اين جمله عين مضمون يكی از آيات كريمه قرآن است :
« قل ما كنت بدعا من الرسل و ما ادری ما يفعل بی و لا بكم »( 1 ) .
" بگو من ، از ميان پيامبران ، نو ظهور و تازه نيستم ، و خبر ندارم كه‏
با من يا با شما چگونه رفتار می‏شود " ( 2 ) .
نظير اين جريان در مرگ سعد بن معاذ هم نقل شده است . در آن قضيه ،
وقتی كه مادر سعد در بالين وی مشابه همين جمله را می‏گويد رسول اكرم ( صلی‏
الله عليه و آله و سلم ) می‏فرمايد : ساكت باش ، بر خدا حتم نكن : " لا
تحتمی علی الله " يعنی از پيش خود در كاری كه مربوط به خداست قضاوت‏
حتمی نكن ( 3 ) .

2 دينی جز اسلام پذيرفته نيست

نكته ديگری كه قبل از ورود در اصل بحث می‏بايد روشن گردد اين است كه‏
بحث درباره نيكوكاريهای نامسلمانان را به دو گونه می‏توان طرح كرد و در
حقيقت دو بحث است : يكی اينكه آيا دينی غير دين اسلام مقبول است و يا
دين مقبول منحصر به

پاورقی :
. 1 احقاف / . 9
. 2 ممكن است اين اشكال در اذهان پديد آيد كه مفاد اين آيه با آنچه‏
مسلم و قطعی ميان مسلمين تلقی شده است كه رسول اكرم ( صلی الله عليه و
آله و سلم ) از مقام و محمود خويش در قيامت و از شفاعت خويش برای‏
برخی از گنهكاران اطلاع داده است منافات دارد ، بلكه با وعده‏ای كه در
برخی آيات كريمه رسيده است از قبيل " و لسوف يعطيك ربك فترضی " و
يا " ليغفر لك الله ما تقدم من ذنبك و ما تأخر " منافات دارد .
جواب اين است كه مفاد آيه كريمه همانطور كه از مضمون حديث بالا نيز
دانسته می‏شود اين است كه نتيجه اعمال انسان و بالاخره سرنوشت انسان كه‏
عاقبت به كجا می‏انجامد برای هيچكس قطعی و روشن نيست ، فقط خداوند است‏
كه از عاقبت قطعی آگاه است و اگر ديگران آگاهی می‏يابند تنها به وسيله‏
وحی الهی است . پس آيه‏ای كه نفی می‏كند اطلاع بر سرنوشت نهايی را ،
مربوط است به اينكه پيغمبر يا كس ديگر با اتكاء و اطمينان به خود و عمل‏
خود پيش‏بينی كند ، و اما آياتی كه نشان می‏دهد پيغمبر اكرم از عاقبت امر
خود و يا ديگران آگاه است به حكم وحی الهی است .
. 3 بحار الانوار ، چاپ آخوندی‏ج 6 ص 261 ، و چاپ كمپانی‏ج 3 ص 165.