3 ماديگرايی تاريخی

" ماديگرايی تاريخی كه به منزله بررسی تاريخ از ديدگاه اقتصادی است ،
همچنين بررسی اقتصاد است از ديدگاه تاريخی . در واقع بيان اين موضوع كه‏
روابط اقتصادی تعيين‏كننده وضع تمدن است كافی نيست ، بايد شرح داد كه‏
تحول اين روابط اقتصادی به چه ترتيب است . " (1)
در اول بخش دوم گفتيم ماديگرايی تاريخی يا ماترياليسم تاريخی يك‏
برداشت اقتصادی از تاريخ و يك برداشت تاريخی از اقتصاد است . "
برداشتی اقتصادی از تاريخ است " معنايش اين است كه ماهيت واقعی‏
تاريخ ، اقتصادی است . همان مفهوم " زيربنا " كه می‏گويند اين است .
تاريخ جريان زندگی بشر است . اين جريان زندگی بشر يك ماهيتی دارد و يك‏
جلوه‏ها و آثاری . ماهيت تاريخ بشر چه ماهيتی است ؟ آيا ماهيت اخلاقی‏
است ، ماهيت فكری و عقلانی است يا ماهيت اقتصادی ؟ و حتی به طور كلی‏
بگوييم ماهيت فرهنگی است و يا ماهيت اقتصادی ؟ فرض كنيد كسی بگويد
ماهيت فرهنگی است ، يعنی اين جريان و اين تحولات درواقع يك فرهنگ‏

پاورقی :
. 1 ماركس و ماركسيسم ، ص . 34