می‏پردازند .
امتياز روحی سهم امام بر بودجه اوقاف ، ضميمه شدن عواطف و تواضع و
اظهار ارادت پرداخت كنندگان است .
توجه سهم امام از طرف عامه مردم به كسی ، تابع تشخيص و حسن ظن‏
آنهاست . و اما اينكه طرف واقعا صلاحيت دارد يا ندارد تابع اينست كه‏
عامه مردم تا چه اندازه در تشخيص خود اشتباه نكرده باشند و عواملی غير
از صلاحيت واقعی طرف دخالت نكرده باشند . به هر حال برنده نهائی ، سهم‏
امام است . يك سلسله علل و معلولی منظم بين معرفی شدن كسی و سپس حسن‏
ظن مردم و بعد رسيدن سهم امام و آنگاه در دست گرفتن زعامت و رياست‏
برقرار است .

تمركز و قدرت

تا صد سال پيش كه تمدن جديد به ايران نيامده بود و وسائل ارتباط بين‏
شهرها كمتر بود مردم هر شهری معمولا وجوهات خود را به علماء همان شهر
می‏پرداختند و غالب آن وجوه در همانجا مصرف می‏شد . ولی در يك قرن اخير
در اثر پيدايش وسائل جديد ارتباطات و نزديك شدن منطقه‏ها به يكديگر ،
عادت بر اين شد كه وجوهات به همان كسی داده شود كه مرجع تقليد است .
مراجع تقليد ، از اين پس علاوه بر اينكه مركز توجه عواطف بود و امرشان‏
مطاع بود ، در نتيجه رسيدن سهم امام امكانات جديدی در اداره حوزه‏های‏
علميه يافتند و حوزه‏ها توسعه يافت . مجموعا در اثر توسعه ارتباطات و
ازدياد رفت و آمدها و ملاقات مردم با مراجع از نزديك ، و توسعه حوزه‏ها
و زيادتر شدن محصلين و فارغ التحصيلان كه تدريجا شهرها و