خاتمه

مطلب اوّل فضیلت زیارت قبور انبیاء علیهم السلام

در بیان زیارت انبیاء عظام علیهم السلام و زیارت امامزادگان عالى مقام و زیارت قبور مؤ منین اَسْکنَهُم اللّهُ دارَالسَّلام و مشتمل است بر سه مطلب:

مطلب اوّل در زیارت پیغمبران عظام علیهم السلام است بدانکه تکریم وتعظیم انبیاءعلیهم السلام عقلاً و شرعاً لازم است : ((لا نُفَرِّقُ بَینَ اَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ)) و زیارت ایشان راجح وپسندیده و علماء تصریح فرموده اند به استحباب زیارت ایشان و عدد آن بزرگواران اگر چه خیلى بسیار است لیکن قبور معلومه ایشان بسیار کم است و قبور آنهائى که نقداً مستحضر هستم از این قرار است حضرت آدم و حضرت نوح در مرقد منوّر حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام مدفونند و حضرت ابراهیم علیه السلام در قدس خلیل که در نزدیکى بیت المقدس است مدفونست و در جوار آن حضرت جناب ساره زوجه آن حضرت و جناب اسحق و یعقوب و یوسف علیهم السلام مدفونند وحضرت اسماعیل علیه السلام ومادرش هاجر درمسجدالحرام در حجر مدفونند و در او است قبور انبیاءعلیهم السلام .

و از حضرت باقرعلیه السلام منقول است که ما بین رکن و مقام مملوّ است از قبور پیغمبران و از حضرت صادق علیه السلام مرویست که مابین رکن یمانى و حجرالاسود هفتاد پیغمبر مدفون است و در بیت المقدس قبور جمله اى از پیغمبران واقع است مانند حضرت داود و سلیمان و غیرهما سلام اللّه علیهم اجمعین که در نزد اهل آنجا معروفند و قبر جناب زکریاعلیه السلام در حلب معروف است و از براى جناب یونس علیه السلام در شریعه کوفه بقعه و قبّه اى است معروف و قبر حضرت هود و صالح در نجف اشرف مشهور و مرقد حضرت ذى الکفل در کنار شطّ فرات در نزدیکى کوفه به مسافت چند فرسخ معروف است و در شهر موصل است قبر جرجیس پیغمبر و در بیرون شهر قبر شیث هبة اللّه و در شوش قبر دانیال پیغمبر و در قبلى [این به حسب آن چیزى است که در سابق در باب مسجد بُراثا ذکر شد والاّ فعلاً آن قبر شریف مشهور نیست ((منه ))] مسجد براثا قبر جناب یوشع علیه السلام و غیر اینها سلام اللّه علیهم اجمعین و امّا در باب کیفیت زیارت ایشان پس در اخبار زیارت مخصوصى براى ایشان بنظر نرسیده مگر زیارت حضرت آدم و نوح علیه السلام که در باب زیارت حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام به شرح رفت لکن از روایت زیارات جامعه که ما آن را اوّل زیارات جامعه قرار دادیم ظاهر مى شود که انبیاءعلیهم السلام نیز به آن زیارات کرده مى شوند شاهد بر این آنکه شیخ جلیل محمّد بن المشهدى در مزار و سید اجلّ علىّ بن طاوس در مصباح الزّائر و غیر ایشان رضوان اللّه علیهم در آداب دخول کوفه همین زیارت شریفه را از براى مشهد حضرت یونس علیه السلام ذکر کرده اند و مظنون آن است که نقل ایشان زیارت مذکوره را از روى همان کلّیه اى باشد که از خبر ظاهر مى شود به هر حال اگر کسى آن زیارت جامعه را در مراقد شریفه انبیاءعلیهم السلام بخواند مناسب است و چون زیارت در سابق مذکور شد محتاج به نقل آن در اینجا نیستیم هر که خواهد به زیارت اوّل زیارات جامعه رجوع کند و از فیض عظیم آن خود را بهره مند نماید.

مطلب دوّم در زیارات امام زادگان

مطلب دوّم در زیارت امامزادگان عظام و شاهزادگان عالیمقام که قبورشان محلّ فیوضات و برکات و موضع نزول رحمت و عنایت الهیه است و علماى اعلام تصریح فرموده اند به استحباب زیارت قبور ایشان و بحمداللّه تعالى در غالب بلاد شیعه قبورشان موجود بلکه در قُرى و بَریه و اطراف کوهها و درّه ها پیوسته ملاذ درماندگان و ملجاء واماندگان و پناه مظلومین و موجب تسلّى دلهاى پژمردگان بوده و خواهند بود تا یوم قیامت و از بسیارى از ایشان کرامات و خوارق عادات مشاهده شده لکن مستور نماند که امامزاده اى که انسان به اطمینان خاطر محض درک فیوضات و کشف کربات بار سفر بندد و شَدّرحال کند به سمت قبر شریفش باید دو مطلب را اوّل درست کرده آنگاه قصد مقصد کند اوّل جلالت قدر و عظمت شاءن صاحب آن مرقد علاوه بر شرافت نسب آنچه از کتب احادیث و انساب و تواریخ معلوم شود دوّم معلوم بودن قبر آن سید جلیل و صحّت نسبت قبر به او و جمع بین این دو بسیار کم است و ما در کتاب هدیة الزائر به ذکر جمعى از ایشان اشاره نمودیم و در نفثة المصدور و منتهى الامال اشاره به محسن بن حسین علیه السلام نمودیم و چون این کتاب را گنجایش ذکر نیست اقتصار مى کنیم به ذکر دو نفر از ایشان .

