و اینک ... جهاد اقتصادی سال 1389 با تمام فراز و نشیبهای خود در حوزههای مختلف به پایان رسید و به سال 1390 خورشیدی گام نهادیم. سال گذشته ، سالی که بنا به سنتی دیرین ، توسط مقام معظم رهبری، « سال همت مضاعف و کار مضاعف » نامگذاری شده بود ، علیرغم آنکه از منظر اقتصادی ، سالی سخت و پرزحمت برای مجریان و دستاندرکاران اقتصادی ایران بود ، اما در این سال ، اقتصاد ایران با عبور از یکی از مهمترین موانع پیشرفت اقتصادی خود ، یعنی هدفمند کردن یارانههای باز ، عملاً در مسیر جدیدی از تحول اقتصادی قرار گرفت. سال 1390 نیز از چند جهت، به دلیل نقش برجسته در صفحه ی تقویم اقتصادی ایران و تحقق سند چشم انداز، نقشی راهبردی در پیشرفت و خیز بلند اقتصادی کشورمان دارد. به همین دلیل رهبر فرزانه ی انقلاب اسلامی در پیام نوروزی خود به ملت ایران، سال 1390 را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردند: «... این سال جاری را که از این لحظه آغاز میشود، ما بایستی متوجه کنیم به اساسیترین مسایل کشور، و محور همهی اینها به نظر من مسایل اقتصادی است؛ لذا من این سال را «سال جهاد اقتصادی» نامگذاری میکنم و از مسؤولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخشهای دیگری که مربوط به مسایل اقتصادی میشوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصهی اقتصادی با حرکتِ جهادگونه کار کنند، مجاهدت کنند. حرکت طبیعی کافی نیست؛ باید در این میدان، حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم.» برای دریافتن این اقتضائات زمانی اقتصاد ایران و آنکه چرا رهبر معظم انقلاب اسلامی، سال جدید را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردهاند، میبایست نگاهی به تحولات اقتصادی ایران در سالهای گذشته و تحولاتی که در سال 1390 پیش روی اقتصاد ایران قرار دارد، بیندازیم. در دو سال گذشته، اقتصاد ایران فصل جدیدی را پشت سرگذاشت. در سال 1388، دشمنان نظام با هدف تحمیل هزینههای سنگین سیاسی و اقتصادی به کشورمان، آن هم در سالی که توسط رهبر فرزانه انقلاب به «اصلاح الگوی مصرف» توصیه شدهبود، قصد آن داشتند تا تیزبینی رهبری در نیازسنجی مدبرانه را خنثی کنند. وضع تحریمهای جدید سیاسی و اقتصادی، تحمیل ناآرامی و خشونت پس از انتخابات شکوهمند 22 خرداد از یکسو و بحران اقتصاد جهانی از سوی دیگر از موانع جدی و سخت پیش روی اقتصاد ایران دراین سال بود که با مدیریت هوشمندانه و عالمانه، کنترل بحران و مقابله با تحریم در سال 1388، سبب شد تا ضمن جلوگیری از آسیبپذیری اقتصاد، رشد و توسعه ایران اسلامی کماکان تداوم یابد. در سال 1389 خورشیدی نیز که حضرت آقا آن را سال «همت مضاعف و کار مضاعف» » نامیدند، اقتصاد ایران در حوزهی داخلی، با هدفمندسازی یارانهها، از سویی آرزوی دیرین جامعه اقتصادی ایران برای رهایی از یارانههای باز را پایان داد و علاوه بر آن، بر معضل مصرفگرایی جامعه ایرانی نیز تاثیری بهسزا گذاشت. در حوزهی خارجی نیز در این سال، علیرغم تشدید تحریمهای اقتصادی کشورهای غربی علیه جمهوری اسلامی ایران و همچنین تشدید بحران و رکود اقتصاد جهانی، کشورمان با دورزدن تحریمها، دستاندرکاران وضع تحریمها علیه ایران را به اعتراف واداشت که جمهوری اسلامی ایران نه تنها کوچکترین مشکلی با وضع تحریم پیدا نکردهاست، بلکه با درک شرایط جدید و تغییر جهت اقتصادی خود، تحریمها را دورزده است؛ به همین دلایل