انتخاب كند و چه محصولی بخواهد بدست آورد ، هر بذری انتخاب كند همان
بذر عينا در مزرعه مستعد و مناسب اين جهان رشد داده میشود .
بلی ، يك حمايت مخصوص از برای اهل حقيقت هست كه رحمت رحيميه
ناميده میشود ، دنيا طلبان از اين رحمت محرومند ، زيرا خواهان آن نيستند
. ولی رحمت رحمانيه خدا در تمام مردم و در تمام مسيرها علی السويه جريان
دارد . به قول سعدی :
اديم زمين سفره عام اوست
|
بر اين خوان يغما چه دشمن چه دوست
|
از آنچه در اين بحث گفته شد ، قسمتی از مسائل مورد بحث حل میگردد .
روشن ساختيم كه حسن فعلی برای پاداش اخروی عمل كافی نيست ، حسن فاعلی
هم لازم است ، حسن فعلی به منزله تن و حسن فاعلی به منزله روح و حيات
است ، و بيان كرديم كه ايمان به خدا و روز رستاخيز ، شرط اساسی و لازم
حسن فاعلی است ، و اين شرطيت يك شرطيت قرار دادی نيست ، يك شرطيت
ذاتی و تكوينی است مانند شرطيت هر راه معين برای مقصد معين .
در اينجا فقط اشاره به يك نكته لازم است و آن اينكه ممكن است كسی
بگويد برای حسن فاعلی ضرورت ندارد كه حتما قصد تقرب به خداوند در كار
باشد ، اگر كسی عمل خيری را به انگيزه وجدان و به خاطر عطوفت و رحمتی كه
بر قلبش مستولی است انجام دهد ، كافی است كه عمل او حسن فاعلی پيدا
كند . به عبارت ديگر انگيزه انساندوستی برای حسن فاعلی كافی است ، همين
كه انگيزه انسان " خود " نباشد حسن فاعلی پيدا میكند اعم از اينكه
انگيزه " خدا " باشد يا " انسانيت " .
اين نكته قابل تأمل است . در عين اينكه ما مطلب بالا را تأييد نمیكنيم
كه فرقی نيست ميان اينكه انگيزه خدا باشد يا انسانيت ، و اكنون
نمیتوانيم وارد اين بحث عميق بشويم ، در عين حال جدا معتقديم هر گاه
عملی به منظور احسان و خدمت به خلق و به خاطر انسانيت انجام گيرد در
رديف عملی كه انگيزهاش فقط " برای خود " است نيست . البته خداوند
چنين كسانی را بی اجر نمیگذارد . در برخی احاديث وارد شده است كه
مشركانی نظير " حاتم " با اينكه مشركند ، به خاطر كارهای خيری كه در
دنيا كردهاند معذب نخواهند بود و يا تخفيفی در عذاب آنها داده میشود .
از روايات زيادی كه در دست داريم كاملا میتوان اين مطلب را استفاده
كرد :
. 1 مجلسی عليه الرحمه از " ثواب الاعمال " شيخ صدوق از علی بن يقطين
از حضرت امام موسی كاظم ( عليهالسلام ) نقل میكند كه آن حضرت فرمود :