متفرقه/شبهه162

این سؤال یا شبهه اخیراً موضوع فرافکنی بسیاری از سایت‌ها قرار گرفته است و بالتبع برای بسیاری نیز به یک سؤال جدی مبدل گردیده است. اما، قبل پاسخ باید دقت نمود که مشکل و درد اصلی طراحان این سؤال چیست؟ آیا واقعاً ناراحت هستند که چرا به جای چهار رکعت نماز، دو رکعت می‌خوانند؟ یا مجتهد شده‌اند و فهمیده‌اند که حکم چیز دیگریست؟ یا اصلاً اعتقادی به خدا و نماز ندارند، بلکه می‌خواهند به هر طریقی در هر موضوعی ایجاد شک و شبهه کنند و از هیچ موضوعی نیز دریغ نمی‌کنند؟! اگر چه از شاکله‌ی سایت‌ها معلوم است که مورد آخر درباره‌ی آنان صدق می‌کند، ولی چون سؤال در اذهان بسیاری از مسلمانان و اهل نماز مطرح شده، پاسخ آن به شرح ذیل ایفاد می‌گردد:

الف – حکم نماز شکسته [دو رکعت اقامه نمودن نمازهای چهار رکعتی] را همان کسی قرار داده و فرمان داده است که احکام نماز کامل را بیان نموده است. و کار عبد، اطاعت و اجرای حکم است. و ما نباید مثل عوام با احکام برخورد کنیم. به عنوان مثال: خداوند می‌فرماید که روزه گرفتن به هنگام یقین داشتن بر ضرر حرام است و اگر کسی در چنین شرایطی روزه بگیرد روزه‌اش باطل و کفاره نیز هم چنان بر او واجب است، اما آن عوام که اگر روزه بگیرد چشمش کور می‌شود و یا بچه‌ی در شکمش دچار عارضه می‌گردد و یا شیرش خشک می‌شود و به خود به غیر ضرر می‌زند، می‌گوید: من با این حرف‌ها کاری ندارم و دلم بر نمی‌دارد و روزه‌ام را می‌گیرم! نماز مسافر نیز همین‌گونه است. باید در حضر کامل و در سفر شکسته خوانده شود.

ب – اگر برای بیان حکمی فقط یک علت بیان گردد، بدیهی است که با نبود علت، معلول نیز نخواهد بود. اما چه کسی گفته است که حکم نماز مسافر، حتماً و فقط به خاطر سختی و رنج سفر طولانی است که حال بگوییم چون وسایل نقلیه‌ی فراوانی وجود دارد و هزاران کیلومتر راه ظرف چند ساعت کوتاه و به راحتی پیموده می‌شود، پس دیگر صعب و رنجی برای سفر وجود ندارد، لذا نماز باید کامل شود؟ وانگهی مگر محدوده سفری که به رونده‌ی آن حکم مسافر مترتب می‌گردد، چقدر است که حتماً مستلزم سختی و رنج و طول زمان باشد؟ 4 فرسخ یا 22.5 کیلومتر. پس در زمان قدیم هم طی این مسافت مستلزم طول زمان و رنج سفر نبوده است و چه بسا اگر کسی پیاده هم برود، این مسافت را ظرف 4 تا 5 ساعت به راحتی و خوشی طی نماید.

مگر نه این است که در مکه نماز کامل است؟ و مگر سفر مکه دور و مستلزم رنج و اذیت نیست؟ مگر نه این است که نماز کسی که شغلش سفر است (مثل راننده‌ی اتوبوس، کامیون، لوکوموتیو، کاپیتان کشتی و هواپیما و ...) کامل نیست و مگر سفر آنها طولانی و مستلزم رنج و سختی نیست؟

پس علت این حکم فقط طول زمان یا رنج سفر نیست که اگر از بین رفت، حکم ملغی شود. بلکه هر حکمی، حکمت‌ها و محدوده‌هایی دارد و حکم نماز و مسافر نیز چنین بیان شده است.

ج – اگر کسی می‌خواهد بداند حکمت‌های متفاوت یک حکم، تا آنجایی که بیان شده و یا بشر بدان دسترسی یافته است چیست؟ باید برود در رشته‌ی تخصصی «فلسفه‌ی احکام» تحصیل نماید، مثل «فلسفه‌ی حقوق». اما اگر تحصیل نکرد، نباید سر خود حکم بدهد، بلکه باید به متخصص رجوع نموده و اطاعت کند [مثل همه‌ی امور دیگر که یا انسان در آن تخصص دارد و یا به متخصص مراجعه می‌کند. از باربری و عمله‌گی گرفته تا پزشکی و مهندسی و ...]. پس مسلمان یا باید مجتهد باشد و یا مقلد و هیچ گاه نباید سر خود و بر اساس اطلاعات و اندیشه‌های محدود خود و منطبق با میل و خشنودی خود، تفسیر و تأویل نموده و احکام را ناسخ و منسوخ کرده و فتوا صادر نماید.

x-shobhhe.com