 

زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام

اوّل: سیده جلیله معظّمه حضرت فاطمه بنت موسى بن جعفرعلیهم السلام که به حضرت معصومه سلام اللّه علیها شهرت دارد قبر شریفش در بلده طیبّه قم معروف و مشهور است و داراى قبّه عالیه و ضریح و صحنهاى متعدّده و خدمه بسیار و موقوفات کثیره است و روشنى چشم اهل قم و معاذ و ملاذ عامّه خلق است و در هر سال جماعت بسیار از بلاد بعیده شدّرحال کنند و تعب سفر کشند بجهت درک فیوضات از زیارت آن معظّمه و فضیلت و جلالت آن حضرت از اخبار بسیار ظاهر مى شود شیخ صدوق به سند حسن کالصّحیح از سعد بن سعد روایت کرده که از حضرت امام رضاعلیه السلام سؤ ال نمود از فاطمه بنت موسى بن جعفرعلیه السلام فرمود که هر که او را زیارت کند از براى اوست بهشت و به سند معتبر دیگر از فرزند آن حضرت امام محمّد تقى علیه السلام منقول است که هر که عمّه مرا در قم زیارت کند پس از براى اوست بهشت علامه مجلسى ره از بعض کتب زیارات نقل کرده که علىّ بن ابراهیم از پدرش از سعد اشعرى قمى از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت کرده که آن حضرت فرمود اى سعد نزد شما قبرى هست از ما سعد گفت گفتم فداى تو شوم قبر فاطمه دختر امام موسى علیه السلام را مى فرمائى فرمود بلى ((مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ)) هر که او را زیارت کند و حقّ او را بشناسد از براى اوست بهشت چون به نزد قبر آن حضرت برسى نزد سرش رُو به قبله بایست و سى و چهار مرتبه اَللّهُ اَکبَرُ و سى و سه مرتبه سُبْحانَ اللّهِ و سى و سه مرتبه : اَلْحَمْدُلِلّهِ بگو پس بگو:

اَلسَّلامُ عَلى آدَمَ صَِفْوَةِ اللَّهِ

سلام بر آدم برگزیده خدا

اَلسَّلامُ عَلى نُوحٍ نَبِىِّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلى اِبْراهیمَ خَلیلِ اللَّهِ اَلسَّلامُ

سلام بر نوح پیامبر خدا سلام بر ابراهیم خلیل خدا سلام

عَلى مُوسى کلیمِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلى عیسى رُوحِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا

بر موسى هم سخن خدا سلام بر عیسى روح خدا سلام بر تو اى

رَسُولَ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا خَیرَ خَلْقِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا صَفِىَّ اللَّهِ

رسول خدا سلام بر تو اى بهترین خلق خدا سلام بر تو اى برگزیده خدا

اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ خاتَِمَ النَّبِیینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا

سلام بر تو اى محمد بن عبدالله خاتم پیمبران سلام بر تو اى

اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ عَلِىَّ بْنَ اَبیطالِبٍ وَصِىَّ رَسُولِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا

امیر مؤ منان على بن ابیطالب وصى رسول خدا سلام بر تو اى

فاطِمَةُ سَیدَةَ نِسآءِ الْعالَمینَ اَلسَّلامُ عَلَیکما یا سِبْطَىْ نَبِىِّ الرَّحْمَةِ

فاطمه بانوى زنان جهانیان سلام بر شما اى دو نوه پیامبر رحمت

وَسَیدَىْ شَبابِ اَهْلِ الْجَّنَةِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا عَلىَّ بْنَ الْحُسَینِ سَیدَ

و دو آقاى جوانان اهل بهشت سلام بر تو اى على بن الحسین آقاى

الْعابِدینَ وَقُرَّةَ عَینِ النّاظِرینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی باقِرِ

عبادت کنندگان و روشنى چشم بینندگان سلام بر تو اى محمد بن على شکافنده

الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِىِّ اَلسَّلامُ عَلَیک یا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصّادِقَ الْبآرَّ

دانش پس از پیامبر سلام بر تو اى جعفر بن محمد راستگوى نیکوکار

الاَْمینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ الطّاهِرَ الطُّهْرَ اَلسَّلامُ

امین سلام بر تو اى موسى بن جعفر امام پاک پاکیزه سلام

عَلَیک یا عَلِىَّ بْنَ مُوسَى الرِّضا الْمُرْتَضى اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ

بر تو اى على بن موسى (آن ) خوشنود (از حق ) و پسندیده سلام بر تو اى محمد

بْنَ عَلِی التَّقِىَّ اَلسَّلامُ عَلَیک یا عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّدٍ النَّقِىَّ النّاصِحَ

بن على تقى سلام بر تو اى على بن محمد نقى (اى ) خیرخواه

الاَْمینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا حَسَنَ بْنَ عَلِی اَلسَّلامُ عَلَى الْوَصىِّ مِنْ

امین سلام بر تو اى حسن بن على سلام بر وصى

بَعْدِهِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى نُورِک وَسِراجِک وَوَلِىِّ وَلِیک وَوَصِىِّ

پس از او خدایا درود فرست بر نور خود و چراغ تابناکت و نماینده

وَصِیک وَحُجَّتِک عَلى خَلْقِک اَلسَّلامُ عَلَیک یا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ

نماینده ات و وصى وصیت و حجت تو بر آفریدگانت سلام بر تو اى دختر رسول خدا

اَلسَّلامُ عَلَیک یا بِنْتَ فاطِمَةَ و خَدیجَةَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا بِنْتَ

سلام بر تو اى دختر فاطمه و خدیجه سلام بر تو اى دختر

اَمیرِالْمُؤْمِنینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا بِنْتَ الْحَسَنِ وَالْحُسَینِ اَلسَّلامُ

امیرمؤ منان سلام بر تو اى دختر حسن و حسین سلام

عَلَیک یا بِنْتَ وَلِىِّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا اُخْتَ وَلِىِّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک

بر تو اى دختر ولى خدا سلام بر تو اى خواهر ولى خدا سلام بر تو

یا عَمَّةَ وَلِىِّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَرَحْمَةُ اللَّهِ

اى عمه ولى خدا سلام بر تو اى دختر موسى بن جعفر و رحمت خدا وبرکاتش نیز بر تو باد

وَبَرَکاتُهُ اَلسَّلامُ عَلَیک عَرَّفَ اللَّهُ بَینَنا وَبَینَکمْ فِى الْجَنَّةِ وَحَشَرَنا

