بازو است . شجاعت قوت قلب است نه زور بازو ، نقطه مقابل جبن و تهور
است ، يعنی نترس بودن و در عين حال بی احتياط نبودن شجاعت هر كس به‏
آن اندازه است كه روح مردانگی در روحش باشد « و عفته علی قدر غيرته »
( 1 ) اين جمله خيلی عجيب است : پاكدامنی هر كس به اندازه غيرتش است‏
يعنی آدمهايی كه عفت ندارند ، مردانی كه بی عفتند ، بی غيرتند آدم بی‏
عفت كه نسبت به ناموس ديگران عفت ندارد ، اگر خودش نسبت به ناموس‏
خودش غيرت می‏داشت محال بود كه عفت نداشته باشد هر جا كه شما آدم‏
ناپاك و بی عفتی پيدا كرديد بدانيد كه حس غيرت نسبت به ناموس خودش‏
هم در او مرده است و لذا در جای ديگر می‏فرمايد : « ما زنی غيور قط » (2)
هرگز يك آدم با غيرت زنا نمی‏كند هر كه زنا كرده بی غيرت بوده و در
واقع خودش هم چندان اهميتی نمی‏داده كه ديگری با ناموسش زنا بكند .
باز كلام ايشان است در همان نامه ای كه به امام حسن نوشته اند :
« لا تكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا » (3) پسرم هرگز در دنيا بنده كسی‏
مباش زيرا خدا تو را آزاد آفريده است در اعلاميه حقوق بشر كه فرانسويها
منتشر كردند آن جمله طلائيش كه اين اعلاميه با آن شروع می‏شود اين است :
" خدا انسانها را آزاد آفريده است " اميرالمؤمنين در هزار و دويست‏
سال قبل از آنها فرمود : « لا تكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا » هرگز
بنده كسی مباش زيرا خدای متعال تو را آزاد آفريده است .
حال كم كم به شرح و تفسير اينها بپردازيم .

پاورقی :
1 ) نهج البلاغه فيض ، حكمت 44 ، ص . 1110
2 ) نهج البلاغه فيض ، حكمت 297 ، ص . 1232
3 ) نهج البلاغه فيض ، نامه 31 قسمت 45 ، ص . 929