ممتحنه

مَحَنَ، مَحْناً فلاناً: إختبره و جرَّبه، او را آگاهانيد و آزمود.

إمتحن الشى‏ء: إختبره، آن را آزمود. و منه إمتحان الطلبة،

المِحْنَة: ما يمتحن به الإنسان من بليّة،

مُمْتَحَنَة: زن آزموده و امتحان شده.

مُمْتَحِنَة: زن آزمايش ‏كننده.

يكى از اسامى فاطمه‏ ى زهراء عليهاالسلام ممتحنه است. ممتحنه، يعنى زنى كه امتحان شده است و از امتحان سربلند بيرون آمده است. در يك نگاه گذرا به زندگى فاطمه ی زهراء عليهاالسلام، سراسر حيات او را امتحان و آزمايش مى‏بينيم.

فاطمه ی زهراء عليهاالسلام سرفراز در امتحانات.

«... يا «مُمْتَحَنَهُ» إمتحنك اللَّه الّذي خلقك، قبل عن أن يخلقك فوجدك لما إمتحنك صابرة...،

اى خانمى كه خداوند تو را قبل از خلقتت آزمايش نمود و تو را در برابر امتحانات شكيبا يافت.» (1)

فاطمه ی زهرا عليهاالسلام در خردسالى مادر از دست مى ‏دهد. غم و غصه‏ ى پدر را نيز كه با سرِ خاكستر آلود و پاى زخمى به خانه بازمى‏ گردد، تحمل مى‏ كند، لذا پدر، او را اُمّ‏ ابيها مى‏ خواند. در شب زفاف بى ‏مادر به كابين بخت رفتن، امتحان كوچكى نيست.

فاطمه ی زهرا عليهاالسلام هنگام تولد فرزندانش، صحنه‏ ى شهادت آنها را ديد، و اين به راستى امتحان سختى است. اهانت به پيغمبر خدا صلى اللَّه عليه و آله كه در بستر احتضار است، فوت پدر، غصب فدك، سيلى خوردن، بازوى ورم كرده از تازيانه، مولاى را طناب در گردن ديدن و... نمونه هايى از سختيها و مصائب آن حضرت است، پس، با وجود اين همه تحمل كردن، سزاست كه ائمه ی اطهار عليهم‏السلام در ادعيه او را ممتحنه خطاب كنند.
«... السلام عليك أيّتها «المُمْتَحَنَة»...
درود بر تو اى زنى كه مورد آزمايش الهى قرار گرفتى و سرفراز بيرون آمدى.» (2)

1- بحارالانوار، ج 100، ص 194، ر 11 از التهذيب، ج 6، ص 9.
2- بحارالانوار، ج 100، ص 198، ر 16 از مصباح ‏الزائر، ص 25.