آیت الله محمد علی کنی
در هیجدهم جمادی الثانی 1289 (25 ژوئیه 1872) قراردادی در تهران میان
ناصرالدین شاه قاجار و نماینده رویتر به امضا رسید که در صورت اجرا،
تسلط کامل اقتصادی و سیاسی انگلستان بر سرتاسر ایران برقرار می شد.
بارون رویتر برای انعقاد قرار داد بسیاری از سران را تطمیع نموده بود .
اعتمادالسطنه درباره توزیع پولها و رشوه ها می گوید:
«مبلغ پنجاه هزار لیره به صدراعظم (میرزا حسین خان مشیرالدوله) و در
همین حدودها به ملکم خان ناظم الدوله، بیست هزار لیره به حاج محسن خان
معین الملک، بیست هزار لیره به منیرالدوله، مبلغی به اقبال الملک و
دیگران رسید و خلاصه کلام اینکه برای اخذ این امتیاز، بارون رویتر قریب
دویست هزار لیره به رجال ایرانی رشوه داد.»
مدت قرارداد هفتاد سال (!) و متن آن شامل 24 ماده بود.
لرد کرزن، امتیاز رویتر را چنین توصیف می کند:
«کاملترین و غیر عادی ترین تسلیم تمام منابع صنعتی یک دولت به دست
خارجی که شاید بتوان در خواب دید و در تاریخ کمتر نظیری دارد...»
تی یر، سیاستمدار فرانسوی می نویسد:
«برای شاه، جز هوا، چیزی باقی نگذاشته اند.!»
