آيا كار مادرانه كار اخلاقی شمرده میشود ؟ و آن را میتوان گفت اخلاقی يا
بايد گفت طبيعی ؟ مسلم ، مادر در آن فداكاريهای مادرانه خودش كه حتی در
حيوانات هم وجود دارد غايتش خودش نيست ، فرزند است ، و كارش هم
ناشی از غرائز فردی خودش نيست ، فرزند است ، و كارش هم ناشی از غرائز
فردی خودش نيست ، ناشی از احساس غير دوستی است كه [ آن غير ] فرزندش
باشد ولی با اينكه كار مادرانه از نظر عاطفی ، كار بسيار با شكوه و با
ارزشی است ، اما نمیشود گفت كه مادرها متخلق به اخلاق عالی هستند چون
مادر به حكم فطرت و به حكم خلقت و آفرينش اين احساسات را دارد يعنی
مادر اين حالت را برای خودش مانند يك خلق كسب نكرده است ، بلكه با
اين خوی فطری به دنيا آمده است ( و لذا اسمش را هم خلق نبايد گذاشت )
به اختيار او نيست و همين طور كه هر فردی غريزه جنسی دارد و ميل به جنس
مخالف به طور غريزی و خوی طبيعی در او هست ، ميل به صيانت فرزند هم به
طور طبيعی در مادر هست اين است كه گفتهاند - و درست هم گفتهاند - كه
كار مادرانه را نمیشود كار اخلاقی ناميد .
پس در تعريف كار اخلاقی چه بايد گفت ؟ بعضی خواسته اند تعريف را با
يك قيد اضافی اصلاح بكنند ، گفته اند : كار اخلاقی آن كاری است كه غايت
غير باشد ، و يا ناشی از احساسات غير دوستانه باشد ولی به شرط اينكه اين
حالت اكتسابی باشد نه طبيعی اين را كه گفته اند برای اين است كه يك
مطلب را همه درك میكرده اند كه اخلاق مساوی با اختيار است اخلاق آنجا
اخلاق است كه انسان آن را اختيار و كسب كرده باشد ، و لهذا در مقابل فعل
طبيعی قرار میگيرد فعل طبيعی فعل غير اكتسابی است يعنی فعلی است كه
ريشه آن ، احساسات
|