سلام بر تو باد، خداوند شناسایى و آشنایى برقرار کند میان ما وشما در بهشت و محشور گرداند

فى زُمْرَتِکمْ وَاَوْرَدَنا حَوْضَ نَبِیکمْ وَسَقانا بِکاْسِ جَدِّکمْ مِنْ یدِ

ما را در گروه شما و واردمان کند بر سر حوض پیامبرتان و بنوشاند به ما از جام جدتان از دست (ساقى کوثر)

عَلِىِّ بْنِ اَبیطالِبٍ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیکمْ اَسْئَلُ اللَّهَ اَنْ یرِینا فیکمُ

على بن ابیطالب درودهاى خدا بر شما باد از خدا مى خواهم که بنمایاند به ما در مورد شما

السُّرُورَ وَالْفَرَجَ وَاَنْ یجْمَعَنا وِاِیاکمْ فى زُمْرَةِ جَدِّکمْ مُحَمَّدٍ صَلَّى

خوشحالى و گشایش (و ظهور) شما را و گردآورد ما و شما را در گروه جدتان محمد صلى

اللَّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَاَنْ لا یسْلُبَنا مَعْرِفَتَکمْ اِنَّهُ وِلِىُّ قَدیرٌ اَتَقَرَّبُ اِلَى اللَّهِ

الله علیه و آله و نگیرد از ما معرفت شما را که براستى او سرپرست توانایى است تقرب جویم به درگاه خدا

بِحُبِّکمْ وَالْبَراَّئَةِ مِنْ اَعْدآئِکمْ وَالتَّسْلیمِ اِلَى اللَّهِ راضِیاً بِهِ غَیرَ مُنْکرٍ

بوسیله دوستى شما و بیزارى جستن از دشمنانتان و تسلیم شدن به پیشگاه خدا با رضایتمندى و خوشنودى بدون انکار

وَلا مُسْتَکبِرٍ و عَلى یقینِ ما اَتى بِهِ مُحَمَّدٌ وَبِهِ راضٍ نَطْلُبُ بِذلِک

و گردنفرازى و از روى یقین بدرستى آنچه محمد(ص ) آورده و بدان راضى و خوشنودم ومى جویم بدان وسیله

وَجْهَک یا سَیدى اَللّهُمَّ وَرِضاک وَالدّارَ الاْخِرَةَ یا فاطِمَةُ اشْفَعى

جلب توجه (یا دیدار) تو را اى آقاى من اى خدا و خوشنودى تو و سعادت خانه آخرت را، اى فاطمه (معصومه ) شفاعت کن

لى فىِ الْجَنَّةِ فَاِنَّ لَک عِنْدَ اللَّهِ شَاْناً مِنَ الشَّاْنِ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک اَنْ

براى من در بهشت که تو را در پیشگاه خداوند منزلتى بزرگ است خدایا از تو خواهم که

تَخْتِمَ لى بِالسَّعادَةِ فَلا تَسْلُبْ مِنّى ما اَنَا فیهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ

سرانجام کارم را به خوشبختى ختم فرمایى و از من نگیرى آن (ایمان و معتقداتى ) را که در آن هستم و جنبش و نیرویى جز

بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ اَللّهُمَّ اسْتَجِبْ لَنا وَتَقَبَّلْهُ بِکرَمِک وَعِزَّتِک

به خداى والاى بزرگ نیست خدایا به اجابت رسان دعاى ما را و بپذیر آنرا به بزرگوارى و عزت

وَبِرَحْمَتِک وَعافِیتِک وَصَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ اَجْمَعینَ وَسَلَّمَ

و به مهر و عافیت خودت و درود خدا بر محمد و آلش و هم سلام مخصوص او

تَسْلیماً یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

بر ایشان باد اى مهربانترین مهربانان

 

زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السلام

دوّم امامزاده لازم التعظیم جناب شاهزاده عبدالعظیم که نسب شریفش به چهار واسطه به سبط جلیل حضرت خیرالورى امام حسن مجتبى علیه السلام منتهى مى شود بدین طریق عبدالعظیم بن عبداللّه بن علىّ بن الحسن بن زید بن الحسن بن علىّ بن ابیطالب علیهم السلام و قبر شریفش در رىّ معلوم و مشهور و ملاذ و معاذ عامّه مخلوقست و علوّ مقام و جلالت شاءن آن حضرت اظهَرُ منَ الشمس است چه آن جناب بعلاوه آنکه از دودمان حضرت خاتم النبیین صلى الله علیه و آله است از اکابر محدّثین و اعاظم علماء و زهّاد و عبّاد و صاحب ورع و تقوى است و از اصحاب حضرت جواد و حضرت هادى علیه السلام است و نهایت توسل و انقطاع به خدمت ایشان داشته و احادیث بسیار از ایشان روایت کرده و اوست صاحب کتاب خطب امیرالمؤ منین علیه السلام و کتاب یوم و لیلة و اوست که دین خود را بر امام زمانش حضرت هادى علیه السلام عرض کرد و حضرت تصدیق او نمود و فرمود ((یا اَبَاالْقاسِمِ هذا وَاللّهِ دینُ اللّهِ الَّذِى ارْتَضاهُ لِعِبادِهِ فَاَثْبِتْ عَلَیهِ ثَبَّتَکاللّهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ فىِ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ))

