احكام ارث

مسأله 2737. كساني كه به واسطه خويشي ارث مي‎برند سه دسته هستند:

دسته اول ـ پدر و مادر و اولاد ميت است، و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پايين روند، هر كدام آنان كه به ميت نزديكتر است ارث مي‎برد، و تا يك نفر از اين دسته هست دسته دوم ارث نمي‎برند.

دسته دوم ـ جد، يعني: پدر بزرگ و جده يعني: مادر بزرگ، و خواهر و برادر است و با نبودن برادر و خواهر اولاد ايشان، هر كدام آنان كه به ميت نزديكتر است ارث مي‎برد، و تا يك نفر از اين دسته هست دسته سوم ارث نمي‎برند.

دسته سوم ـ عمو و عمه و دايي و خاله و اولاد آنان است، و تا يك نفر از عموها و عمه‎ها و دايي‎ها و خاله‎هاي ميت زنده‎اند، اولاد آنان ارث نمي‎برند، ولي اگر ميت عموي پدري و پسر عموي پدر و مادري داشته باشد، ارث به پسر عموي پدر و مادري مي‎رسد، و عموي پدري ارث نمي‎برد.

مسأله 2738. اگر عمو و عمه و دايي و خاله خود ميت، و اولاد آنان و اولاد اولاد آنان نباشند، عمو و عمه و دايي و خاله پدر و مادر ميت ارث مي‎برند، و اگر اينان نباشند، اولادشان ارث مي‎برند، و اگر اينان هم نباشند، عمو و عمه و دايي و خاله جد و جده ميت، و اگر اينان نباشند، اولادشان ارث مي‎برند.

مسأله 2739. زن و شوهر به تفصيلي كه در مسائل 2779 تا 2788 گفته مي‎شود، از يكديگر ارث مي‎برند.

 ارث دسته اول

مسأله 2740. اگر وارث ميت فقط يك نفر از دسته اول باشد، مثلاً پدر يا مادر يا يك پسر يا يك دختر باشد، همه مال ميت به او مي‎رسد، و اگر چند پسر يا چند دختر باشند، همه مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود، و اگر يك پسر و يك دختر باشد مال را سه قسمت مي‎كنند، دو قسمت را پسر و يك قسمت را دختر مي‎برد، و اگر چند پسر و چند دختر باشند، مال را طوري قسمت مي‎كنند كه هر پسري دو برابر دختر ببرد.

مسأله 2741. اگر وارث ميت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت مي‎شود، دو قسمت آن را پدر، و يك قسمت را مادر مي‎برد. ولي اگر ميت دو برادر، يا چهار خواهر، يا يك برادر و دو خواهر هم داشته باشد كه همه آنان پدري باشند يعني: پدر آنان با پدر ميت يكي باشد، خواه مادرشان هم با مادر ميت يكي باشد يا نه، اگر چه تا ميت پدر و مادر دارد، اينان ارث نمي‎برند، اما به واسطه بودن اينان مادر شش يك مال را مي‎برد، و بقيه را به پدر مي‎دهند.

مسأله 2742. اگر وارث ميت فقط پدر و مادر و يك دختر باشد، چنان چه ميت دو برادر و چهار خواهر، يا يك برادر و دو خواهر پدري نداشته باشد، مال را پنج قسمت مي‎كنند، پدر و مادر، هر كدام يك قسمت، و دختر سه قسمت آن را مي‎برد. و اگر دو برادر يا چهار خواهر ، يا يك برادر و دو خواهر پدري داشته باشد، مال را شش قسمت مي‎كنند، پدر و مادر، هر كدام يك قسمت، و دختر سه قسمت مي‎برد، و يك قسمت باقي مانده را چهار قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به پدر و سه قسمت را به دختر مي‎دهند مثلاً اگر مال را 24 قسمت كنند، 15 قسمت آن را به دختر، و 5 قسمت آن را به پدر، و 4 قسمت آن را به مادر مي‎دهند.

مسأله 2743. اگر وارث ميت فقط پدر و مادر و يك پسر باشد، مال را شش قسمت مي‎كنند، پدر و مادر هركدام يك قسمت، و پسر چهار قسمت آن را مي‎برد، و اگر چند پسر يا چند دختر باشند آن چهار قسمت را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند، و اگر پسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوري تقسيم مي‎كنند كه هر پسري دو برابر دختر ببرد.

