيرا أمدّ لهم في العمر و ألهمهم الشّكر.
وقتى خداوند براى قومى
نيكى خواهد عمرشان را دراز و زبانشان را بشكر باز كند.
149
إذا أراد اللَّه بقوم
نماء رزقهم السّماحة و العفاف و إذا أراد بقوم انقطاعا فتح عليهم باب الخيانة.
وقتى خدا بخواهد قومى را
بزرگ كند آنها را صاحب عفت و گذشت ميكند و وقتى بخواهد قومي را منقرض سازد در خيانت
را برويشان ميگشايد.
150
إذا أراد اللَّه بقوم
خيرا ولّى عليهم حلماءهم و قضى بينهم علمائهم و جعل المال في سمحائهم و إذا أراد
بقوم شرّا ولّى عليهم سفهائهم و قضى بينهم جهّالهم و جعل المال في بخلائهم.
وقتى خداوند براى قومى
نيكى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمانروا سازد و دانشمندانشان ميان آنها قضاوت
كند و مال را بدست بخشندگان دهد و وقتى براى قومى بدى خواهد سفيهانشان را بر آنها
فرمانروا سازد و نادانان ميان آنها قضاوت كنند و مال را بدست بخيلانشان دهد.
151
إذا أراد اللَّه بأهل بيت
خيرا أدخل عليهم الرّفق.
وقتى خدا براى مردم
خانه اى نيكى خواهد آنها را با مدارا قرين سازد.
152
إذا أراد اللَّه بقوم سوء
جعل أمرهم إلى مترفيهم.
وقتى خداوند براى مردمى
بدى خواهد كارشان را بدست تجمل- پرستان آنها مى سپارد.
153
إذا أراد اللَّه بقرية
هلاكا أظهر فيهم الزّنا.
وقتى خدا بخواهد مردم
قريه اى را نابود سازد زنا را در ميان آنها پديد مى آورد.
154
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا جعل له واعظا من نفسه يأمره و ينهاه.
وقتى خدا براى بنده اى
نيكى خواهد واعظى از نفس وى بر او گمارد كه او را بكار نيك وادارد و از كار بد باز
دارد.
155
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا طهّره قبل موته قالوا و ما طهور العبد قال عمل صالح يلهمه إياه حتّى يقبضه
عليه.
وقتى خدا براى بنده اى
نيكى خواهد او را پيش از مرگش پاك ميكند گفتند پاكى بنده چگونه است گفت كار نيكى
بدو الهام مى كند تا جان وى را در اثناى انجام آن بگيرد.
156
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا عاتبه في منامه.
وقتى خداوند براى بنده اى
نيكى خواهد او را در خواب عتاب كند.
157
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا عسّله قيل و ما عسله قال يفتح له عملا صالحا قبل موته ثمّ يقبضه عليه.
وقتى خداوند براى بنده اى
نيكى خواهد او را شيرين كند گفتند شيرينى او چگونه است گفت
پيش از مرگش كار نيكى را پيش پاى او ميگذارد و در اثناى انجام آن جانش را ميگيرد.
158
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا استعمله قيل و ما استعماله؟ قال يفتح له عملا صالحا بين يدي موته حتّى يرضى
عنه من حوله.
وقتى خداوند براى بنده اى
نيكى خواهد او را بكار گيرد گفتند بكار گرفتن او چگونه است گفت نزديك مرگ وى كار
نيكى را پيش پايش ميگذارد تا اطرافيانش را از او خشنود كند.
159
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا رزقهم الرّفق في معايشهم و إذا أراد بهم شرّا رزقهم الخرق في معايشهم.
وقتى خداوند براى بندگان
نيكى خواهد آنها را در كارهاى زندگيشان با مدارا قرين سازد و هنگامى كه برايشان بدى
خواهد آنها را با زياده روى همراه كند.
160
إذا أراد اللَّه بالأمير
خيرا جعل له وزير صدق إن نسي ذكّره و إن ذكر أعانه و إذا أراد به غير ذلك جعل له
وزير سوء إن نسي لم يذكّره و إن ذكر لم يعنه.
