عين اينكه معلوم اوست علم او هم هست .
می‏فرمايد : " « الا يعلم من خلق »" آيا آن كس كه آفريده است عالم‏
نيست ؟ اين جمله را چند جور می‏شود معنی كرد كه همه به يكديگر نزديك‏
است . يكی اينكه " « من خلق »" فاعل " « يعلم »" باشد : "
« الايعلم من خلق غ" آيا آن ذاتی كه آفريننده است نمی‏داند؟ آنوقت مفعول‏
محذوف است ، يعنی آيا نمی‏داند ، آگاه نيست از وضع مخلوق خودش ؟ يعنی‏
واضح است كه آگاه است . ديگر اينكه " « من خلق »" مفعول " « يعلم
" باشد و ضمير " « يعلم »" به خدا برگردد : " الايعلم الله من خلق "
آيا خدا نمی‏داند كسانی را كه آفريده است ؟ يعنی آيا خدا به اين كسان‏
آگاه نيست ؟ كه لازمه آگاهی به اين كسان آگاهی به افعال آنهاست . اگرچه‏
بعضی از مفسرين حتی الميزان اينطور معنی كرده‏اند اما آن معنی اول بهتر
است . تفسير فخر رازی هم ديدم معنی اول را ترجيح می‏دهد .
كلمه " الا " كلمه‏ای است كه در زبان عرب به دو معنی به كار برده‏
می‏شود : يكی اينكه مجموعا " الا " يك كلمه است كه به معنی تنبيه است‏
، يعنی آگاه باش . " الا " يعنی هان ! ( ديگر بيش از اين نيست ) . "
« الا يعلم من خلق »" هان ! ذات حق كه خالق است می‏داند و به مخلوقات‏
آگاه است .
ديگر اينكه اين كلمه گاهی مركب از دو كلمه به كار برده می‏شود : همزه‏
كه به معنای حرف استفهام است و " لا " كه حرف نفی است . آنوقت "
الا " می‏شود آيا نه ؟ به آن معنی اول می‏شود : هان ، به معنی دوم می‏شود :
آيا نه ؟ از همه اينها يك نتيجه درمی‏آيد و آن نتيجه اين است كه خالق ،
عالم و آگاه به مخلوقات است ، به دليل اينكه خالق است آگاه است .