شاهد بودیم که مقام معظم رهبری با اشاره به این موفقیتها در پیام نوروزی خود خطاب به ملت ایران فرمودند: «آنچه که من از مجموع احساس میکنم، این است که کشور ما بحمدالله در جادهی پیشرفت و تعالی حرکت خوبی را آغاز کردهاست. البته این حرکت که روز به روز هم شتاب بیشتری گرفتهاست، ناشی از زحمات و تلاشهای مسؤولان و ملت در طول سالیان متمادی است؛ اما خوشبختانه این حرکت هرچه گذشته است، شتاب بیشتری پیدا کرده است. مثلاً در عرصهی تولید علم، طبق آمارهایی که مراکز متخصص جهانی و مراکز بینالمللی اعلام میکنند، مشارکت کشور ما در پیشرفت علمی و تولید علم در دنیا بیش از 11 درصد است؛ درحالیکه ما یک درصد مردم دنیا هستیم و کشوری که بعد از ما در این منطقه بیشترین نصیب را داشتهاست، کمتر از 6 درصد پیشرفت داشتهاست. بنابراین پیشرفت کشور در عرصههای مختلف بحمدالله خیلی خوب بوده است. این حرکت شتابآلود و همراه با جدیت و همت، انشاءالله بایستی ادامه پیدا کند.» نکتهی حایز اهمیت دیگری که رهبری با توجه به آن سال جدید را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردهاند، ماهیت و نقش راهبردی سال 90 در تحقق سند چشمانداز بیستساله و رسیدن جمهوری اسلامی ایران به تمدن بزرگ اسلامی با نگاهی برنامهریزیشده واز پیش طراحی شده است. بیتردید «سند چشمانداز 20 ساله» مهمترین سند بالا دستی است که پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در کشورمان به تصویب رسیدهاست. این سند مهمترین راهکار برای رسیدن به اهداف مورد نظر و در واقع رهیافتی استراتژیک در مباحث اقتصادی، سیاسی، فرهنگی وبرنامهریزی کشور است که جمهوری اسلامی ایران 1404 را کشوری توسعهیافته، فعال و تاثیرگذار دراقتصاد جهانی معرفی میکند. سال 1390 نخستین سال از اجرای برنامهی پنجم است که از اهمیت بهسزایی برخوردار است؛ زیرا از یکسو، این برنامه گام نهادن در حساسترین و تاثیرگذارترین پلههای سند چشمانداز در افق 1404 است و از سویی دیگر در زمانیکه برنامه پنجم در سال 1395 خورشیدی پایان میپذیرد، تنها 9 سال تا پایان سند چشمانداز باقی خواهدماند و روشن است که باید در بسیاری از احکام مندرج در سند چشمانداز نظام توسعه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، جمهوری اسلامی ایران به رتبههای اول و دوم منطقه و حتی جهان رسیده باشد. پس شاید بی دلیل نباشد که برنامهی پنجم توسعه را نقشه راه سند چشمانداز بخوانیم؛ لذا از آنجاییکه سیاستهای اقتصادی برنامهی پنجساله لازم است در جهت سیاستهای کلی اعلامشده برای سال1404 کشور باشد، رعایت اصولی که این هدف را میسر میکند، مورد نیاز است. همچنین سال 1390، ورود به سومین سال از دههای است که توسط رهبر انقلاب به عنوان دههی «پیشرفت و عدالت» نامگذاری و هدفگذاری شدهاست که بیش از هر چیز دیگری، ضرورت جهاد اقتصادی را نشان میدهد. بههمین دلیل معظم له در پیام نوروزی خود اظهار داشتهاند: « توجه دارید که ما الآن در این ساعت داریم وارد سومین سال دههی پیشرفت و عدالت میشویم؛ البته هم در زمینهی پیشرفت و هم تا حدود زیادی در زمینهی عدالت، کارهای خوبی انجام گرفته است، لیکن حرکت ما باید به نحوی باشد که بتوانیم این دهه را به معنای حقیقی کلمه، مظهر پیشرفت و مظهر استقرار عدالت در کشورمان قرار بدهیم. خوشبختانه با این حرکتی که در دنیای اسلام بهوجود آمدهاست، انسان احساس میکند که این دهه به توفیق پروردگار برای