مظهر خلاقيت و ابداع الهی است .
چهارمين ويژگی او ميل ذاتی و علاقه فطری به نوآوری است ، يعنی انسان‏
تنها استعداد ابداع و خلاقيت ندارد كه هرگاه ضرورت پيدا كند به خلق و
ابداع بپردازد ، بلكه با لذات ميل به خلاقيت و ابداع در او نهاده شده‏
است .
استعداد حفظ و نگهداری تجارب بعلاوه استعداد نقل و انتقال تجارب به‏
يكديگر بعلاوه استعداد ابداع و ميل ذاتی به خلاقيت و ابداع ، نيرويی است‏
كه انسان را همواره به جلو می‏راند . در حيوانات ديگر نه استعداد حفظ
تجارب و نه استعداد نقل و انتقال مكتسبات ( 1 ) و نه استعداد خلق و
ابتكار كه خاصيت قوه عاقله است و نه ميل شديد به نوآوری ، هيچ كدام‏
وجود ندارد . اين است كه حيوان درجا می‏زند و انسان پيش می‏رود . اكنون‏
به نقد اين نظريات بپردازيم .

نقش شخصيت در تاريخ

بعضی ادعا كرده‏اند كه : " تاريخ جنگ ميان نبوغ و حد عادی است " ،
يعنی همواره افراد عادی و متوسط طرفدار وضعی هستند كه به آن خو گرفته‏اند
و نابغه خواهان تغيير و تبديل وضع

پاورقی :
. 1 در برخی حيوانات ، در سطح حوادث روزمره نه تجارب علمی ، نقل و
انتقال مكتسبات وجود دارد ، مانند آنچه در مورد مورچه گفته می‏شود كه در

قرآن كريم هم به آن اشاره شده است : " قالت نملة يا أيها النمل‏

ادخلوا مساكنكم لا يحطمنكم سليمان و جنوده و هم لا يشعرون »" (نمل / 18).