فهميد پس اين يك امری است عملی ، يك حساب و قانونی دارد . تا هر حدی
كه بشر بتواند آن حساب و قانون را كشف كند ، از آن حساب و قانون
میتواند استفاده كند .
میفرمايد : " « اولم يروا الی الطير فوقهم صافات »" آيا مرغ را در
بالای سر خود درحالی كه اينها صافات [ هستند نمیبينند ؟ ] " صافات "
را به دو معنا میتوانيم بگيريم : يكی اينكه در بالای سرش صف زدهاند ،
مثل آن وقتی كه مرغها مخصوصا بعضی از آنها با صف حركت میكنند . ولی
مفسرين گفتهاند مقصود آن معنايی است كه به آن " صفيف " میگويند . اين
مطلب در فقه مطرح است كه بعضی از مرغها در حين پرواز بيشتر صفيف دارند
، يعنی بيشتر بال میزنند ، بالشان را مرتب حركت میدهند ، مثل گنجشك .
بعضی حيوانات كمتر بال میزنند و بيشتر بالها را پهن میكنند و در حالی كه
بالهايشان پهن است حركت میكنند مثل كركس كه انسان میبيند وقتی در
آسمان است اغلب بال نمیزند يعنی در حالی كه بالهايش پهن است مثل بال
هواپيما حركت میكند بدون اينكه بال بزند . مقصود از " « صافات » "
اين است : در حالی كه صفيف دارند ، يعنی در حالی كه بالها را همينجور
باز كردهاند و دارند حركت میكنند . " « و يقبضن » " و احيانا قبض
میكنند . ( آن حالت بسط و پهن كردن را " صفيف " میگويند ، حالت قبض
و جمعكردن بال را كه جمع میكند و دوباره باز میكند " قبض " میگويند .
) آيا اينها را در بالاسر خود نمیبينند ؟ كيست كه اينها را در آن بالا
نگهداری میكند ؟ غير از خدا كيست ؟ چون خداست كه اينهمه نيروها و
قانونها و ضابطهها را قرار داده است و اگر نخواهد ، همه اينها نقض
میشود . " « انه بكل شیء بصير »" خدا به همه چيز بيناست ، يعنی
اينهمه اسرار در عالم هست و خدای
|