می‏گويند اين نشاط ايرانی بود ، در صورتی كه نشاط مربوط به شيعه بود و
اكثريت شيعه هم آن وقت ايرانی نبودند و غير ايرانی بودند ، كه اكنون‏
وارد اين بحث نمی‏شويم . اين مصری می‏گويد : و من الجلی الواضح لدی كل من‏
درس علم الكلام ان فرق الشيعة كانت انشط الفرق الاسلامية حركة . می‏گويد هر
كس كه وارد باشد می‏داند كه نشاط فرقه‏های شيعه از همه بيشتر بود . و
كانت اولی من اسس المذاهب الدينية علی اسس فلسفية حتی ان البعض‏
ينسب الفلسفة خاصة لعلی بن ابی طالب " و شيعه اولين مذهب اسلامی بود
كه مسائل دينی را بر اساس فكری و عقلی نهاد " و شيعه يعنی امام صادق .

اهتمام شيعه به مسائل تعقلی

بهترين دليل [ بر اينكه در زمان امام صادق ( ع ) علوم عقلی نيز نضح‏
گرفت ] اين است كه در تمام كتب حديث اهل تسنن : صحيح بخاری ، صحيح‏
مسلم ، جامع ترمدی ، سنن ابی داوود و صحيح نسائی ، جز مسائل فرعی چيز
ديگری نيست : احكام وضو اين است ، احكام نماز اين است ، احكام روزه‏
اين است ، احكام حج اين است ، احكام جهاد اين است ، و يا سيره است ،
مثلا پيغمبر در فلان سفر اينطور عمل كردند . ولی شما به كتابهای حديث شيعه‏
كه وارد می‏شويد می‏بينيد اول مبحث و اول كتابش " كتاب العقل و الجهل‏
" است . اصلا اينجور مسائل در كتب اهل تسنن مطرح نبوده . البته‏
نمی‏خواهم بگويم منشأ همه اينها امام صادق بود ، ريشه‏اش اميرالمؤمنين‏
است و ريشه ريشه‏اش خود پيغمبر است ، ولی اينها اين