پاورقی : 1 - جدال با مدعی - چاپ اول - ص 53 و . 54
2 - ز احمد تا احد يك ميم فرق است |
همه عالم در آن يك ميم غرق است |
3 - در درس اسفار هم اين بحث را راجع به حركات افلاك مطرح كردهايم كه آيا به كمالی میرسد يا نمی رسد .
چيزی استاتيك برسد " . بعد میگويد : تكامل را شما در همه جای دنيا
میتوانيد به چشم ببينيد ( 1 ) .
اولا ، اينكه رسيدن انسان به كمال مطلق ممكن است يا ناممكن اساسا طرحش
غلط است . آيا بحث در اين است كه انسان به كمال مطلق میرسد يا نه ؟
كمال مطلق را در مقابل كمال نسبی قرار داده است ، ولی آنچه كه مقابل
كمال مطلق است كمال محدود است چون در كمال محدود نسبيت معنی دارد يعنی
يك كمال محدود نسبت به درجه پايينتر از خودش كمال است و نسبت به
درجه بالاتر از خودش نقص است ، و اين از آنجاست كه كمال روی حسابهای
ما ، يك مفهوم مشكك است ، كمال آنجا كه امر واقعی باشد به وجود بر
میگردد و همين جوری كه حقيقت وجود يك امر مشكك است و حقيقت مشكك
يعنی ما به الاشتراك با ما به الامتياز مراتبش يك چيز است ، كمال چنين
حقيقتی است ، پس بنابراين ، كمال بودن كمال نسبی است و جز كمال مطلق
كه ذات پروردگار باشد ، هر كمالی را كه در نظر بگيريم نسبت به مادون
خودش كمال است و نسبت به مافوق نقص . اينجا ، صحبت در اين نيست كه
آيا انسان به كمال مطلق ( به مفهوم فلسفيش ) میرسد يا نمی رسد ، بلكه
بايد مسئله را به اين شكل طرح كرد كه آيا انسان آخرين حد كمال ممكن دارد
يا ندارد ؟ يعنی كمال انسان كه كمال نسبی است آيا لايتناهی است ، يا
آخرين حد ممكن دارد ؟ راجع به حضرت خاتم الانبياء ( ص ) اين مسئله مطرح
است ، محيی الدين تعبيری راجع به ايشان دارد كه میگويد " نهاية السير
الكمالی " و در معنای خاتميت هم او میگويد : " الخاتم من ختم المراتب
باسرها "
به هر حال مسئله بايد به اين شكل طرح شود كه آيا انسان آخرين حد كمال
ممكن دارد كه وقتی به آن حد برسد ديگر برای انسان كمال بالاتر از آن فرض
نمی شود و بالاتر از آن وجوب وجود است ( 2 ) يا نه ! انسان هرچه كه برود
باز هم راه برای او باز است . در شرح صحيفه سيد عليخان اين مسئله را طرح
كرده است كه آيا صلوات بر پيغمبر ( ص ) برای ايشان اثری دارد يا نه :
فقط برای ما مفيد است و برای ايشان كه فوق حد نصاب است اثری ندارد ؟
عدهای آيه " « يا اهل يثرب لا مقام لكم » " را به يثرب انسانيت
تأويل می كنند و میگويند ، انسان حد نهائی ندارد ، آخرين حد كمال ممكن
ندارد و رسول اكرم ( ص ) هم هميشه در حال تكامل هستند .
از اين اشكال كه بگذريم اين حرف كه میگويند " آنچه به زندگی انسان
ارزش میبخشد تكامل است نه كمال " نيز حرف نادرستی است ! ( 3 )
در حركات اشتدادی ، هر مرتبهای نسبت به مرتبه قبلی كمال است و نسبت
به مرتبه بعد نقص ، يعنی خود كمال هويت تدريجی دارد ، اينها خيال كردند
كمال يك مفهوم استاتيك
پاورقی : 1 - جدال با مدعی - چاپ اول - ص 53 و . 54
3 - در درس اسفار هم اين بحث را راجع به حركات افلاك مطرح كردهايم كه آيا به كمالی میرسد يا نمی رسد . |