و صاحب بن عبّاد رساله مختصره در احوال آن جناب نوشته که شیخ ما مرحوم ثقة الا سلام نورى در خاتمه مستدرک آن را نقل فرموده و در آنجا و در رجال شیخ نجاشى است که حضرت عبدالعظیم از سلطان زمان خویش ترسید و گریخت و در شهرها گردش مى کرد بعنوان آنکه قاصد و پیک است تا به رَىّ آمد و مخفى شد در ساربانان و به روایت نجاشى در سردابى در خانه مردى از شیعیان در سکة الْمَوالى و در آنجا عبادت خدا مى کرد و روزها روزه مى داشت و شبها به نماز مى ایستاد و پنهان بیرون مى آمد و زیارت مى کرد قبرى را که در مقابل قبر او است و راه در میان است و مى گفت این قبر مردى از فرزندان حضرت امام موسى علیه السلام است و پیوسته در آنجا مى بود و یک و دو از شیعه خبر مى شدند از احوال او تا آنکه اکثر مردم رى او را شناختند پس ‍ شخصى از شیعه حضرت رسالت پناه صلى الله علیه و آله را در خواب دید که فرمود مردى از فرزندان مرا از سکة الموالى برخواهند داشت و مدفون خواهند کرد نزد درخت سیب در باغ عبدالجبّار بن عبدالوهّاب و اشاره فرمود به همان مکان که در آنجا مدفون شد پس آن شخص رفت که آن درخت و مکان را از صاحب باغ بخرد صاحب باغ گفت از براى چه مى خرى این درخت و جاى آن را آن شخص خواب خود را نقل کرد صاحب باغ گفت من نیز چنین خواب دیده ام و موضع این درخت را با جمیع باغ وقف کرده ام بر آن سید و سایر شیعیان که در آنجا مرده هاى خود را دفن کنند پس ‍ عبدالعظیم بیمار شد و به رحمت ایزدى واصل گشت چون او را برهنه کردند که غسل بدهند در جیبش رقعه اى یافتند که در آنجا نسب شریف خود را نوشته بود که منم ابوالقاسم عبدالعظیم پسر عبداللّه پسر على پسر حسن پسر زید پسر امام حسن پسر علىّ بن ابیطالب علیهم السلام و نیز صاحب بن عبّاد در وصف علم عبدالعظیم گفته که روایت کرده ابوتراب رویانى که گفت شنیدم از ابوحمّاد رازى که مى گفت وارد شدم بر حضرت امام علىّ نقى علیه السلام در سرّ مَنْ رَاءى پس سؤ ال کردم از آن حضرت جمله اى از مسائل حلال و حرام خود و جواب فرمود مسائل مرا پس زمانى که وداع کردم با آن حضرت براى بیرون آمدن از آنجا حضرت با من فرمود اى حمّاد هرگاه مشکل شد بر تو چیزى از امور دینت درناحیه خود یعنى در بلد رى پس سؤ ال کن آن را از عبدالعظیم بن عبداللّه حسنى و سلام مرا به او برسان

و محققّ داماد در کتاب رواشح گفته که احادیث بسیار در فضیلت زیارت عبدالعظیم روایت شده و وارد شده که هر که زیارت کند قبر او را بهشت بر او واجب شود و شیخ شهید ثانى (ره ) در حواشى خلاصه همین روایت را از بعض نسّابین نقل فرموده و ابن بابویه و ابن قولویه به سند معتبر روایت کرده اند که مردى از اهل رى به خدمت حضرت امام علىّ نقى علیه السلام رفت حضرت از اوپرسید که کجا بودى عرض کرد که به زیارت امام حسین علیه السلام رفته بودم فرمود که اگر زیارت مى کردى قبر عبدالعظیم را که نزد شما است هر آینه مثل کسى بودى که زیارت امام حسین علیه السلام کرده باشد فقیر گوید که علماء از براى آن بزرگوار زیارتى نقل نکردند مگر آنکه فخرالمحققین آقا جمال الدین در مزار خود فرموده که زیارت آن حضرت به این نحو مناسب است :

اَلسَّلامُ عَلى آدَمَ صَِفْوَةِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلى نُوحٍ نَبِىِّ اللَّهِ

سلام بر آدم برگزیده خدا سلام بر نوح پیغمبر خدا

اَلسَّلامُ عَلى اِبْراهیم خَلی لِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلى مُوسى کلیمِ اللَّهِ اَلسَّلامُ

سلام بر ابراهیم خلیل خدا سلام بر موسى هم سخن با خدا سلام

عَلى عیسى رُوحِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا

بر عیسى روح خدا سلام بر تو اى رسول خدا سلام بر تو اى

خَیرَ خَلْقِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا صَفِىَّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ بْنَ

بهترین خلق خدا سلام بر تو اى برگزیده خدا سلام بر تو اى محمد بن

عَبْدِ اللَّهِ خاتَِمَ النَّبِیینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ عَلِىَّ بْنَ

عبدالله خاتم پیامبران سلام بر تو اى امیرمؤ منان على بن

اَبیطالِبٍ وَصِىَّ رَسُولِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا فاطِمَةُ سَیدَةَ نِسآءِ

ابیطالب وصى رسول خدا سلام بر تو اى فاطمه بانوى زنان

الْعالَمینَ اَلسَّلامُ عَلَیکما یا سِبْطَىِ الرَّحْمَةِ وَسَیدَىْ شَبابِ اَهْلِ

جهانیان سلام بر شما اى دو نوه (پیامبر) رحمت و دو آقاى جوانان اهل

الْجَنَّةِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا عَلِىَّ بْنَ الْحُسَینِ سَیدَ الْعابِدینَ وَقُرَّةَ عَینِ

بهشت سلام بر تو اى على بن الحسین آقاى عبادت کنندگان و نور چشم

النّاظِرینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی باقِرَ الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِىِّ

بینندگان سلام بر تو اى محمد بن على شکافنده دانش پس از پیامبر خدا

اَلسَّلامُ عَلَیک یا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصّادِقَ الْبآرَّ الاَْمینَ اَلسَّلامُ

سلام بر تو اى جعفر بن محمد آن امام راستگوى نیکوکار امانتدار سلام

عَلَیک یا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ الطّاهِرَ الْطُّهْرَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا عَلِىَّ بْنَ

بر تو اى موسى بن جعفر پاک و پاکیزه سلام بر تو اى على بن

مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضى اَلسَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی التَّقِىَّ

موسى آن خوشنود (از حق و) پسندیده سلام بر تو اى محمد بن على تقى

اَلسَّلامُ عَلَیک یا عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّدٍ النِّقِىَّ النّاصِحَ الاَْمینَ اَلسَّلامُ

