با طلوع اسلام توام است . قرن اول و دوم دوره آمادگی و رنسانس است و
قرن سوم و چهارم و پنجم دوره شكوفا شدن ، هر چند بسياری از علوم اسلامی در
همان قرن اول و دوم بارور شد و ثمرات اوليه خويش را تحويل داد .
سرجان ملكم انگليسی با كمال بی‏انصافی و تعصب دو قرن اول هجری را از
نظر ايرانيان دوره ركود علمی و معنوی معرفی می‏كند ( 1 ) و حال آنكه اين‏
در قرن به قول ادوارد براون از نظر علمی و معنوی از پر خورشترين ازمنه‏
تاريخ ايران است . م ا اگر وضع فكری و علمی ايرانيان را در اين دو قرن‏
با قرون ما قبل اسلام مقايسه كنيم كه در چه ركود و سكون و سكوتی بود
می‏بينيم كه ايرانيان در اين دو قرن از لحا ظ فكری و علمی و فرهنگی جنبش‏
و تحرك بی‏سابقه‏ای پيدا كرده‏اند . ( 2 ) . البته اوج و كمال اين جنبش در
قرن سوم و چهارم و پنجم هجری رخ نمود .
يكی از جنبشها و نهضتهائی كه از همان قرن اول هجری در ميان عموم‏
مسلمانان اعم از سنی و شيعی ، ايرانی و غير ايرانی پديد آمد در زمينه‏
مسائل فقهی بود .
مسلمانان از ابتدا كه به اسلام ايمان آوردند خود را با دينی مواجه ديدند
كه مقررات زيادی در زمينه‏های مختلف زندگی اعم از فردی

پاورقی :
1 - تاريخ ادبيات ادوارد بر او جلد اول صفحه 302 و . 312 ادوارد بر او
شخصا تصريح می‏كند كه من خودم را از اين اشتباه بر كنار می‏دارم .
2 - برای توضيح بيشتر اين مطلب به كتاب " خدمات متقابل اسلام و
ايران " تاليف نگارنده مراجعه شود .