مسأله 2744. اگر وارث ميت فقط پدر و يك پسر، يا مادر و يك پسر باشد، مال را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را پدر يا مادر، و پنج قسمت را پسر مي‎برد.

مسأله 2745. اگر وارث ميت فقط پدر، يا مادر، با پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را پدر، يا مادر مي‎برد، و بقيه را طوري قسمت مي‎كنند كه هر پسري دو برابر دختر ببرد.

مسأله 2746. اگر وارث ميت فقط پدر و يك دختر، يا مادر و يك دختر باشد، مال را چهار قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را پدر يا مادر، و بقيه را دختر مي‎برد.

مسأله 2747. اگر وارث ميت فقط پدر و چند دختر، يا مادر و چند دختر باشد، مال را پنج قسمت مي‎كنند، يك قسمت را پدر يا مادر مي‎برد، و چهار قسمت را دختران به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند.

مسأله 2748. اگر ميت اولاد نداشته باشد، نوه پسري او اگر چه دختر باشد سهم پسر ميت را مي‎برد، و نوه دختري او اگر چه پسر باشد، سهم دختر ميت را مي‎برد، مثلاً اگر ميت يك پسر از دختر خود، و يك دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر مي‎دهند.

 ارث دسته دوم

مسأله 2749. دسته دوم از كساني كه به واسطه خويشي ارث مي‎برند، جد يعني پدر بزرگ و جده يعني: مادر بزرگ و برادر و خواهر ميت است، و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولادشان ارث مي‎برند.

مسأله 2750. اگر وارث ميت فقط يك برادر، يا يك خواهر باشد، همه مال به او مي‎رسد، و اگر چند برادر پدر و مادري، يا چند خواهر پدر و مادري باشد، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود، و اگر برادر و خواهر پدر و مادري با هم باشند، هر برادري دو برابر خواهر مي‎برد، مثلاً اگر دو برادر و يك خواهر پدر و مادري دارد، مال را پنج قسمت مي‎كنند، هريك از برادران دوقسمت، و خواهر يك قسمت آن را مي‎برد.

مسأله 2751. اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادري دارد، برادر و خواهر پدري كه از مادر با ميت جدا هستند ارث نمي‎برند، و اگر برادر و خواهر پدر و مادري ندارد، چنان چه فقط يك خواهر يا يك برادر پدري داشته باشد، همه مال به او مي‎رسد، و اگر چند برادر يا چند خواهر پدري داشته باشد، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود، و اگر هم برادر و هم خواهر پدري داشته باشد، هر برادري دو برابر خواهر مي‎برد.

مسأله 2752. اگر وارث ميت فقط يك خواهر، يا يك برادر مادري باشد، همه مال به او مي‎رسد. و اگر چند برادر مادري، يا چند خواهر مادري، يا چند برادر و خواهر مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود.

مسأله 2753. اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادري، و برادر و خواهر پدري، و يك برادر يا يك خواهر مادري داشته باشد، برادر و خواهر پدري ارث نمي‎برند، و مال را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را به برادر يا خواهر مادري، و بقيه را به برادر وخواهر پدر و مادري مي‎دهند، و هر برادر دو برابر خواهر مي‎برد.

مسأله 2754. اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادري، و برادر و خواهر پدري و برادر و خواهر مادري داشته باشد، برادر و خواهر پدري ارث نمي‎برد، و مال را سه قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند، و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادري مي‎دهند، و هر برادر دو برابر خواهر مي‎برد.

مسأله 2755. اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر پدري، و يك برادر مادري، يا يك خواهر مادري باشد، مال را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را برادر يا خواهر مادري مي‎برد، و بقيه را به برادر وخواهر پدري مي‎دهند، و هر برادر دو برابر خواهر مي‎برد.

مسأله 2756. اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر پدري، و چند برادر و خواهر مادري باشد، مال را سه قسمت مي‎كنند، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند، و بقيه را به برادر و خواهر پدري مي‎دهند، و هر برادر دو برابر خواهر مي‎برد.

