و ناخن هم فهم دارد و حتی سخن می‏گويد . در قيامت بر دهانها مهر زده‏
می‏شود و هر عضوی خودش كارهايی را كه انجام داده است بازگو می‏كند .
از زبان پرسش نمی‏شود تا با دروغگويی پرده پوشی كند . هر عضوی در آنجا
ناطق می‏گردد ، خودش كارهای خود را شرح می‏دهد .
قرآن كريم می‏فرمايد :
« اليوم نختم علی افواههم و تكلمنا ايديهم و تشهد ارجلهم بما كانوا
يكسبون »( 1 ) .
" امروز بر دهانهايشان مهر می‏زنيم و دستهايشان با ما سخن می‏گويند و
پاهايشان گواهی می‏دهند كه چه انجام داده اند " .
در جای ديگر ، مكالمه و مشاجره انسانها را با اعضاء و جوارح خودشان ذكر
می‏كند :
« و قالوا لجلودهم لم شهدتم علينا ؟ قالوا انطقنا الله الذی انطق كل‏
شی‏ء »( 2 ) .
پس از بيان اين مطلب كه در قيامت گوش و چشم مجرمين و ديگر
اندامهايشان عليه آنها گواهی می‏دهند ، مشاجره‏ای را كه بين آنان در می‏گيرد
چنين شرح می‏دهد :
" و به پوستهای بدنشان می‏گويند چرا به ضرر ما شهادت داديد ؟ پاسخ‏
می‏دهند : خدا ما را ناطق ساخت ، خدايی كه هر چيز را به سخن آورده است‏
" .
آری ، زندگی در جهان آخرت خالص است ، آميخته به موت نيست ، از
عنصر كهنگی و فرسودگی و مرگ و فنا در آنجا خبر و اثری نيست ، بر آن‏
جهان ، جاودانگی حكمفرماست .

. 3 كشت و درو :

سومين تفاوت دنيا و آخرت اين است كه اينجا خانه كشت كردن و تخم‏
پاشيدن است و آنجا خانه بهره برداری و درو كردن . در آخرت ، عمل نيست‏
، مقدمه نيست ، هر چه هست محصول و نتيجه است ، مانند روزی است كه‏
نتيجه امتحانات دانش آموزان اعلام می‏گردد . اگر دانش آموزی در وقت‏
امتحان اعلام كند كه به من مهلت درس خواندن بدهيد و يا در وقت اعلام‏
نتيجه تقاضا كند كه اكنون از

پاورقی :
. 1 يس / . 65
. 2 فصلت / . 21