نبود كه ما بتوانيم به خود اتكا داشته باشيم .
آنچه كه ما در سابق دچارش بوديم ، بدترين نوع اسارت و بندگی بود ، نه‏
تنها در مسائل اقتصادی ما را وابسته كرده بودند بلكه در ساير زمينه ها ،
آنها بودند كه برای ما تعيين تكليف می‏كردند ( 1 ) .
امام در همان اوايل اقامتشان در پاريس ، مكرر در اعلاميه هائی كه به‏
ايران ميفرستادند ، مردم را تشويق به كشاورزی و به خصوص كشت گندم‏
می‏كردند و ميدانيم كه اين فرمان تا چه حد مؤثر واقع شد ، بخصوص كه بلطف‏
خدا ، امسال ، سال بسيار پر بركتی بود ( 2 ) .

پاورقی :
1 - متاسفانه در اين مورد ، كشورهای جهان سوم كم و بيش سرنوشتی مشابه‏
دارند اين ماجرا را كه از قول مرحوم آيت الله امينی رحمةالله عليه‏
برايتان نقل ميكنم شاهدی است بر اين مدعا ايشان تعريف ميكرد يكی از
نمايندگان مجلس عراق - در زمان نوری سعيد - كه شيعه بود و از وابستگان‏
مرحوم امينی ، بخدمت ايشان آمده بود مرحوم امينی از او پرسيده بود شما
وكلا اين علم لدنی را از كجا آورده ايد ؟ ما در كارهای علمی خودمان برای‏
اظهارنظر در هر موردی احتياج به مطالعه و صرف وقت و بررسی و دقت نظر
داريم ، اما چگونه است كه شما اين لايحه‏های سياسی مهم را كه به مجلس‏
می‏آورند در عرض دو سه ساعت ، تصويب يا رد ميكنيد ؟ نماينده با خنده‏
جواب داده بود ، موضوع خيلی ساده است ما صبح كه به مجلس ميرويم ، اصلا
نمی‏دانيم چه مسئله‏ای قرار است مطرح بشود اول وقت يك نماينده از جانب‏
نوری سعيد به مجلس می‏آيد خطاب به عده‏ای از وكلا می‏گويد قل نعم - شما
بگوئيد آری و به گروهی ديگر می‏گويد قل لا - شما بگوئيد نه به اين ترتيب‏
معلوم ميشود كه چه كسانی بايد در موافقت با لايحه صحبت كنند و چه كسانی‏
در مخالفت با آن ، بعد هم كه لايحه به مجلس آورده ميشود ، تازه از
محتوايش با خبر ميشويم و طبق دستور با يك قيام و قعود نسبت به آن‏
تصميم ميگيريم .
2 - كسی از خراسان به ديدن من آمده بود ، يك پيرمرد شصت ساله .
ميگفت حتی پيرمردهای صد ساله ما هم يادشان نمی‏آيد كه هيچ سالی بقدر >