پاورقی : > بنابراين چه امتيازی در بين است كه ما كانت را شكاك و ايده آليست و ماديين را رئاليست بدانيم ؟ ! آيا بين رولاتيويسم و ماترياليسم ديالكتيك از لحاظ ارزش معلومات فرق است يا نه ؟ قبلا اشاره كرديم كه طرفداران ماترياليسم ديالكتيك بين نظريه خود درباب ارزش معلومات و نظريه نسبيون فرق میگذارند زيرا آنها حقايق نسبی را دارای خاصيت تحول و تكامل میدانند و اما ساير نسبيون ( به حسب ادعای ماديين ) اين عقيده را ندارند و از همين لحاظ است كه مسلك خود را " مسلك جزم " ( دگماتيسم ) و مسلك آنها را مسلك شك ( سپتی سيسم ) معرفی میكنند . حالا بايد ببينيم آيا واقعا اين مقدار فرق موجب میشود كه ارزش معلومات در نظر اين دو دسته فرق كند ، نسبيون شكاك و ماديين يقينی و جزمی باشند يا نه ؟ دكتر ارانی در جزوه ماترياليسم ديالكتيك صفحه 39 میگويد : " از توليد يك اشتباه جلوگيری میكنيم . ممكن است از استعمال مفهوم " نسبی " راجع به " حقيقت " ما را جزء نسبيون كه در جدول جزء آگنوستی سيستها ( agnosticist ) ( لا ادريون ) ذكر شده تصور كنند ولی اين دو موضوع را بايد كاملا جدا كرد . به عقيده ما درجه هر حقيقت ، هر ايدئولوژی علمی ، مشروط به زمان است و آنچه كه بلا شرط است اينكه هر تاريخ ، هر ايدئولوژی علمی با يك واقعيت يعنی با طبيعت مطلق نظير میباشد . از يك طرف اين حقيقت نسبی كه ما میگوييم ، غير مشخص است و به واسطه همين غير مشخص بودن است كه علم بشر جامد و راكد نمانده تكامل پيدا كرده است ، ولی از طرف ديگر در عين حال به اندازه كافی مشخص است كه فكر منطقی را از انكار وجود حقيقت و واقعيت يعنی از تبعيت ايدهآليسم و آگنوستی سيسم امثال كانت و هيوم خلاص نمايد . اين اختلاف بين " ماترياليسم ديالكتيك " و عقيده " نسبی فلسفی " را بايد در نظر داشت . همانطور كه هگل گفته است ديالكتيك شامل ، يك جزء عقايد نسبی و نفی و شك را داراست ولی منحصر به اين افكار نيست يعنی نسبی بودن حقيقت را قبول میكند ولی در ضمن >