پاورقی : . 1 زمر / . 44
ناحيه خداست ، خداست كه وسيله را وسيله قرار داده است . به عبارت
ديگر : در شفاعت غلط ، شفيع تحت تأثير مشفوع له ( گناهكار ) قرار
میگيرد و مشفوع عنده ( صاحب قدرت ) تحت تأثير شفيع قرار میگيرد ، ولی
در شفاعت صحيح برعكس است ، مشفوع عنده ( صاحب قدرت = خدا ) علت
مؤثر در شفيع اوست ، و شفيع تحت تأثير او ، و به خواست او در گناهكار
مؤثر واقع میشود . سلسله جنبان رحمت ، در نوع غلط شفاعت ، گناهكار است
و در نوع صحيح آن ، مشفوع عنده ( خدا ) است .
صدرالمتألهين در تفسير سوره " حديد " بيانی لطيف و علمی دارد در
تفكيك ميان شفاعت باطل و شفاعت درست و اينكه چگونه است كه در نظام
اين جهان آنچه را كه شفاعت باطل میناميم وجود دارد و در نظام اخروی وجود
ندارد و محال است وجود داشته باشد .
ايشان با تعميمی كه به بحث میدهند ، مسأله علل ذاتی و علل اتفاقی و
مسأله غايات ذاتی و غايات بالعرض را طرح میكنند و وارد بحث میشوند كه
چگونه میشود در اين جهان ( اختصاص به جامعه بشری ندارد ) گاهی علل
اتفاقيه ، سرنوشت چيزی را معين میكند و يا يك چيز از وصول به غايت
ذاتی محروم میماند و تنها به غايت ذاتی محروم میماند و تنها به غايت
بالعرض میرسد ، ولی جهان آخرت ، از تأثيرات علل اتفاقی و غايات عرضی
بر كنار است . نظر به اينكه سطح بحث خيلی بالاست از شرح و بسط آن
خودداری میكنيم و اهل فضل را به بيانات خود صدرالمتألهين در مواضع
مختلف تفسيرش ارجاع میكنيم .
آياتی از قرآن كريم كه میگويد امكان ندارد شفاعت بدون اذن خدا صورت
بگيرد ناظر به همين نكته است ، مخصوصا در اين باره تعبيری فوق العاده
جالب و عجيب دارد كه میفرمايد :
« قل لله الشفاعة جميعا »( 1 ) .
" بگو شفاعت ، تمامی مخصوص خداست " .
اين آيه در كمال صراحت ، شفاعت و وساطت را تأييد میكند و در كمال
صراحت همه شفاعتها را از خدا و متعلق به خدا میداند ، زيرا خداست كه
شفيع را ، شفيع قرار میدهد . اين آيه ممكن است تنها ناظر به شفاعتی باشد
كه در قيامت صورت میگيرد و
پاورقی : . 1 زمر / . 44 |