بهتر از اين باغ و بهتر از آنچه كه در اين باغ بود ، كه ما به سوی‏
پروردگار خود راغب هستيم ، يعنی توبه كرديم .
قرآن اينجا می‏فرمايد : " « كذلك العذاب »" عذاب دنيا چنين عذابی‏
است . اينجا دو نكته عرض كنم . يك نكته اين كه ما آيه‏ای راجع به كفار
قريش را كه قبلا خوانديم : " « سنسمه علی الخرطوم »" ( عن قريب بينی‏
او را به خاك خواهيم ماليد ، روی بينی‏اش علامت خواهيم گذاشت ) اين‏جور
تفسير كرديم كه مقصود اين است كه عن‏قريب اينها به عذاب دنيا خواهند
رسيد . عرض كرديم كه اين آيه در مكه است و اشاره است به اينكه اينها
عن‏قريب به دست مومنين ذليل و منكوب می‏شوند ، كه در جنگ بدر همينها
بودند كه اينچنين شدند . بعد يكی از آقايان گفتند : اين " « سنسمه علی‏
الخرطوم »" را فقط يك نفر گفته است كه مربوط به دنياست ، اكثر
گفته‏اند مربوط به آخرت است . من تفسير را نگاه كردم ، مخصوصا تفسير
فخررازی كه اقوال را نقل می‏كند ، ديدم اين‏جور نيست . دو قول بوده است :
يكی قول آنهايی كه گفته‏اند : مقصود آخرت است ، و ديگر قول آنهايی كه‏
گفته‏اند : مقصود دنياست ، و شايد بيشتر كسانی هستند كه گفته‏اند مقصود
دنياست ، و بعلاوه منافاتی ميان جمع بين هر دو نيست .
مطلب ديگر اين است كه اين " « كذلك العذاب »" نيز قرينه است‏
برای آن مطلب. اينجا وقتی می‏گويد اين است عذاب، اينچنين عذاب می‏كنيم،
معلوم می‏شود آنجا هم وعده عذاب دنيا داده است، چون اينجا عذاب دنياست‏
، منتها می‏گويد عذاب دنيا رافع عذاب آخرت نيست : " « و لعذاب الاخره‏
اكبر »" عذاب آخرت، [ به نحو ] بزرگتر سر جای خودش هست. پس اين هم‏
قرينه‏ای است بر همان "« سنسمه علی الخرطوم »" به آن معنا كه ما تفسير
كرديم .