منطقه هم، دههی پیشرفت و دههی عدالت خواهد بود.» بنابراین روشن میشود که چرا رهبر معظم انقلاب اسلامی، این بار سال جدید را سال «جهاد اقتصادی» نامیده اند و با توجه به این نامگذاری و تذکرات معظم له در سالهای گذشته نظیر «لزوم استقرار یک مدل اقتصاد مقاومتی در ایران» و «لزوم تدوین مدل بومی پیشرفت»، مسیر حرکت برای مسؤولان، مجریان و برنامهریزان مشخص شدهاست. بی تردید جهاد اقتصادی بدون استقرار «مدل بومی پیشرفت» و حرکت از سمت «مقاومت اقتصادی» به سوی یک «اقتصاد مقاومتی» که رهبری بارها در سخنان خود بدانها اشاره داشتهاند، میسر نخواهد بود. دستیابی به این مدلها، نیازمند تدوین شاخصهها و مؤلفههایی است که باید توسط اندیشمندان اقتصادی حوزه و دانشگاه به بحث گذاشته شود و با توجه به آگاهی همگانی بر ناکارآمدی اقتصاد سرمایهداری و تبدیل شدن اقتصاد اسلامی به یک جریان فکری غالب و یک دغدغهی عمومی در جامعهی علمی کشور، با توجه به فرمایشات پی در پی مقام معظم رهبری در قالبهای خاص خود، اجرایی شود. این مهم، نیازمند تدوین مدل بومی پیشرفت و اصلاح سیاستها و راهبردهای کلان اقتصادی کشور است که به نوعی میتوان گفت که در طرح تحول اقتصادی کشور که نخستین محور آن، یعنی هدفمندسازی یارانه ها در سال گذشته عملیاتی شد، مورد تأکید قرارگرفته است. انتظار میرود با عملیاتی شدن دیگر محورهای طرح تحول اقتصادی در سال 1390، یعنی طرح تحول بانکی، مالیاتی و گمرکی و دیگر موارد، با جهاد اقتصادی تک تک شهروندان ایرانی، نظام مقدس جمهوری اسلامی سومین سال از دههی پیشرفت و عدالت را با پیروزی و پیشرفت پشت سر بگذارد.* نویسنده: بابک اسماعیلی، عضو پیوسته انجمن اقتصاددانان ایران منبع :سایت حرف آخر
سال 1389 با تمام فراز و نشیبهای خود در حوزههای مختلف به پایان رسید و به سال 1390 خورشیدی گام نهادیم. سال گذشته ، سالی که بنا به سنتی دیرین ، توسط مقام معظم رهبری، « سال همت مضاعف و کار مضاعف » نامگذاری شده بود ، علیرغم آنکه از منظر اقتصادی ، سالی سخت و پرزحمت برای مجریان و دستاندرکاران اقتصادی ایران بود ، اما در این سال ، اقتصاد ایران با عبور از یکی از مهمترین موانع پیشرفت اقتصادی خود ، یعنی هدفمند کردن یارانههای باز ، عملاً در مسیر جدیدی از تحول اقتصادی قرار گرفت.
سال 1390 نیز از چند جهت، به دلیل نقش برجسته در صفحه ی تقویم اقتصادی ایران و تحقق سند چشم انداز، نقشی راهبردی در پیشرفت و خیز بلند اقتصادی کشورمان دارد. به همین دلیل رهبر فرزانه ی انقلاب اسلامی در پیام نوروزی خود به ملت ایران، سال 1390 را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردند: «... این سال جاری را که از این لحظه آغاز میشود، ما بایستی متوجه کنیم به اساسیترین مسایل کشور، و محور همهی اینها به نظر من مسایل اقتصادی است؛ لذا من این سال را «سال جهاد اقتصادی» نامگذاری میکنم و از مسؤولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخشهای دیگری که مربوط به مسایل اقتصادی میشوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصهی اقتصادی با حرکتِ جهادگونه کار کنند، مجاهدت کنند. حرکت طبیعی کافی نیست؛ باید در این میدان، حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم.» برای دریافتن این اقتضائات زمانی اقتصاد ایران و آنکه چرا رهبر معظم انقلاب اسلامی، سال جدید را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردهاند، میبایست