سلام بر تو اى على بن محمد نقى آن خیرخواه امین سلام

عَلَیک یا حَسَنَ بْنَ عَلِی اَلسَّلامُ عَلَى الْوَصِىِّ مِنْ بَعْدِهِ اَللّهُمَّ صَلِّ

بر تو اى حسن بن على سلام بر وصى پس از او خدایا درود فرست

عَلى نُورِک وَسِراجِک وَوَلِىِّ وَلِیک وَوَصِىِّ وَصِیک وَحُجَّتِک عَلى

بر نور خود و چراغ تابناکت و نماینده نماینده ات و وصى وصى تو و حجت تو بر

خَلْقِک اَلسَّلامُ عَلَیک اَیهَا السَّیدُ الزَّکىُّ وَالطّاهِرُ الصَّفِىُّ اَلسَّلامُ

آفریدگانت سلام بر تو اى آقاى پاکیزه و پاک باصفا سلام

عَلَیک یا بْنَ السّادَةِ الاَْطْهارِ اَلسَّلامُ عَلَیک یا بْنَ الْمُصْطَفینَ

بر تو اى فرزند آقایان پاک نهاد سلام بر تو اى فرزند برگزیدگان

الاَْخْیارِ اَلسَّلامُ عَلى رَسُولِ اللَّهِ و عَلى ذُرِّیةِ رَسُولِ اللَّهِ وَرَحْمَةُ اللَّهِ

نیکوکار سلام بر رسول خدا و بر فرزندان رسول خدا و رحمت خدا

و بَرَکاتُهُ اَلسَّلامُ عَلَى الْعَبْدِ الصّالِحِ الْمُطیعِ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ

و برکاتش بر او باد سلام بر بنده شایسته فرمانبردار خدا پروردگار جهانیان

وَلِرَسُولِهِ وَلاَِمیرِ الْمُؤْمِنینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا اَبَا الْقاسِمِ ابْنَ السِّبْطِ

و فرمانبردار رسول او و امیرمؤ منان سلام بر تو اى اباالقاسم فرزند نوه

الْمُنْتَجَبِ الْمُجْتَبى السَّلامُ عَلَیک یا مَنْ بِزِیارَتِهِ ثَوابُ زِیارَةِ سَیدِ

برگزیده (رسول خدا یعنى ) حضرت مجتبى سلام بر تو اى کسى که با زیارت کردن تو ثواب زیارت حضرت سید

الْشُّهَدآءِ یرْتَجى اَلسَّلامُ عَلَیک عَرَّفَ اللَّهُ بَینَنا وَبَینَکمْ فى الْجَنَّةِ

الشهداء امید مى رود سلام بر تو، خدا آشنایى برقرار کند میان ما و شما در بهشت

وَحَشَرَنا فى زُمْرَتِکمْ وَاَوْرَدَنا حَوْضَ نَبِیکمْ وَسَقانا بِکاْسِ جَدِّکمْ

و محشور کند ما را در گروه شما و وارد کند ما را به حوض پیامبرتان و بنوشاند به ما از جام جد شما

مِنْ یدِ عَلِىِّ بْنِ اَبیطالِبٍ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیکمْ اَسْئَلُ اللَّهَ اَنْ یرِینا

از دست على بن ابیطالب درودهاى خدا بر شما باد از خدا درخواست مى کنم که بنمایاند

فیکمُ السُّرُورَ وَالْفَرَجَ وَاَنْ یجْمَعَنا وَاِیاکمْ فى زُمْرَةِ جَدِّکمْ مُحَمَّدٍ

به ما خوشحالى و ظهور شما را و گردآورد ما و شما را در گروه جدتان محمد

صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَاَنْ لا یسْلُبَنا مَعْرِفَتَکمْ اِنَّهُ وَلِىُّ قَدیرٌ اَتَقَرَّبُ

صلى الله علیه و آله و نگیرد از ما معرفت شما را که براستى او سرپرست توانایى است تقرب جویم

اِلَى اللَّهِ بِحُبِّکمْ وَالْبَرآئَةِ مِنْ اَعْداَّئِکمْ وَالتَّسْلیمِ اِلَى اللَّهِ راضِیاً بِهِ

بدرگاه خدا بوسیله دوستى شما و بیزارى جستن از دشمنان شما و تسلیم بودن براى خدا با رضایتمندى بدو،

غَیرَ مُنْکرٍ وَلا مُسْتَکبِرٍ وَعَلى یقینِ مااَتى بِهِ مُحَمَّدٌ نَطْلُبُ بِذلِک

بدون انکار و گردنکشى و با یقین داشتن به درستى آنچه محمد(ص ) آورده و مى جوییم بدان توجه خاطر تو را

وَجْهَک یا سَیدى اَللّهُمَّ وَرِضاک وَالدّارَ الاْخِرَةَ یا سَیدى وَابْنَ

اى آقاى من ، اى خدا و خوشنودى تو و سعادت خانه آخرت را، اى آقاى من و اى فرزند

سَیدى اِشْفَعْ لِى فِى الْجَنَّةِ فَاِنَّ لَک عِنْدَ اللَّهِ شَاْناً مِنَ الشَّاْنِ اَللّهُمَّ

آقاى من شفاعت مرا درباره بهشت بفرما که براى تو در پیشگاه خدا منزلت و مقام مخصوصى است خدایا

اِنّى اَسْئَلُک اَنْ تَخْتِمَ لى بِالسَّعادَةِ فَلا تَسْلُبْ مِنّى ما اَ نَا فیهِ وَلا

من از تو درخواست مى کنم که سرانجام کار مرا به خوشبختى ختم فرمایى و نگیرى از من آنچه را (از ایمان و معتقدات )

حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ اَللّهُمَّ اسْتَجِبْ لَنا وَتَقَبَّلْهُ

که در آن هستم و جنبش و نیرویى نیست جز به خداى والاى بزرگ خدایا مستجاب فرما دعاى ما را و بپذیر

بِکرَمِک وَعِزَّتِک وَبِرَحْمَتِک وَعافِیتِک وَصَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ

آنرا به بزرگوارى و عزت خود و به رحمت و عافیتت و درود خدا بر محمد و آلش

اَجْمَعینَ وَسَلَّمَ تَسْلیماً یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

همگى و سلام مخصوصت اى مهربانترین مهربانان

پس محقّق مذکور فرموده که در بعضى اخبار مذکور است که امامزاده عبدالعظیم در اوقات توقّف در رَى از منزل پنهان بیرون مى آمد و قبرى که در مقابل قبر او است و راه در میان است زیارت مى کرد و مى فرمود که این قبر مردى از اولاد موسى بن جعفرعلیه السلام است و الحال قبرى در آنجا است که به امامزاده حمزه فرزند امام موسى علیه السلام منسوب است و ظاهر آن است که همان قبرى باشد که امامزاده عبدالعظیم زیارت آن مى نمود انشاءاللّه او را نیز زیارت باید نمود و همین زیارت را مى توان خواند و فقره ((اَلسلامُ عَلَیک یا اَبَا الْقاسِمِ)) و فقره بعد از آن را نباید خواند انتهى مخفىّ نماند که در صحن امامزاده حمزه قبر شیخ جلیل سعید قدوة المفسّرین جمال الدین ابوالفتوح حسین بن على خزاعى (ره ) صاحب تفسیر معروف است باید آن جناب را زیارت نمود و همچنین از زیارت جناب شیخ صدوق رئیس المحدّثین معروف به ابن بابویه که در نزدیکى بلد شاهزاده عبدالعظیم است غفلت نباید نمود.

 

مطلب سوّم زیارت قبور مؤمنین و هدیه فرستادن براى آنان

مقدمه

در زیارت قبور مؤمنین رضى اللّهُ عَنْهُمْ اَجْمَعین است شیخ ثقه جلیل القدر جعفر بن قولویه قمّى از عمرو بن عثمان رازى روایت کرده که گفت شنیدم از حضرت ابوالحسن موسى بن جعفرعلیه السلام که مى فرمود هر که قادر نباشد بر زیارت ما پس زیارت کند صلحاء از موالیان ما را تا نوشته شود براى او ثواب زیارت ما و کسى که قادر نباشد بر صله و نیکى به ما پس صله و نیکى کند با صالحان موالیان ما تا از براى او نوشته شود ثواب صله و نیکى به ما و نیز به سند صحیح روایت کرده از محمّد بن احمد بن یحیى الا شعرى که گفت من در فید که اسم منزلى است در طریق مکه با علىّ بن بلال روانه شدیم سر قبر محمّد بن اسماعیل بن بزیع پس علىّ بن بلال براى من گفت که صاحب این قبر براى من روایت کرد از حضرت امام رضاعلیه السلام که فرمودند هر که بیاید به نزد قبر برادر مؤ من خود و دست بر قبر گذارد و هفت مرتبه بخواند سوره اِنّا اَنْزَلْناهُ را ایمن گردد در روز فزع اکبر یعنى از ترس بزرگ روز قیامت و در روایت دیگر مثل همین را نقل کرده مگر آنکه دارد و رو به قبله کند فقیر گوید این ایمن بودن که حدیث دلالت بر آن دارد ممکن است از براى خواننده باشد چنانچه ظاهر حدیث است و محتمل است که از براى صاحب قبر باشد چنانچه تاءیید مى کند آن را حدیثى که بعد از این از سید بن طاوس نقل مى شود و نیز در کامل الزیارة به سند معتبر منقول است که عبدالرّحمن بن ابى عبداللّه به حضرت صادق علیه السلام عرض کرد که چگونه بگذارم دست خود را بر قبور مسلمین پس حضرت بدست خود اشاره به زمین فرمود و دست را بر زمین گذاشت و خود مقابل قبله بودند و نیز به سند صحیح منقول است که عبداللّه بن سنان به حضرت صادق علیه السلام عرض کردکه چگونه سلام باید کرد بر اهل قبور فرمود که مى گوئى :

اَلسَّلامُ عَلى اَهْلِ الدِّیارِ مِنَ

سلام بر اهل این دیار (خانه ها) از

الْمُؤْمِنینَ وَالْمُسْلِمینَ اَنْتُمْ لَنا فَرَطٌ وَنَحْنُ اِنشآءَ اللَّهُ بِکمْ لاحِقُونَ

مؤ منین و مسلمانان شما پیشروان ما (در این راه ) بودید و ما هم انشاءالله به شما ملحق خواهیم شد

واز حضرت امام حسین علیه السلام روایت شده که هر که داخل قبرستان شود و بگوید :

اَللّهُمَّ رَبَّ

خدایا اى پروردگار

هذِهِ الاَْرْواحِ الْفانِیةِ وَالاَْجْسادِ الْبالِیةِ وَالْعِظامِ النَّخِرَةِ الَّتى

این روانهاى از دنیا رفته و پیکرهاى پوسیده و استخوانهاى متلاشى شده اى که

خَرَجَتْ مِنَ الدُّنْیا وَهِىَ بِک مُؤْمِنَةٌ اَدْخِلْ عَلَیهِمْ رَوْحاً مِنْک

از دنیا بیرون رفته اند در حال ایمان به تو بفرست بر آنها رحمت (و آمرزشى ) از جانب خود

وَسَلاماً مِنّى

و سلامى از من

بنویسد حقّ تعالى از براى او حسنات بعدد خلق از زمان آدم تا قیام قیامت و از حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام منقول است که هر که داخل قبرستان شود و بگوید:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِالرَّحیمِ اَلسَّلامُ عَلى اَهْلِ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ مِنْ اَهْلِ لا

بنام خداى بخشاینده مهربان سلام بر اهل کلمه ((لااله الاّ اللَّه )) از طرف اهل کلمه ((

اِلهَ اِلا اللَّهُ یا اَهْلَ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ بِحَقِّ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ کیفَ وَجَدْتُمْ