وقتى خداوند براى امير
نيكى خواهد براى او وزيرى راست و درست قرار ميدهد كه اگر چيزى را فراموش كرد ياد
آوريش كند و اگر بياد آورد در انجام آن ياريش كند و اگر براى او جز اين خواهد براى
او وزير بدى قرار دهد كه اگر چيزى را فراموش كرد ياد آوريش نكند و اگر بياد آورد
ياريش نكند.
161
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا جعل صنائعه و معروفه في أهل الحفاظ و إذا أراد اللَّه بعبد شرّا جعل صنائعه و
معروفه في غير أهل الحفاظ.
وقتى خدا براى كسى نيكى
خواهد سر و كار او با مردم حقشناس مى افتد و موقعى كه براى كسى بدى خواهد سر و كار
او با مردم حق ناشناس مى افتد.
162
إذا أراد اللَّه بعبد
خيرا جعل غناه في نفسه و تقاه في قلبه و إذا أراد بعبد شرّا جعل فقره بين عينيه.
وقتى خدا براى كسى نيكى
خواهد ثروتش را در روحش و تقوايش را در قلبش قرار ميدهد و وقتى براى كسى بدى خواهد
فقر را پيش چشم او جاى ميدهد.
163
إذا أراد اللَّه بقوم
خيرا كثّر فقهاءهم و أقلّ جهالهم فإذا تكلّم الفقيه وجد أعوانا و إذا تكلّم الجاهل
قهر و إذا أراد اللَّه بقوم شرّا كثّر جهّالهم و أقلّ فقهاءهم فإذا تكلّم الجاهل
وجد أعوانا و إذا تكلّم الفقيه قهر.
وقتى خدا براى قومى نيكى
خواهد دانايان آنها را زياد و نادانها- يشان را كم كند تا هنگامى كه دانا سخن گويد
ياريش كنند و موقعى كه نادان لب گشايد مغلوب گردد و وقتى براى قومى بد خواهد
نادان هايشان را زياد و دانايان آنها را كم كند تا هنگامى كه نادان لب گشايد ياريش
كنند و وقتى دانا سخن گويد مغلوب گردد.
164
إذا أراد اللَّه أن يوقع
عبدا أعمى عليه الحيل.
وقتى خداوند خواهد
بنده اى را از پا درآرد راههاى چاره را بر او ببندد.
165
إذا أراد اللَّه خلق شى ء
لم يمنعه شي ء.
وقتى خدا بخواهد چيزى را
بيافريند چيزى مانع او نميشود.
166
إذا أراد اللَّه قبض عبد
بأرض جعل له فيها حاجة.
وقتى خداوند بخواهد
بنده اى را در سرزمينى بميراند براى وى در آنجا حاجتى پديد مى آورد.
167
إذا أراد اللَّه تعالى
إنفاد قضائه و قدره سلب ذوى العقول عقولهم حتّى ينفذ فيهم قضاؤه و قدره فإذا قضى
أمره ردّ إليهم عقولهم و وقعت النّدامة.
وقتى خدا بخواهد قضا و
قدر خويش را اجرا كند عقل صاحب خردان را ميگيرد و قضاى خويش را در باره آنها جارى
ميسازد، وقتى فرمان وى انجام گرفت عقولشان را باز پس ميدهد و پشيمانى رخ ميدهد.
168
إذا أراد أحدكم أن يبيع
عقاره فليعرضه على جاره.
وقتى كسى بخواهد خانه يا
ملك خويش را بفروشد بايد نخست به همسايه خويش پيشنهاد كند.
169
إذا أردت أمرا فعليك
بالتّؤدّة حتى يريك اللَّه منه المخرج.
وقتى خواستى كارى را
انجام دهى تأمل كن تا خدا راه آن را بتو نشان دهد.
170
إذا أردت أن يحبّك اللَّه
فابغض الدّنيا و إذا أردت أن يحبّك النّاس فما كان عندك من فضولها فانبذه إليهم.
