امتیازات فقه شیعه


مجموعه درس هایی از احکام اسلامی امتیازات فقه شیعه [15]

اجتهاد

اجتهاد از نظر لغت به معنای رنج بردن و کوشیدن تا سر حد توانایی است و در اصطلاح فقه اسلامی به کار بردن همت و کوشش درراه پی بردن به احکام و قوانین شرعی از منابع و ادله استنباط و در مقابل آن، تقلید عبارت است از پیروی از رای دیگری بدون تحقیق شخصی.

 

شوون فقیه

بنابه آنچه امام خمینی در کتاب الرسائل بیان داشته اند، شؤون فقیه عبارت است از:

1. استنباط
2. اجتهاد [26]

 

1. استنباط

مستنبط کسی است که توانایی استنباط و به دست آوردن احکام را از ادله داشته باشد.

 

2. اجتهاد [26]

مجتهد کسی است که می تواند طبق رای و نظر خود عمل نماید به طوری که در صورت مطابقت با واقع پاداش می گیرد و در صورت مطابقت نداشتن با واقع معذور است و آن عبارت است از به دست آوردن حکم شرعی از راههایی که نزد متخصصان فقه متعارف است و با تحصیل مقدمات اجتهاد به دست می آید.

مقدمات اجتهاد

1. فرا گرفتن ادبیات عربی به مقدار نیاز.

2. آشنایی به محاورات عرفی و زبان مردم مورد خطاب قرآن وسنت و پرهیز از مخلوط کردن مفاهیم عرفی با دقایق علمی و عقلی.

3. آشنایی به علم منطق.

4. دانستن مسائل مهم اصول فقه که در فهم احکام شرعی مؤثر است.

5. آشنایی به علم رجال به مقدار احتیاج در تشخیص صحت و سقم روایات.

6. انس و آشنایی به قرآن و سنت، که بیش از هر چیز در استنباط حائز اهمیت است.

7. داشتن تمرین استنباط به طوری که برایش قوه (و ملکه) استنباط حاصل شده باشد.

8. جستجوی کامل از آرا و نظریات پیشینیان تا فقیه در جهت خلاف شهرت و اجماع قرار نگیرد.

9. بررسی فتاوا و اخبار اهل سنت، مخصوصا در مورد تعارض
[27]

اخبار چه بسا که در فهم احکام به مجتهد یاری دهد.

10. به کار بردن جهد و کوشش کامل و به کارگرفتن همه توان در استنباط احکام.

وقتی مجتهد باشرایط فوق، احکام شرعی را استنباط نمود، می تواند، به آنچه به دست آورده عمل کند و چنانچه فرضا استنباط او بر خلاف واقع در آید، معذور خواهد بود.

3. افتا

مجتهدی که با شرایط یاد شده به اجتهاد می پردازد و حکم واقعی یاظاهری را استنباط می کند، همان طور که می تواند به آن عمل کند، می تواند به آن فتوا دهد. (14)
14. امام خمینی (ره) ، الرسائل، ص 94؛ وسائل الشیعه ج 18 ص 95.

4. مرجع فتوا

کسی که مرجع فتواست، و بر دیگری جایز یا واجب است که به وی مراجعه و در احکام شرعی از وی پیروی نماید، باید دارای شرایط زیر باشد:

1. عالم باشد (و بنا بر احوط، در صورت امکان، باید اعلم بوده و احاطه اش بر مسائل فقهی از مجتهدان دیگر بیشتر باشد) .

2. مجتهد باشد.

3. عادل باشد (عدالت خصلتی است پایدار که همواره شخص را به تقوا و ترک محرمات و انجام واجبات وا می دارد) .

4. با ورع و با تقوا باشد.
[28]

5. و بنابر احتیاط، حریص به دنیا و ریاست طلب نباشد .

در حدیثی، به نقل از امام حسن عسکری (ع) آمده است:

«من کان من الفقهاء صائنا لنفسه، حافظا لدینه، مخالفا لهواه، مطیعا لامر مولاه فللعوام ان یقلدوه؛

فقیهی که خویشتن دار، نگهبان دین و مخالف هوا و هوس بوده و تنها مطیع رهبر الهی خود باشد، بر عامه مردم است که از او پیروی کنند.»

5. قضاوت

یکی از شؤون فقیه، قضاوت است، او می تواند به خصومتها و نزاعها پایان دهد.

6. زعامت و ولایت فقیه

زعیم و ولی فقیه کسی است که عالم به سیاستهای دینی و برقرار کننده عدالت اجتماعی در میان مردم است و طبق روایات، ولی فقیه، وارث پیامبران و بهترین خلق خدا بعد ازائمه است و مجاری امور و احکام و دستورات، به دست اوست.

 
 Copyright © 2003-2013 - AVINY.COM - All Rights Reserved