لجنمال كردن طرف هست ، منصرف كردن مردم از ناحيه او هست ، علنی كردن‏
باطل بودن او هست ، جامعه را بر ضد او سوق دادن هست ، ولی نه به صورت‏
شمشير كشيدن .
اين است كه مقتضيات زمان در شكل مبارزه می‏تواند تأثير بگذارد .
هيچوقت مقتضيات زمان در اين جهت نمی‏تواند تأثير داشته باشد كه در يك‏
زمان سازش با ظلم جايز نباشد ولی در زمان ديگر سازش با ظلم جايز باشد .
خير ، سازش با ظلم هيچ زمانی و در هيچ مكانی و به هيچ شكلی جايز نيست ،
اما شكل مبارزه ممكن است فرق كند . ممكن است مبارزه علنی باشد ، ممكن‏
است مخفيانه و زير پرده و در استتار باشد . تاريخ ائمه اطهار عموما
حكايت می‏كند كه هميشه در حال مبارزه بوده‏اند . اگر می‏گويند مبارزه در
حال تقيه [ مقصود سكون و بی تحركی نيست ] . " تقيه " از ماده " وقی‏
" است ، مثل تقوا كه از ماده " وقی " است . تقيه معنايش اين است :
در يك شكل مخفيانه‏ای ، در يك حالت استتاری از خود دفاع كردن ، و به‏
عبارت ديگر سپر به كار بردن ، هر چه بيشتر زدن و هر چه كمتر خوردن ، نه‏
دست از مبارزه برداشتن ، حاشا و كلا . روی اين حساب است كه ما می‏بينيم‏
همه ائمه اطهار اين افتخار را آری اين افتخار را - دارند كه در زمان‏
خودشان با هيچ خليفه جوری سازش نكردند و هميشه در حال مبارزه بودند .
شما امروز بعد از هزار و سيصد سال - و بيش از هزار و سيصد سال ، يا برای‏
بعضی از ائمه اندكی كمتر : هزار و دويست و پنجاه سال ، هزار و دويست و
شصت سال ، هزار و دويست و هفتاد سال - می‏بينيد خلفايی نظير عبدالملك‏
مروان ( از قبل از عبدالملك مروان تا عبدالملك مروان ، اولاد عبدالملك‏
، پسر