اگر ميخواهى خدا ترا دوست
دارد دنيا را دشمن دار و اگر مى خواهى مردم ترا دوست دارند آنچه از زوايد دنيا دارى
پيش آن ها بريز.
171
إذا أردت أن تفعل أمرا
فتدبّر عاقبته فإن كان خيرا فأمضه و إن كان شرّا فانته.
وقتى در كارى تصميم
ميگيرى در نتيجه آن بينديش اگر نتيجه نيك است آن كار را انجام بده و اگر بد است از
آن در گذر.
172
إذا أردت أن تذكر عيوب
غيرك فاذكر عيوب نفسك.
وقتى ميخواهى عيوب ديگران
را ياد كنى عيوب خويش را بياد آر.
173
إذا أسأت فأحسن.
وقتى بدى كردى، بدى را
بنيكى محو كن.
174
إذا استأجر أحدكم أجيرا
فليعلمه أجره.
وقتى يكى از شما كسيرا
مزدور مى كند مزدش را باو بگويد.
175
إذا استشار أحدكم أخاه
فليشر عليه.
وقتى يكى از شما با برادر
خود مشورت مى كند وى بايد رأى خود را صريح بگويد.
176
إذا استشاط السّلطان
تسلّط الشّيطان.
وقتى سلطان بغضب آيد
شيطان تسلط يابد.
177
إذا استعطرت المرأة فمرّت
على القوم ليجدوا ريحها فهي زانية.
اگر زنى خود را معطر كند
و بر مردمى بگذرد كه بوى او را دريابند زناكار است.
178
إذا استكتم فاستاكوا
عرضا.
وقتى مسواك مى كنيد مسواك
را بعرض دهان بكشيد.
179
إذا أسأت فأحسن فإنّ
الحسنات يذهبن السّيّئات.
وقتى بدى كردى بدنبال آن
نيكى كن كه نيكى ها بديها را محو مى كند.
180
إذا اشتدّ كلب الجوع
فعليك برغيف و جرّ من ماء القراح و قل على الدّنيا و أهلها منّي الدّمار.
وقتى گرسنگى سخت شد نانى
و جرعه آبى برگير و جهان و هر چه در آنست گو مباش.
181
إذا اشتكى المؤمن أخلصه
من الذّنوب كما يخلص الكير خبث الحديد.
مصيبتى كه بر مؤمن وارد
مى شود او را از گناهان پاك مى كند چنان كه كوره كثافت آهن را پاك ميسازد.
182
إذا أصبح ابن آدم فإنّ
الأعضاء كلّها تكفّر اللّسان فتقول اتّق اللَّه فينا فإنّما نحن بك فإن استقمت
استقمنا و إن اعوججت اعوججنا.
وقتى صبح فرا رسد همه
اعضاى تن در مقابل زبان تعظيم كنند و گويند در باره ما از خدا بترس زيرا صلاح كار
ما بتو وابسته است، اگر باستقامت گرائيدى ما نيز باستقامت گرائيم و اگر بكجى متمايل
شدى ما نيز كج شويم.
183
إذا أعطى اللَّه أحدكم
خيرا فليبدأ بنفسه و أهل بيته
وقتى خدا بيكى از شما
چيزى داد در صرف آن از خود و كسان خود آغاز كند.
184
إذا التقى المسلمان
بسيفيهما فقتل أحدهما صاحبه فالقاتل و المقتول في النّار قيل يا رسول اللَّه هذا
القاتل فما بال المقتول قال إنّه كان حريصا على قتل صاحبه.
وقتى دو مسلمان شمشير
بدست با يك ديگر روبرو شوند و يكى از آنها ديگرى را بكشد قاتل و مقتول به جهنم
ميروند، گفتند اى پيغمبر خدا قاتل بجاى خود مقتول چرا گفت براى آنكه او نيز بكشتن
ديگرى راغب بود.
185
إذا ألقى اللَّه في قلب
امرء خطبة امرأة فلا بأس أن ينظر إليها.
وقتى خداوند خواستگارى
زنى را بدل كسى انداخته باشد مانعى نيست كه او را بنگرد.