مسأله 2757. اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصيلي كه گفته مي‎شود مي‎برد، و خواهر و برادر به طوري كه در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را مي‎برند. و نيز اگر زني بميرد، و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد، شوهر نصف مال را مي‎برد، و خواهر و برادر به طوري كه در مسائل پيش گفته شد، ارث خود را مي‎برند. ولي براي آن كه زن يا شوهر ارث مي‎برد، از سهم برادر و خواهر مادري چيزي كم نمي‎شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادري يا پدري كم مي‎شود، مثلاً اگر وارث ميت شوهر و برادر و خواهر مادري و برادر و خواهر پدر و مادري او باشد، نصف مال به شوهر مي‎رسد، و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادري مي‎دهند، و آنچه مي‎ماند مال برادر و خواهر پدر و مادري است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر، و دو تومان به برادر و خواهر مادري، و يك تومان به برادر و خواهر پدر و مادري مي‎دهند.

مسأله 2758. اگر ميت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم ارث آنان را به اولادشان مي‎دهند، و سهم برادرزاده و خواهرزاده مادري به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود، و از سهمي كه به برادرزاده و خواهرزاده پدري، يا پدر و مادري مي‎رسد، هر پسري دو برابر دختر مي‎برد.

مسأله 2759. اگر وارث ميت فقط يك جد يا يك جده است، چه پدري باشد يا مادري، همه مال به او مي‎رسد و با بودن جد ميت، پدر جد او ارث نمي‎برد.

مسأله 2760. اگر وارث ميت فقط جد و جدّه پدري باشد، مال سه قسمت مي‎شود، دو قسمت را جد و يك قسمت را جده مي‎برد و اگر جد و جده مادري باشد مال را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند.

مسأله 2761. اگر وارث ميت فقط يك جد يا جده پدري و يك جد يا جده مادري باشد مال سه قسمت مي‎شود، دو قسمت را جد يا جدّه پدري و يك قسمت را جد يا جده مادري مي‎برد.

مسأله 2762. اگر وارث ميت جد و جدّه پدري و جد و جده مادري باشند مال سه قسمت مي‎شود، يك قسمت آن را جد و جده مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند و دو قسمت آن را به جد و جده پدري مي‎دهند و جد دو برابر جده مي‎برد.

مسأله 2763. اگر وارث ميت فقط زن، جد و جده پدري و جده و جده مادري او باشد زن ارث خود را به تفصيلي كه گفته مي‎شود مي‎برد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادري مي‎دهند كه به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند و بقيه را به جد و جده پدري مي‎دهند و جد دو برابر جده مي‎برد. و اگر وارث ميت شوهر و جد و جده باشند، شوهر نصف مال را مي‎برد و جد و جده به دستوري كه در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را مي‎برند.

 ارث دسته سوم

مسأله 2764. دسته سوم، عمو و عمه و دايي و خاله و اولاد آنان است به تفصيلي كه گفته شد كه اگر از طبقه اول و دوم كسي نباشد، اينها ارث مي‎برند.

مسأله 2765. اگر وارث ميت فقط يك عمو يا يك عمه است، چه پدر و مادري باشد يعني: با پدر ميت از يك پدر و مادر باشد، يا پدري باشد يا مادري همه مال به او مي‎رسد و اگر چند عمو يا چند عمه باشند و همه پدر و مادري، يا همه پدري يا همه مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود. و اگر عمو و عمه هر دو باشند و همه پدر و مادري، يا همه پدري باشند، عمو دو برابر عمه مي‎برد مثلاً اگر وارث ميت دو عمو و يك عمه باشند، مال را پنج قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به عمه مي‎دهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند.

مسأله 2766. اگر وارث ميت فقط عمو و عمه مادري باشند مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود.

مسأله 2767. اگر وارث ميت عمو و عمه باشد بعضي پدري و بعضي مادري و بعضي پدر و مادري باشند، عمو و عمه پدري، ارث نمي‎برند، پس اگر ميت يك عمو يا يك عمه مادري دارد مال را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به عمو يا عمه مادري و بقيه را به عمو و عمه پدر و مادري مي‎دهند، و عموي پدر و مادري دو برابر عمه پدر و مادري مي‎برد و اگر هم عمو و هم عمه مادري دارد، مال را سه قسمت مي‎كنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادري مي‎دهند و عمو دو برابر عمه مي‎برد و يك قسمت را به عمو و عمه مادري مي‎دهند كه به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند و احتياط آن است كه در تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.

