می‏كند خدا هم با او مكر می‏كند (« و مكروا و مكرالله و الله خير الماكرين‏
) (1) .

معنی مكر خدا

مكر در مورد خداوند چه معنی دارد ؟ مكر خدا آن وقتی است كه كار خدا ،
يعنی سنت الهی ، آن شكل پوشيده خود را پيدا می‏كند . اينكه " مكر "
گفته می‏شود به اعتبار اين است كه وقتی ما اين افعال را به خدا نسبت‏
می‏دهيم ، از نظر شكل كار است نه از نظر روح كار . يك انسان كه با انسان‏
ديگر مكر می‏كند ، معنايش اين است كه طوری با او رفتار می‏كند كه او راز
و رمز كار اين را نمی‏فهمد و نمی‏داند . البته همه مكرها در مورد انسانها
بد نيست ، مكر يك انسان نسبت به انسان ديگر ممكن است براساس سونيت‏
باشد و ممكن است براساس حسن نيت باشد در جايی كه انسان با يك مكار
مكر می‏كند . لازمه ايمان اين نيست كه انسان سياست و روشی را كه در مقابل‏
ديگران پيش می‏گيرد صددرصد آشكار كند و به اصطلاح امروز دست خودش را رو
كند تا طرف بخواند و بعد بر ضدش رفتار كند . اين كه حماقت است .
منتها فرق ميان مكر خوب و مكر بد كه مكر خوب را " تدبير " می‏گوييم در
نيت نهايی است كه آدمی كه مكرش بد است ، براساس يك سونيت يك كار
پوشيده را انجام می‏دهد ، ولی آن كسی كه نيت خير دارد ، براساس يك حسن‏
نيت كار پوشيده‏ای را انجام می‏دهد . مقصود از كار پوشيده اين است كه‏
كاری كه انجام می‏دهد راز و سر اين كار برطرف روشن نيست ، طرف نمی‏تواند
دست او را بخواند كه كار او برای چيست ، و بسا هست

پاورقی :
. 1 آل عمران / . 54