پاورقی : . 1 بحار الانوار ، ج / 16 ص . 411
میگويد پس رهايشان كن ، حالا منتظر باشد جريانهايی را كه در آينده است .
چه جريانهايی ؟ " « فارتقب يوم تأتی السماء بدخان مبين »" ای پيغمبر
منتظر آن روز باش كه آسمان دود روشنی را بياورد . مقصود اين است كه
فضای آسمان پر از دود بشود . راجع به اينكه قرآن در اين آيه چه میخواهد
بگويد ، مفسرين دو سه جور نظر دادهاند . يكی اينكه گفتهاند اين ( آيه )
اشاره به يك حادثه واقع شده در زمان پيغمبر اكرم است ، يعنی در آن زمان
كه آيه آمد واقع نشده بود ولی بعد واقع شد ، چون نوشتهاند پيغمبر اكرم
يك بار نفرين فرمود به قريش كه اذيت میكردند ، فرمود : « " اللهم
اجعل سنيهم كسنی يوسف " » ( 1 ) خدايا قحطیای مانند قحطی يوسف برای
اينها بفرست . سرزمين مكه هم كه سرزمين ضعيفی است ، يك سال ، دو سال
كه بگذرد و اينها در مضيقه قرار بگيرند خيلی وضعشان بد میشود . اينها
گرفتار به اصطلاح مجاعه شدند و خيلی بر اينها سخت گذشت به گونهای كه
گرسنگی به معنی واقعی چنان بر اينها فشار آورد كه اينها دنبال استخوان و
توت خشكيده و دنبال چيزهايی كه هرگز نمیخوردند رفتند . به گونهای شد كه
اينها وقتی به آسمان نگاه میكردند همه چيز را تاريك میديدند . از ابن
مسعود نقل كردهاند كه گفته است اين آيه نظر به اين قضيه دارد . البته
منافاتی ندارد كه اين قضيه واقع شده باشد يعنی چنين مجاعهای بوده ، ولی
اينكه آيا اين آيه ناظر به اين قضيه است يا نه ، محل بحث است . اكثر
مفسرين اين تفسير ابن مسعود را قبول نكردهاند .
دو تفسير ديگر شده است . يك تفسير گفته است مقصود قيامت است كه در
قيامت چنين خواهد شد . اين تفسير خيلی ضعيف است چون آيات بعد درست
ضد اين مطلب را میگويد . تفسير سوم كه
پاورقی : . 1 بحار الانوار ، ج / 16 ص . 411 |