اله الاّ اللَّه )) اى اهل ((لااله الاّ اللَّه )) به حق این کلمه مقدسه ((لااله الاّ اللَّه )) (آیا) چگونه یافتید (پاداش )

قَوْلَ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ مِنْ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ یا لا اِلهَ اِلا اللَّهُ بِحَقِّ لا اِلهَ اِلا

گفتار ((لااله الاّ اللَّه )) را از خود کلمه مقدّسه ((لااله الاّ اللَّه )) اى که معبودى نیست جز خدا به حق این کلمه مقدسه ((لااله الاّ

اللَّهُ اغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَاحْشُرْنا فى زُمْرَةِ مَنْ قالَ لا اِلهَ

اللَّه )) بیامرز هرکه را که گوید ((لااله الاّ اللَّه )) و محشور کن ما را در زمره گویندگان ((لا اله

اِلا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِىُّ وَلِىُّ اللَّهِ

الاّ اللَّه )) محمد رسول اللَّه ، على ولى اللَّه

حقّ سبحانه و تعالى ثواب پنجاه سال عبادت براى او بنویسد و گناه پنجاه ساله را از او و پدر و مادرش محو گرداند و در روایت دیگر وارد شده که بهتر سخنى که در قبرستان بگوئى چون از آنجا بگذرى آن است که بایستى وبگوئى :

اَللّهُمَّ وَلِّهِمْ ما تَوَلَّوْا وَاحْشُرْهُمْ مَعَ مَنْ اَحَبُّوا

خدایا دوست آنها گردان هرکه را دوست داشتند و محشورشان کن با هرکس که دوست داشتند

وسید بن طاوس در مصباح الزّائر گفته که چون قصد کنى زیارت مؤ منین را سزاوار است که روز پنجشنبه باشد و اگر نه هر وقت که خواستى و کیفیت زیارت ایشان چنین است که رو به قبله کنى و بگذارى دست خود را بر قبر و بگوئى :

اَللّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَصِلْ وَحْدَتَهُ وَآنِسْ وَحْشَتَهُ

خدایا رحم کن به غربت او و برهان او را از تنهایى و انیس وحشت او باش

وَآمِنْ رَوْعَتَهُ وَاَسْکنْ اِلَیهِ مِنْ رَحْمَتِک رَحْمَةً یسْتَغْنى بِها عَنْ

و به پریشانى و هراسش ایمنى بخش و روان کن بسویش از رحمت خود مقدارى که بى نیاز گردد

رَحْمَةِ مَنْ سِواک وَاَ لْحِقْهُ بِمَنْ کانَ یتَوَلاّهُ

به برکت آن از رحمت دیگرى جز تو و ملحقش کن بهرکه دوستش دارد

پس مى خوانى سوره اِنّا اَنْزَلْناهُ را هفت مرتبه و روایت شده در صفت زیارتشان و ثواب او حدیث دیگرى از فضیل که گفت هر که بخواند سوره اِنّا اَنْزَلْناهُ را هفت مرتبه نزد قبر مؤ منى حق تعالى ملکى بسوى قبر او فرستد که عبادت کند خدا را نزد قبر او و بنویسد حقّ تعالى از براى میت ثواب این عمل ملک را پس چون از قبرش مبعوث شود به هیچ هولى از اهوال قیامت نگذرد مگر آنکه حق تعالى بگرداند آن هول را از او به سبب آن ملک تا خدا او را داخل بهشت گرداند و با هفت مرتبه اِنّا اَنْزَلْناهُ سوره حمد و دو سوره قُلْ اَعُوذُ و قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ و آیة الکرسى را هر یک سه مرتبه بخواند و نیز روایت شده در صفت زیارت آنها روایت دیگرى از محمّد بن مسلم که گفت به خدمت حضرت صادق علیه السلام عرض کردم که مردگان را زیارت بکنیم فرمود بلى گفتم آیا آنها مى دانند که ما به زیارت آنها رفته ایم فرمود بلى قسم به خدا مى دانند و شاد مى شوند و انس مى گیرند به شما عرض کردم که چه بگوئیم وقتى که به زیارت ایشان برویم فرمود بگو:

اَللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ وَصاعِدْ اِلَیک اَرْواحَهُمْ وَلَقِّهِمْ

خدایا دور گردان زمین را از پهلوهایشان (یعنى نگاهشان دار از فشار قبر) و بالا بر به نزد خود روانها و ارواح ایشانرا

مِنْک رِضْوانا وَاَسْکنْ اِلَیهِمْ مِنْ رَحْمَتِک ما تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ

و از خوشنودى خودت به آنها بده و از رحمت خود به اندازه اى هم نشینشان کن که تنهاییشان را جبران کنى

وَتُونِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ اِنَّک عَلى کلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ

و وحشتشان را به انس و آرامش مبدل کنى که راستى تو بر هر چیز توانایى

پس سید فرموده و در وقتى که بوده باشى بین قبرهاى مؤ منین بخوان یازده مرتبه قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ را و هدیه کن آن را از براى ایشان به تحقیق که روایت شده که حق تعالى به عدد مُردگان ثواب مى دهد و در کامل الزیاره از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که فرمود مردگان را چون پیش از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند و جواب مى دهند شما را و اگر بعد از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند و جواب نمى دهند و در دعوات راوندى حدیثى مرویست از حضرت رسول صلى الله علیه و آله در کراهت زیارت اموات درشب چنانچه فرمود حضرت بابى ذر ((وَلاتَزُرْهُمْ اَحْیاناً بِالّلَیلِ)) و در مجموعه شیخ شهید از حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است که هیچکس ‍ نمى گوید نزد قبر میتى سه مرتبه

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَنْ لا تُعَذِّبَ هذَا الْمَیتَ

خدایا از تو خواهم به حق محمد و آل محمد که عذاب نکنى این مرده را

مگر آنکه خداوند تعالى دور گرداند از او عذاب را در روز قیامت

 

تاکید در هدیه فرستادن براى مردگان

از جامع الاخبار نقل است که بعضى از صحابه از حضرت رسول صلى الله علیه و آله نقل کرده که آن حضرت فرمود هدیه بفرستید براى مردگان خود .

