پاورقی : 1 - سوره مائده ، آيه 3 : اكنون دينتان را برای شما به كمال آوردم و نعمت خويش بر شما تمام كردم و راضی گشتم كه اسلام دين شما باشد .
نظر واضح و بديهی و بینياز از تعريف میآيد ، ولی وقتی كه انسان میخواهد
تعريف كند ، میبيند چقدر دشوار و مشكل است و دچار اشكالات میشود . من
نمیخواهم همه تعريفهائی را كه فلاسفه برای تكامل كردهاند ذكر كنم . در
اينجا اجمالا به فرق ميان تكامل و پيشرفت و همچنين فرق ميان كمال و تمام
اشاره میكنم .
بحث دقيقی در فلسفه اسلامی هست كه اتفاقا از نظر قرآن هم قابل بحث
است و آن اينكه : فرق ميان تمام و كمال چيست ؟ ما تمام را در مقابل
نقص بكار میبريم ، كمال را هم در مقابل نقص . میگوئيم تام و ناقص ،
كامل و ناقص . آيا تام همان كامل است ؟ نه ، در قرآن آيهای كه مربوط به
امر امامت و ولايت است اينچنين نازل شد : " « اليوم اكملت لكم دينكم
و اتممت عليكم نعمتی و رضيت لكم الاسلام دينا »" ( 1 ) قرآن میگويد ما
دو كار كرديم : نعمت را تمام كرديم ، دين را كامل نموديم . يعنی قرآن
برای اتمام و اكمال دو مفهوم قائل است ، میگويد نعمتها را از نقص به
تمام رسانديم ، و دين را از نقص به كمال . قبل از آنچه فرق اين دو را با
يكديگر بگوئيم لازم است تفاوت ميان تكامل و پيشرفت را عرض بكنم .
آيا پيشرفت همان تكامل است و تكامل همان پيشرفت است ؟ اتفاقا اينها
هم با يكديگر تفاوت دارند ، شما موارد استعمال را ببينيد . ما درباره
يك بيماری میگوئيم اين بيماری در حال پيشرفت است ولی نمیگوئيم در حال
تكامل است . اگر سپاهی در سرزمينی بجنگد و
پاورقی : 1 - سوره مائده ، آيه 3 : اكنون دينتان را برای شما به كمال آوردم و نعمت خويش بر شما تمام كردم و راضی گشتم كه اسلام دين شما باشد . |