هويت كل در كار نيست بلكه كل ، وجودی مستقل از اجزاء ندارد ، كل عبارت
است از مجموع اجزاء بعلاوه ارتباط مخصوص ميان آنها .
جامعه نيز چنين است . جامعه از نهادها و تأسيسات اصلی و فرعی تشكيل
شده است . اين نهادها و افرادی كه اين نهادها به آنها وابسته است همه
به يكديگر وابسته و پيوستهاند . تغيير در هر نهادی ، اعم از نهاد فرهنگی
، مذهبی ، اقتصادی ، سياسی ، قضايی ، تربيتی موجب تغييراتی در نهادهای
ديگر است و زندگی اجتماعی به عنوان يك اثر قائم به كل ماشين اجتماع
پديد میآيد بدون آنكه افراد در كل جامعه ويا نهادها در شكل كلی جامعه
هويت خود را از دست بدهند .
ج . جامعه مركب حقيقی است از نوع مركبات طبيعی ولی تركيب روحها و
انديشهها و عاطفهها و خواستها و ارادهها و بالاخره تركيب فرهنگی نه
تركيب تنها و اندامها . همچنانكه عناصر مادی در اثر تأثير و تأثر با
يكديگر زمينه پيدايش يك پديده جديد را فراهم مینمايند و به اصطلاح فلاسفه
اجزاء ماده پس از فعل و انفعال و كسر و انكسار در يكديگر و از يكديگر
استعداد صورت جديدی میيابند و به اين ترتيب مركب جديد حادث میشود و
اجزاء با هويت تازه به هستی خود ادامه میدهند ، افراد انسان كه هر كدام
با سرمايهای فطری و سرمايهای اكتسابی از طبيعت وارد زندگی اجتماعی
میشوند ، روحا در يكديگر ادغام میشوند و هويت روحی جديدی كه از آن به "
روح جمعی " تعبير میشود میيابند . اين تركيب ، خود يك نوع تركيب
طبيعی مخصوص به خود است كه برای آن شبيه و نظيری نمیتوان يافت . اين
تركيب از آن جهت كه اجزاء در يكديگر تأثير و
|