حكمفرما است ؟ يا ايدئولوژی انسان همانطور كه از نظر گروهی يگانه است
نه چند گانه ، از نظر زمانی و مكانی نيز يگانه است نه چند گانه ، به
عبارت ديگر همچنانكه از نظر گروهی ، عام است نه خاص ، از نظر زمانی و
مكانی ، مطلق است نه نسبی .
اينكه يك ايدئولوژی از نظر زمانی و مكانی مطلق باشد يا نسبی نيز به
نوبه خود از يك نظر بسته به اين است كه خاستگاهش فطرت نوعی انسان و
هدفش سعادت نوع انسان باشد و يا خاستگاهش منافع گروهی و احساسات قومی
و طبقاتی باشد ، و از نظر ديگر بسته به آن است كه ماهيت تحولات اجتماعی
را چه بدانيم ؟ آيا آنگاه كه جامعهای متحول میشود و دورهای را پشت سر
میگذارد و دوره جديدی را آغاز میكند ، آن جامعه تغيير ماهيت میدهد و
بالنتيجه قوانينی بر آن حاكم میشود مغاير قوانين حاكم پيشين ، آنچنانكه
مثلا آب پس از يك دوره بالا رفتن درجه حرارت ، تبديل به بخار میشود و
از آن پس قوانين گازها بر آن حاكم است نه قوانين مايعات ؟ يا تحولات و
تكاملهای اجتماعی از اين قبيل نيست قوانين اصلی تكاملی جامعه ، و مداری
كه در آن تحول میيابد ثابت است جامعه تغيير منزل و مرحله میدهد نه
تغيير مدار و قانون تكامل ، آنچنانكه جاندران ازنظر زيستی متحول و متكامل
میشوند اما قوانين تكامل همواره ثابت است .
و از نظری اين مساله كه يك ايدئولوژی از نظر زمانی و مكانی مطلق است
يا نسبی بسته به آن است كه جهان بينی آن ايدئولوژی چه جهان بينیئی باشد
؟ علمی يا فلسفی و يا مذهبی ؟ ايدئولوژی علمی به حكم اينكه مبتنی بر يك
جهان بينی ناپايدار است نمیتواند پايدار باشد ، بر خلاف جهانبينی فلسفی
مبتنی بر اصول اوليه و بديهيات
|