مسأله 2768. اگر وارث ميت فقط يك دايي، يا يك خاله باشد، همه مال به او مي‎رسد و اگر هم دايي و هم خاله باشد و همه پدر و مادري، يا پدري، يا مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي‎شود و احتياط آن است كه در تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.

مسأله 2769. اگر وارث ميت فقط يك دايي، يا يك خاله مادري، و دايي و خاله پدري و مادري و دايي و خاله پدري باشند، دايي و خاله پدري ارث نمي‎برند، و مال را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به دايي يا خاله مادري و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري مي‎دهند و احتياط آن است كه در تقسيم بايكديگر مصالحه كنند.

مسأله 2770. اگر وارث ميت فقط دايي و خاله پدري و دايي و خاله مادري و دايي و خاله پدر و مادري باشند، دايي و خاله پدري ارث نمي‎برند و بايد مال را سه قسمت كنند، يك قسمت آن را دايي و خاله مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت نمايند و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري بدهند و احتياط آن است كه در تقسيم آن با يكديگر مصالحه كنند.

مسأله 2771. اگر وارث ميت يك دايي يا يك خاله و يك عمو يا يك عمه باشند مال را سه قسمت مي‎كنند، يك قسمت را دايي يا خاله و بقيه را عمو يا عمه‎مي‎برد.

مسأله 2772. اگر وارث ميت يك دايي يا يك خاله و عمو و عمه باشند، چنان چه عمو و عمه پدر و مادري يا پدري باشند، مال را سه قسمت مي‎كنند، يك قسمت را دايي يا خاله مي‎برد و از بقيه دو قسمت به عمو و يك قسمت به عمه مي‎دهند، بنابراين اگر مال را نه قسمت كنند، سه قسمت آن را به دايي يا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه مي‎دهند.

مسأله 2773. اگر وارث ميت يك دايي يا يك خاله و يك عمو يا يك عمه مادري و عمو و عمه پدر و مادري يا پدري باشند، مال را سه قسمت مي‎كنند يك قسمت آن را به دايي يا خاله مي‎دهند و دو قسمت باقي مانده را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به عمو يا عمه مادري و بقيه را به عمو و عمه پدر و مادري يا پدري مي‎دهند، و عمو دو برابر عمه مي‎برد، بنابراين اگر مال را نه قسمت كنند، سه قسمت را به دايي يا خاله و يك قسمت را به عمو يا عمه مادري و پنج قسمت ديگر را به عمو و عمه پدر و مادري يا پدري مي‎دهند.

مسأله 2774. اگر وارث ميت يك دايي يا يك خاله و عمو و عمه مادري و عمو و عمه پدر و مادري يا پدري باشند، مال را سه قسمت مي‎كنند يك قسمت را دايي يا خاله مي‎برد و دو قسمت باقي مانده را سه سهم مي‎كنند، يك سهم آن را به طور مساوي بين عمو و عمه مادري قسمت مي‎كنند و دو سهم ديگر را بين عمو و عمه پدر و مادري يا پدري قسمت مي‎نمايند و عمو دو برابر عمه مي‎برد بنابراين اگر مال را نه قسمت كنند، سه قسمت آن سهم خاله يا دايي و دو قسمت سهم عمو و عمه مادري و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادري يا پدري مي‎باشد.

مسأله 2775. اگر وارث ميت چند دايي و چند خاله باشند كه همه پدر و مادري يا پدري يا مادري باشند و عمو و عمه هم داشته باشد، مال سه سهم مي‎شود، دو سهم آن را به دستوري كه در مسأله پيش گفته شد، عمو و عمه بين خودشان قسمت مي‎كنند و يك سهم آن را دايي‎ها و خاله‎ها به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎نمايند.

