خودش را به كشتن نداد ؟

مقايسه زمان امام حسين و زمان امام صادق

فاصله اين دو عصر نزديك يك قرن است . شهادت امام حسين در سال 61
هجری است و وفات امام صادق در سال 148 ، يعنی وفاتهای اين دو امام‏
هشتاد و هفت سال با يكديگر تفاوت دارد . بنابراين بايد گفت عصرهای اين‏
دو امام در همين حدود هشتاد و هفت سال با همديگر فرق دارد . در اين مدت‏
اوضاع دنيای اسلامی فوق العاده دگرگون شد . در زمان امام حسين يك مسئله‏
بيشتر برای دنيای اسلام وجود نداشت كه همان مسئله حكومت و خلافت بود ،
همه عوامل را همان حكومت و دستگاه خلافت تشكيل می‏داد ، خلافت به معنی‏
همه چيز بود و همه چيز به معنی خلافت ، يعنی آن جامعه بسيط اسلامی كه به‏
وجود آمده بود به همان حالت بساطت خودش باقی بود ، بحث در اين بود كه‏
آن كسی كه زعيم امر است كی باشد ؟ و به همين جهت دستگاه خلافت نيز بر
جميع شؤون حكومت نفوذ كامل داشت . معاويه يك بساط ديكتاتوری عجيب و
فوق العاده‏ای داشت ، يعنی وضع و زمان هم شرايط را برای او فراهم داشت‏
كه واقعا اجازه نفس كشيدن به كسی نمی‏داد . اگر مردم می‏خواستند چيزی را
برای يكديگر نقل كنند كه بر خلاف سياست حكومت بود ، امكان نداشت ، و
نوشته‏اند كه اگر كسی می‏خواست حديثی را برای ديگری نقل كند كه آن حديث‏
در فضيلت علی ( ع ) بود ، تا صد در صد مؤمن و مطمئن نمی‏شد كه او موضوع‏
را فاش نمی‏كند ، نمی‏گفت ، می‏رفتند در صندوقخانه ها و آن را بازگو