نگاهی به تحولات اقتصادی ایران در سالهای گذشته و تحولاتی که در سال 1390 پیش روی اقتصاد ایران قرار دارد، بیندازیم. در دو سال گذشته، اقتصاد ایران فصل جدیدی را پشت سرگذاشت. در سال 1388، دشمنان نظام با هدف تحمیل هزینههای سنگین سیاسی و اقتصادی به کشورمان، آن هم در سالی که توسط رهبر فرزانه انقلاب به «اصلاح الگوی مصرف» توصیه شدهبود، قصد آن داشتند تا تیزبینی رهبری در نیازسنجی مدبرانه را خنثی کنند. وضع تحریمهای جدید سیاسی و اقتصادی، تحمیل ناآرامی و خشونت پس از انتخابات شکوهمند 22 خرداد از یکسو و بحران اقتصاد جهانی از سوی دیگر از موانع جدی و سخت پیش روی اقتصاد ایران دراین سال بود که با مدیریت هوشمندانه و عالمانه، کنترل بحران و مقابله با تحریم در سال 1388، سبب شد تا ضمن جلوگیری از آسیبپذیری اقتصاد، رشد و توسعه ایران اسلامی کماکان تداوم یابد. در سال 1389 خورشیدی نیز که حضرت آقا آن را سال «همت مضاعف و کار مضاعف» » نامیدند، اقتصاد ایران در حوزهی داخلی، با هدفمندسازی یارانهها، از سویی آرزوی دیرین جامعه اقتصادی ایران برای رهایی از یارانههای باز را پایان داد و علاوه بر آن، بر معضل مصرفگرایی جامعه ایرانی نیز تاثیری بهسزا گذاشت. در حوزهی خارجی نیز در این سال، علیرغم تشدید تحریمهای اقتصادی کشورهای غربی علیه جمهوری اسلامی ایران و همچنین تشدید بحران و رکود اقتصاد جهانی، کشورمان با دورزدن تحریمها، دستاندرکاران وضع تحریمها علیه ایران را به اعتراف واداشت که جمهوری اسلامی ایران نه تنها کوچکترین مشکلی با وضع تحریم پیدا نکردهاست، بلکه با درک شرایط جدید و تغییر جهت اقتصادی خود، تحریمها را دورزده است؛ به همین دلایل شاهد بودیم که مقام معظم رهبری با اشاره به این موفقیتها در پیام نوروزی خود خطاب به ملت ایران فرمودند: «آنچه که من از مجموع احساس میکنم، این است که کشور ما بحمدالله در جادهی پیشرفت و تعالی حرکت خوبی را آغاز کردهاست. البته این حرکت که روز به روز هم شتاب بیشتری گرفتهاست، ناشی از زحمات و تلاشهای مسؤولان و ملت در طول سالیان متمادی است؛ اما خوشبختانه این حرکت هرچه گذشته است، شتاب بیشتری پیدا کرده است. مثلاً در عرصهی تولید علم، طبق آمارهایی که مراکز متخصص جهانی و مراکز بینالمللی اعلام میکنند، مشارکت کشور ما در پیشرفت علمی و تولید علم در دنیا بیش از 11 درصد است؛ درحالیکه ما یک درصد مردم دنیا هستیم و کشوری که بعد از ما در این منطقه بیشترین نصیب را داشتهاست، کمتر از 6 درصد پیشرفت داشتهاست. بنابراین پیشرفت کشور در عرصههای مختلف بحمدالله خیلی خوب بوده است. این حرکت شتابآلود و همراه با جدیت و همت، انشاءالله بایستی ادامه پیدا کند.» نکتهی حایز اهمیت دیگری که رهبری با توجه به آن سال جدید را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردهاند، ماهیت و نقش راهبردی سال 90 در تحقق سند چشمانداز بیستساله و رسیدن جمهوری اسلامی ایران به تمدن بزرگ اسلامی با نگاهی برنامهریزیشده واز پیش طراحی شده است. بیتردید «سند چشمانداز 20 ساله» مهمترین سند بالا دستی است که پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در کشورمان به تصویب رسیدهاست. این سند مهمترین راهکار برای رسیدن به اهداف مورد نظر و در واقع رهیافتی استراتژیک در مباحث اقتصادی، سیاسی، فرهنگی وبرنامهریزی کشور است که جمهوری اسلامی ایران 1404 را کشوری توسعهیافته، فعال و تاثیرگذار