است ولی بدان كه هر كس پدرش را بكشد عمرش كوتاه خواهد شد . منتصر
گفت من باكی ندارم كه در اطاعت خدا عمر من كوتاه گردد . پدرش را كشت‏
و پس از وی هفت ماه بيشتر زنده نماند ( 1 ) .
علی ( ع ) در مورد عكس العمل احسان و خدمت به خلق در همين جهان ،
می‏فرمايد :
« لا يزهدنك فی المعروف من لا يشكره لك ، فقد يشكرك عليه من لا يستمتع‏
بشی‏ء منه ، و قد تدرك من شكر الشاكر اكثر مما اضاع الكافر ، و الله يحب‏
المحسنين » ( 2 ) .
" اينكه گاهی به كسی نيكی می‏كنی و او قدرشناسی نمی‏كند ( و يا ناسپاسی‏
می‏كند ) تو را به كار نيك بی رغبت نكند كه احيانا تو پاداش خويش را
بيش از آنچه بخواهی از او بگيری از دست كسی می‏گيری كه هيچ به او نيكی‏
نكرده‏ای . به هر حال جهان پاداش تو را پس می‏دهد ، ولو از ناحيه‏ای كه تو
هرگز گمان نمی‏بری " .
مولوی در مورد عمل و عكس العمل می‏گويد :
اين جهان كوه است و فعل ما ندا
باز آيد سوی ما از كه صدا
ديگری در مجازاتها و مكافاتهای دنيا می‏گويد :
به چشم خويش ديدم در گذرگاه
كه زد بر جان موری مرغكی راه
هنوز از صيد ، منقارش نپرداخت
كه مرغ ديگر آمد كار او ساخت
چو بد كردی مشو ايمن زآفات
كه واجب شد طبيعت را مكافات
البته نبايد چنين بينديشيم كه هر گاه صدمه و مصيبتی بر يك فرد يا يك‏
گروه وارد شد حتما مكافات اعمال آنهاست ، زيرا مصائب اين جهان‏
فلسفه‏های ديگری هم دارد ، آنچه كه ما معتقد هستيم اين است كه در اين‏
جهان فی الجمله مكافات عمل هم وجود دارد .

پاورقی :
. 1 سفينة البحار ، ماده " وكل " ، و بحار الانوار چاپ آخوندی‏ج 10 ص‏
. 296
. 2 نهج البلاغه ، حكمت . 195