پس گفتیم که چیست هدیه مرده ها فرمود صدقه و دعا و فرمود ارواح مؤمنین مى آیند هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه ها و منزلهاى خود و فریاد مى کنند هر یک از ایشان به آواز حزین با گریه ، اى اهل من و اولاد من اى پدر من و مادر من و خویشان من مهربانى کنید بر ما به آنچه بود در دست ما و عذاب و حساب او بر ما است و نفعش براى غیر ما و هر یک فریاد مى کنند خویشان خود را مهربانى کنید ما را به درهمى یا به قرص نانى یا به جامه اى که خداوند بپوشاند شما را از جامه بهشت پس گریست رسول خدا صلى الله علیه و آله و گریه کردیم ما و آن جناب از زیادى گریستن قدرت بر سخن گفتن نداشت پس فرمود اینها برادران دینى شمایند که خاک پوسیده شده اند بعد از سرور و نعمت پس ندا مى کنند به عذاب و هلاکت بر جانهاى خود و مى گویند واى بر ما اگر انفاق مى کردیم آنچه را که در دست ما بود در طاعت و رضاى خداوند محتاج نبودیم بسوى شما پس برمى گردند با حسرت و پشیمانى و فریاد مى کنند زود بفرستید صدقه مردگان را و ایضاً از آن جناب روایت کرده که فرمود هر صدقه که براى مرده داده مى شود مى گیرد آن را ملکى در طبقى نور که درخشان است شعاع آن و مى رسد به هفت آسمان پس مى ایستد بر لب قبر و فریاد مى کند ((اَلسَّلامُ عَلَیکمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ)) اهل شما فرستادند این هدیه را بسوى شما پس آن را مى گیرد و داخل در قبر خود مى کند و به آن خوابگاهش فراخ مى شود پس فرمود آگاه باشید هرکس مهربانى کند مرده را به صدقه پس براى او است نزد خداوند از اجر مانند اُحُد و مى باشد روز قیامت در سایه عرش خدا روزى که نیست سایه جز سایه عرش خدا زنده و مرده نجات مى یابند به این صدقه و حکایت شده که امیر خراسان را در خواب دیدند که مى گفت بفرستید براى من آنچه را که مى اندازید براى سگان خود که من محتاجم به آن و بدانکه زیارت قبور مؤ منین ثواب بسیار دارد و علاوه فواید عظیمه بر آن مترتب است باعث عبرت و آگاهى و زهد و بى میلى به دنیا و رغبت در آخرت مى شود و در وقت اندوه بسیار و شادى بسیار باید به قبرستان رفت پس عاقل آنست که در قبرستان عبرت بگیرد از اموات تا حلاوت دنیا از دلش بیرون رود و شهد کالاى دنیوى در کامش تلخ شود و تفکر کند در فناى دنیا و تقلّب احوال آن و بخاطر بیاورد که او نیز عنقریب مثل ایشان خواهد گشت و دستش از عمل کوتاه و باعث عبرت دیگران شود.

عبرت گرفتن از اموات

( وَلَقَدْ اَجادَ الشَّیخُ النِّظامّى فى قَوْلِهِ )

زنده دلى در صف افسردگان	رفت بهمسایگى مُردگان
حرف فنا خواند ز هر لوح پاک	روح بقا جُست ز هر روح پاک
کارشناسى پى تفتیش حال	کرد از او بر سر راهى سؤ ال
کین همه از زنده رمیدن چرا است	رخت سوى مرده کشیدن چرا است
گفت پلیدان بمغاک اندرند	پاک نهادان تَهِ خاک اندرند
مرده دلانند بروى زمین	بهر چه با مُرده شوم همنشین
همدمى مرده دهد مردگى	صحبت افسرده دل افسردگى
زیر گِل آنانکه پراکنده اند	گر چه بتن مرده بدِل زنده اند
مرده دلى بود مرا پیش از این	بسته هر چون وچرا پیش از این
زنده شدم از نظر پاکشان	آب حیاتست مرا خاکشان

رُوِىَ اَنَّهُ اَوْحَى اللَّهُ تَعالى اِلى عیسى علیه السلام یا عیسى هَبْ لى مِنْ

در حدیث است که خداى تعالى به عیسى علیه السلام وحى فرمود که اى عیسى به من واگذار کن از

عَینِک الدُّمُوعَ وَمِنْ قَلْبِک الخُشُوعَ وَاکحَُلْ عَینَیک بِمیلِ الحُزْنِ اِذا

چشم خود اشک را و از دلت فروتنى را و سرمه بکش به چشمانت با میل حزن و اندوه در آن هنگام

ضَحِک الْبَطّالُونَ وَقُمْ عَلى قُبُورِ الاَْمْواتِ فَنادِهِمْ بِالصَّوْتِ الرَّفیعِ

که بخندند بیهوده گذرندگان عمر و بر سر قبور مردگان به ایست و آنان را با آواز بلند بخوان

لَعَلَّک تَاْخُذُ مَوْعِظَتَک مِنْهُمْ وَقُلْ اِنّى لاحِقٌ بِهِمْ فِى اللاّحِقینَ

شاید پند خود را از آنان بگیرى و با خود بگو من هم در زمره دیگران به آنها ملحق خواهم شد

تمام شد آنچه مقدّر شده بود ثبت آن در این کتاب شریف در عشیه یکشنبه دهمّ ذى القعدة الحرام سنه 1344 یک هزار و سیصد و چهل و چهار شب ولادت با سعادت حضرت ثامن الائمّة مولانا ابوالحسن الرّضا صلوات اللَّه علیه و چون در این روز کاغذ فوت مادرم به من رسید از برادران ایمانى که از این کتاب منتفع مى گردند التماس دعا و زیارت دارم و براى آن مرحومه مغفوره و براى خودم و والدم در حیات و ممات والحمدللَّه اوّلاً و آخراً و صلّى اللَّه على محمّد و آله الطّاهرین نویسنده و مترجم نیز رجاء دعاء دارند.