دراقتصاد جهانی معرفی میکند. سال 1390 نخستین سال از اجرای برنامهی پنجم است که از اهمیت بهسزایی برخوردار است؛ زیرا از یکسو، این برنامه گام نهادن در حساسترین و تاثیرگذارترین پلههای سند چشمانداز در افق 1404 است و از سویی دیگر در زمانیکه برنامه پنجم در سال 1395 خورشیدی پایان میپذیرد، تنها 9 سال تا پایان سند چشمانداز باقی خواهدماند و روشن است که باید در بسیاری از احکام مندرج در سند چشمانداز نظام توسعه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، جمهوری اسلامی ایران به رتبههای اول و دوم منطقه و حتی جهان رسیده باشد. پس شاید بی دلیل نباشد که برنامهی پنجم توسعه را نقشه راه سند چشمانداز بخوانیم؛ لذا از آنجاییکه سیاستهای اقتصادی برنامهی پنجساله لازم است در جهت سیاستهای کلی اعلامشده برای سال1404 کشور باشد، رعایت اصولی که این هدف را میسر میکند، مورد نیاز است. همچنین سال 1390، ورود به سومین سال از دههای است که توسط رهبر انقلاب به عنوان دههی «پیشرفت و عدالت» نامگذاری و هدفگذاری شدهاست که بیش از هر چیز دیگری، ضرورت جهاد اقتصادی را نشان میدهد. بههمین دلیل معظم له در پیام نوروزی خود اظهار داشتهاند: « توجه دارید که ما الآن در این ساعت داریم وارد سومین سال دههی پیشرفت و عدالت میشویم؛ البته هم در زمینهی پیشرفت و هم تا حدود زیادی در زمینهی عدالت، کارهای خوبی انجام گرفته است، لیکن حرکت ما باید به نحوی باشد که بتوانیم این دهه را به معنای حقیقی کلمه، مظهر پیشرفت و مظهر استقرار عدالت در کشورمان قرار بدهیم. خوشبختانه با این حرکتی که در دنیای اسلام بهوجود آمدهاست، انسان احساس میکند که این دهه به توفیق پروردگار برای منطقه هم، دههی پیشرفت و دههی عدالت خواهد بود.» بنابراین روشن میشود که چرا رهبر معظم انقلاب اسلامی، این بار سال جدید را سال «جهاد اقتصادی» نامیده اند و با توجه به این نامگذاری و تذکرات معظم له در سالهای گذشته نظیر «لزوم استقرار یک مدل اقتصاد مقاومتی در ایران» و «لزوم تدوین مدل بومی پیشرفت»، مسیر حرکت برای مسؤولان، مجریان و برنامهریزان مشخص شدهاست. بی تردید جهاد اقتصادی بدون استقرار «مدل بومی پیشرفت» و حرکت از سمت «مقاومت اقتصادی» به سوی یک «اقتصاد مقاومتی» که رهبری بارها در سخنان خود بدانها اشاره داشتهاند، میسر نخواهد بود. دستیابی به این مدلها، نیازمند تدوین شاخصهها و مؤلفههایی است که باید توسط اندیشمندان اقتصادی حوزه و دانشگاه به بحث گذاشته شود و با توجه به آگاهی همگانی بر ناکارآمدی اقتصاد سرمایهداری و تبدیل شدن اقتصاد اسلامی به یک جریان فکری غالب و یک دغدغهی عمومی در جامعهی علمی کشور، با توجه به فرمایشات پی در پی مقام معظم رهبری در قالبهای خاص خود، اجرایی شود. این مهم، نیازمند تدوین مدل بومی پیشرفت و اصلاح سیاستها و راهبردهای کلان اقتصادی کشور است که به نوعی میتوان گفت که در طرح تحول اقتصادی کشور که نخستین محور آن، یعنی هدفمندسازی یارانه ها در سال گذشته عملیاتی شد، مورد تأکید قرارگرفته است. انتظار میرود با عملیاتی شدن دیگر محورهای طرح تحول اقتصادی در سال 1390، یعنی طرح تحول بانکی، مالیاتی و گمرکی و دیگر موارد، با جهاد اقتصادی تک تک شهروندان ایرانی، نظام مقدس جمهوری اسلامی سومین سال از دههی پیشرفت و عدالت را با پیروزی و پیشرفت پشت سر بگذارد.*
نویسنده: بابک اسماعیلی، عضو پیوسته انجمن اقتصاددانان ایران
منبع :سایت حرف آخر