معين می‏كند ، نظام ديگری بر خصوص جهان طبيعت حاكم است كه شرايط مادی و
اعدادی بوجود آمدن يك پديده را تعيين می‏نمايد ( 1 ) . اين نظام ، نظام‏
عرضی ناميده می‏شود و به موجب اين نظام است كه تاريخ جهان وضع قطعی و
مشخصی پيدا می‏كند . هر حادثه در مكان و زمان خاصی پديد می‏آيد ، و هر زمان‏
خاص و مكان خاص ، ظرف حوادث معينی می‏گردد .
ما معمولا وقتی يكی از پديده‏ها را مورد سؤال و ترديد قرار می‏دهيم فقط به‏
خود آن پديده توجه می‏كنيم ، حساب نمی‏كنيم كه آن پديده در نظام هستی چه‏
جايی و چه وضعی دارد ؟ در حالی كه هر پديده‏ای خواه نيك باشد يا بد ،
معلول يك سلسله علل مخصوص و وابسته به شرايط معينی است ، هيچوقت يك‏
حريق بدون ارتباط به عوامل و حوادث ديگر رخ نمی‏دهد و جلوگيری از وقوع آن‏
نيز جدا از يك سلسله علل و عوامل ، خواه مادی و خواه معنوی ، امكان پذير
نيست . هيچ حادثه‏ای در جهان ، " منفرد " و " مستقل " از ساير حوادث‏
نيست ، همه قسمتهای جهان با يكديگر متصل و مرتبط است . اين اتصال و
ارتباط ، همه اجزاء جهان را شامل می‏گردد و يك پيوستگی عمومی و همه جانبه‏
را بوجود می‏آورد . اصل وابستگی اشياء به يكديگر ، و به عبارت ديگر اصل‏
وحدت واقعی جهان - وحدت اندام واری - اصلی است كه حكمت الهی تكيه‏
فراوان بر آن دارد . اصل وابستگی اشياء ، در حكمت الهی مفهوم جدی تری‏
پيدا می‏كند و آن مفهوم " تجزيه ناپذيری " جهان است . بعدا درباره اين‏
اصل توضيح بيشتری خواهيم داد .
در فلسفه گفته می‏شود : " كل حادث مسبوق بمادش و مدش " يعنی هر
پديده‏ای در چهارچوب زمان خاص و مكان خاص واقع می‏شود . هر پديده ، زمان‏
خاصی و مكان خاصی دارد . ممكن نيست كه همه زمانها يا همه مكانها برای‏
يك حادثه ، بی تفاوت باشد .

پاورقی :
. 1 علل مادی و زمانی ، مثل عليت پدر و مادر برای فرزند ، و عليت آب‏
و هوا و حرارت برای گياه . از نظر فلاسفه ، اين گونه عليتها ، عليت‏
اعدادی است نه ايجادی . اين علتها بوجود آورنده آن معلولات نيستند ،
بلكه حكم مجرای عبور دارند و تنها زمينه بوجود آمدن و شرايط امكان وجود
را از ناحيه خالق و فاعل ايجادی فراهم می‏كنند .
فلاسفه ، اين علل را كه از لحاظ مرتبه وجود در عرض معلولات خود می‏باشند
و احيانا معلولات در درجه‏ای عالی تر و كامل تر از علل خود قرار می‏گيرند
هر چند از نظر زمان متأخر از علل خود می‏باشند " علل عرضی " و اما علل‏
موجده را كه از نظر مرتبه وجود در درجه‏ای عالی تر قرار دارند و محيط و
مسلط بر اين عالمند " علل طولی " می‏نامند .