186
إذا أمّ أحدكم النّاس
فليخفّف فإنّ فيهم الصّغير و الكبير و الضّعيف و المريض و ذا الحاجة و إذا صلّى
لنفسه فليطوّل ما يشاء.
وقتى كسى در نماز پيشواى
مردم شد نماز را سبك گيرد كه در ميان كسان كوچك و بزرگ و بيمار و ناتوان و حاجتمند
هست و هر وقت براى خود نماز گذارد هر چه خواهد طول دهد.
187
إذا باتت المرأة هاجرة
فراش زوجها لعنتها الملائكة حتّى تصبح.
وقتى زنى دور از بستر
شوهر خود شب را بروز آورد فرشتگان تا صبح او را لعنت كنند.
188
إذا تطيّبت المرأة لغير
زوجها فإنّما هو نار و شنار.
وقتى زنى براى كسى جز
شوهر خود بوى خوش بكار برد مايه آتش و عار است.
189
إذا تقارب الزّمان أنقى
الموت خيار أمّتي كما ينتقي أحدكم خيار الرّطب من الطّبق.
وقتى آخر زمان فرا رسد
مرگ نيكان امت مرا گلچين مى كند چنان كه شما خرماهاى خوب را از طبق انتخاب مى كنيد.
190
إذا تمنّى أحدكم فلينظر
ما تمنّى فإنّه لا يدري ما كتب له من أمنيّته.
وقتى كسى آرزوئى ميكند
مراقب باشد كه چه آرزو مى كند زيرا نميداند كه از آرزوى وى در نامه اعمال چه
مينويسند.
191
إذا تمّ فجور العبد ملك
عينيه فبكى بهما متى شاء.
وقتى بد كارى بنده كمال
يابد چشمانش در اختيار او باشد و هر وقت بخواهد گريه آغاز كند.
192
إذا جاءكم الزّائر
فأكرموه.
وقتى كسى بملاقات شما آمد
ويرا گرامى داريد.
193
إذا جاءكم الأكفاء
فأنكحوهنّ و لا تربّصوا بهنّ الحدثان.
وقتى اشخاص همشأن
بخواستگارى پيش شما آمدند دختران خود را بشوهر بدهيد و در كار آنها منتظر حوادث
مباشيد.
194
إذا جاء الموت بطالب
العلم مات و هو شهيد.
وقتى مرگ طالب علم فرا
رسد شهيد ميميرد.
195
إذا جامع أحدكم زوجته أو
جاريته فلا ينظر إلى فرجها فإنّ ذلك يورث العمى.
وقتى يكى از شما با همسر
يا مملوك خويش نزديك شود بفرج او ننگرد كه مايه كورى است.
196
إذا حاك في نفسك شى ء
فدعه.
وقتى دل تو از كارى چركين
است از آن چشم بپوش.
197
إذا حدّث الرّجل بحديث
ثمّ التفت فهي أمانة.
وقتى مردى سخنى گفت و به
اطراف خود نگريست آن سخن در پيش شما امانت است.
198
إذا حجّ الرّجل بمال من
غير حلّه فقال لبّيك اللّهمّ لبّيك قال اللَّه لا لبّيك و لا سعديك هذا مردود عليك.
وقتى كسى با مالى كه حلال
نيست بحج رود هنگامى كه گويد لبيك خدا يا لبيك، خدا گويد نه لبيك و نه سعديك اين ها
به تو باز ميگردد.
199
إذا حسدتم فلا تبغوا و
إذا ظننتم فلا تحقّقوا و إذا وزنتم فارجحوا.
وقتى دچار حسد شديد تعدى
نكنيد و وقتى گمان برديد آن را حقيقت ميپنداريد و وقتى چيزى را وزن ميكنيد چيزى بر
آن بيفزائيد.
200
إذا حكمتم فاعدلوا و إذا
قلتم فأحسنوا فإنّ اللَّه محسن يحبّ المحسنين.
وقتى حكم مى كنيد به عدل
رفتار كنيد و وقتى سخن ميگوئيد نيك گوئيد زيرا خدا نيك است و نيكوكاران را دوست
دارد.
