ش (تهران): منظور از عبارت (إِلَّا مَا
ظَهَرَ مِنْهَا- به جز آن چه [از زینت‌ها] که آشکار است) در آیه حجاب
چیست؟
متن آیه‌ی مبارکه چنین است:
«وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ يحَْفَظْنَ
فُرُوجَهُنَّ وَ لَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا
وَ لْيَضْرِبْنَ بخُِمُرِهِنَّ عَلىَ جُيُوبهِِنَّ وَ لَا يُبْدِينَ
زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ
بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ
إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنىِ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنىِ أَخَوَاتِهِنَّ
أَوْ نِسَائهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ
غَيرِْ أُوْلىِ الْارْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ
لَمْ يَظْهَرُواْ عَلىَ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا يَضْرِبْنَ
بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يخُْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَ
تُوبُواْ إِلىَ اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكمُْ
تُفْلِحُونَ» (النور - 31)
ترجمه: و به زنان با ايمان بگو چشم‌هاى خود را (از نگاه هوسآلود)
فروگيرند، و دامان خويش را حفظ كنند و زينت خود را- جز آن مقدار كه
نمايان است- آشكار ننمايند و (اطراف) روسرىهاى خود را بر سينه خود
افكنند (تا گردن و سينه با آن پوشانده شود)، و زينت خود را آشكار
نسازند مگر براى شوهرانشان، يا پدرانشان، يا پدر شوهرانشان، يا
پسرانشان، يا پسران همسرانشان، يا برادرانشان، يا پسران برادرانشان، يا
پسران خواهرانشان، يا زنان همكيششان، يا بردگانشان [كنيزانشان]، يا
افراد سفيه كه تمايلى به زن ندارند، يا كودكانى كه از امور جنسى مربوط
به زنان آگاه نيستند و هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمين نزنند تا
زينت پنهانيشان دانسته شود (و صداى خلخال كه برپا دارند به گوش رسد). و
همگى بسوى خدا بازگرديد اى مؤمنان، تا رستگار شويد!
چنان چه مشهود است حجاب و موارد ضروری رعایت آن برای ممانعت از تحریک
شهوت جنسی نامحرم وضع شده است. زن زیباست و زیبایی زینت است و جذبه
دارد و جاذبه محرک است. اما قرار نیست که زنان به کالا و عروسکی جهت
هوس‌بازی رایگان همه‌ی مردان مبدل گردند و شخصیت و جایگاه انسانی آنها
فراموش شده و ارزش آنها فقط به بدن و جسم‌شان باشد. که در این صورت
مورد سوء استفاده، ظلم قرار می‌گیرند و به غیر از بروز ناهنجاری‌های
اخلاقی و رفتاری فردی، نظام اجتماعی نیز از هم می‌پاش (مانند آمریکا،
اروپا و بسیاری از جوامع دیگر).
اما محدوده‌ی این حجاب چیست؟ اگر زن زیبا، جذاب و محرک است، همه وجود،
اعضا و جوارحش چنین بوده و زینت است و حتی صدا و لحن او نیز از این
قاعده مستثنی نمی‌باشد. لذا ضمن آن که حجاب «مستور نمودن زیبایی‌ها از
دسترسی و انتفاع همگان» واجب است، قرار نیست که عسر و حرجی بر زن تحمیل
شود. لذا فرمود: زینت‌های خود را بپوشانید، مگر آن چه از آنها که ظاهر
است.
برخی از روایات این ظاهر را همان «قرص صورت و کف دستان و پاها » بیان
داشته‌اند و برخی دیگر نیز به سایر زینت‌های ظاهر مثل سورمه یا انگشتر
اشاره کرده‌اند.
بدیهی است اگر زنی حجاب کامل را نیز رعایت کند، ممکن است همان اندام
او، راه رفتن معمولی او (نه با کرشمه)، صورت و انگشتان او (نه با
آرایش)، یا صدای حرف زدن معمولی او (نه با غمزه) و ...، نیز زینت و
ظاهر باشد که دیگر چاره‌ای از آنها نیست. لذا فرمود: «إِلَّا مَا
ظَهَرَ مِنْهَا».
باید توجه نمود که خداوند متعال ضمن آن که فرمان در پوشش قرار دادن
«زینت» میدهد، نوع و مصداق زینت را بیان نمی‌نماید. چرا که چنان چه زن
از زینت‌های تکوینی (خلقت و بدن) برخوردار است، از زینت‌های تصنعی،
مانند انواع لباس‌ها، آرایش‌ها، جواهرات و رفتارها نیز برخوردار
می‌گردد. لذا فرمان بر پوشش همه آنها از نامحرم است، مگر آن چه
بالاجبار ظاهر است.
«فضيل ابن يسار مىگويد: از امام جعفر صادق عليه السّلام جويا شدم: آيا
دو بازوى زن از زينت زن است كه خداوند در اين آيه فرموده است؟ فرمود:
آرى، آن چه را كه خمار، يعنى روسرى مىپوشاند و آن چه كه از محل دستبند
به بالا باشد از زينت به شمار مىرود. 2- زراره مى- گويد: از امام جعفر
صادق عليه السّلام راجع به معنى (إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها) جويا شدم.
فرمود: زينت ظاهرى از قبيل: سرمه و انگشترى است كه زنان از آنها
استفاده مىكنند- ق- مع تصرف و تلخيص.» (تفسير آسان، ج14، ص: 72)
x-shobhe.com
