اگر غايت و هدفی در خلقت بود و حكمت بالغه‏ای در كار بود بايد همه چيز
مفيد فائده ای باشد ، و عليهذا می‏بايست كه نه پديده‏ای بيفايده ای آفريده‏
شود و نه پديده‏ای زيان آور ، و هم اين كه هيچ پديده مفيدی متروك و معدوم‏
نماند . وجود تبعيضها و تفاوتها و نيستيها و جهلها و عجزها نشانه اين‏
است كه پديده‏های لازمی كه می‏بايست آفريده شوند ، يعنی تساوی ، ادامه‏
هستی ، علم و قدرت و غيره آفريده نشده‏اند ، و از طرفی پديده‏هايی ك ه يا
مفيد فائده‏ای نيستند و يا زيان آورند از قبيل بيماريها و زلزله‏ها و غيره‏
آفريده شده‏اند ، و اين جريان با حكمت بالغه الهيه و با عدل به مفهوم‏
توازن و تعادل نيز جور نمی‏آيد .
عين همين مسائل با اندكی اختلاف تحت عنوان خير و شر ، در مسأله توحيد