در قرآن كريم ، بويژه ضمن بيان قصص و حكايات ، به اين مطلب توجه شده
است . اكنون ببينيم قرآن به اصطلاح زيربنايی نظر میدهد يا روبنايی ؟ به
تعبير صحيحتر : قرآن چه چيزهايی را اساس و زيربنا میداند و چه چيزهايی
را روبنا ؟ آيا توجهش به عنوان عامل اساسی به مسائل مادی و اقتصادی است
و يا به مسائل اعتقادی و اخلاقی و يا به همه با هم بدون آنكه اولويتی قائل
گردد ؟
در قرآن مجموعا به چهار عامل مؤثر در اعتلاها و انحطاط ها برمیخوريم .
به اختصار اشاره میكنيم و میگذريم :
الف . عدالت و بیعدالتی : قرآن اين مطلب را در آيات بسياری منعكس
كرده است ، از آن جمله است چهارمين آيه از سوره قصص كه به مناسبت "
آيه استضعاف " در پيش نقل و ترجمه شد :
« ان فرعون علا فی الارض و جعل أهلها شيعا يستضعف طائفة منهم يذبح
أبنائهم و يستحيی نسائهم انه كان من المفسدين ».
در اين آيه كريمه پس از آنكه از برتری جويی فرعون كه ادعای ربوبيت
اعلی داشت و ديگران را به منزله بندگان خود میدانست ، و از تفرقهافكنی
ميان مردم كه به عناوين گوناگون ميان آنها تبعيض قائل میشد و آنها را در
برابر يكديگر قرار میداد ، و از ذليل ساختن گروه خاصی از مردم كشور خود و
كشتن پسران آنها و نگهداشتن زنانشان ( به منظور خدمت فرعون و فرعونيان )
ياد میكند ، او را به عنوان يكی از تباهگران نام میبرد . بديهی است كه
جمله " « انه كان من المفسدين »" اشاره است به اينكه اين گونه مظالم
اجتماعی ، جامعه را از بيخ و بن برمیكند .
|