تكيه بر ظن و گمان بجای علم و يقين
قرآن میگويد : اكثر مردم چنيناند كه اگر بخواهی پيرو آنها باشی تو را از راه حق گمراه میكنند ، برای اينكه تكيه شان بر ظن و گمان است و ( نه بر يقين ) ، تنها با حدس و تخمين كار میكنند ( 1 ) . قرآن كريم در آيات زيادی به شدت با پيروی از ظن و گمان مخالفت میكند و میگويد : مادامی كه به چيزی علم و يقين حاصل نكردهای آنرا دنبال مكن ( 2 ) . امروز از نظر فلسفی مسلم شده است كه يكی ازعوامل عمده خطاها و اشتباهات همين بوده است دكارت هزار سال پس از قرآن اولين اصل منطقی خويش را اين قرار داد و گفت . هيچ چيز را حقيقت ندانم مگر اينكه بر من بديهی باشد و در تصديقات خود از شتابزدگی و سبق ذهن و تمايل بپرهيزم ، و نپذيرم مگر آن را كه چنان روشن و متمايز باشد كه هيچگونه شك و شبهه در آن نماند ( 3 ) .پاورقی :
. 1 و ان تطع اكثر من فی الارض يضلوك عن سبيل الله ان يتبعون الاالظن »انعام : . 116 . 2 و لا تقف ما ليس لك به علم »اسراء : . 36 . 3 سير حكمت در اروپا ، جلد اول .