مسأله 2776. اگر وارث ميت، دايي يا خاله مادري و چند دايي و خاله پدر و مادري يا پدري و عمو و عمه باشند، مال سه سهم مي‎شود، دو سهم آن را به دستوري كه سابقاً گفته شد عمو و عمه بين خودشان قسمت مي‎كنند، پس اگر ميت يك دايي يا يك خاله مادري دارد يك سهم ديگر آن را شش قسمت مي‎كنند، يك قسمت را به دايي يا خاله مادري مي‎دهند و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري يا پدري مي‎دهند كه بنابر احتياط در تقسيم آن با هم مصالحه مي‎كنند و اگر چند دايي مادري يا چند خاله مادري يا هم دايي مادري و هم خاله مادري دارد آن يك سهم را سه قسمت مي‎كنند يك قسمت را دايي‎ها و خاله‎هاي مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري يا پدري مي‎دهند كه بنابر احتياط در تقسيم آن با هم مصالحه مي‎كنند.

مسأله 2777. اگر ميت عمو و عمه و دايي و خاله نداشته باشد، مقداري كه به عمو و عمه مي‎رسد، به اولاد آنان و مقداري كه به دايي و خاله مي‎رسد، به اولاد آنان داده مي‎شود.

مسأله 2778. اگر وارث ميت عمو و عمه و دايي و خاله پدر و عمو و عمه و دايي و خاله مادر او باشند، مال سه سهم مي‎شود، يك سهم آن را عمو و عمه و دايي و خاله مادر ميت به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎كنند و دو سهم ديگر آن را سه قسمت مي‎كنند يك قسمت را دايي و خاله پدر ميت به طور مساوي بين خودشان قسمت مي‎نمايند و دو قسمت ديگر آن را به عمو و عمه پدر ميت مي‎دهند و عمو دو برابر عمه مي‎برد.

 ارث زن و شوهر

مسأله 2779. اگر زني بميرد و اولاد نداشته باشد، نصف مال را شوهر او و بقيه را ورثه ديگر مي‎برند و اگر از آن شوهر يا از شوهر ديگر اولاد داشته باشد، چهار يك مال را شوهر و بقيه را ورثه ديگر مي‎برند.

مسأله 2780. اگر مردي بميرد و اولاد نداشته باشد چهار يك مال را زن و بقيه را ورثه ديگر مي‎برند و اگر از آن زن يا از زن ديگر اولاد داشته باشد، هشت يك مال را زن و بقيه را ورثه ديگر مي‎برند، و زني كه از ميت فرزند ندارد از زمين خانه ارث نمي‎برد، نه از خود زمين و نه از قيمت آن ولي از قيمت هوايي آن ارث مي‎برد. چنان كه از ساير تركه ميت ارث مي‎برد. اما زني كه از ميت فرزند دارد، از همه اموال او ارث مي‎برد.

مسأله 2781. اگر زن بخواهد در چيزهايي كه از آنها ارث نمي‎برد، مانند زمين خانه مسكوني تصرف كند، بايد از ورثه ديگر اجازه بگيرد. و نيز احتياط مستحب آن است كه ورثه تا سهم زن را نداده‎اند، در چيزهايي كه زن از قيمت آنها ارث مي‎برد، مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرف نكنند. و چنان چه پيش از دادن سهم زن، اينها را بفروشند، معامله صحيح است و محتاج به اجازه زن نيست.

مسأله 2782. اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قيمت نمايند، بايد حساب كنند كه اگر آنها بدون اجاره در زمين بمانند تا از بين بروند، چقدر ارزش دارند و سهم زن را از آن قيمت بدهند.

مسأله 2783. مجراي آب قنات و مانند آن حكم زمين را دارد و آجر و چيزهايي كه در آن به كار رفته در حكم ساختمان است.

مسأله 2784. اگر ميت بيش از يك زن داشته باشد، چنان چه اولاد نداشته باشد، چهار يك مال، و اگر اولاد داشته باشد، هشت يك مال به شرحي كه گفته شد، به طور مساوي بين زنان او قسمت مي‎شود، اگر چه شوهر با هيچ يك از آنان يا بعض آنان نزديكي نكرده باشد، ولي اگر در مرضي كه به آن مرض از دنيا رفته، زني را عقد كرده و با او نزديكي نكرده است، آن زن از او ارث نمي‎برد و حق مهر هم ندارد. و اگر در آن مرض به مرض يا علت ديگر بميرد احتياط آن است كه زن با ساير ورثه در مهر و ارث مصالحه نمايند و زن احتياطاً عدّه وفات نگاه بدارد.

مسأله 2785. اگر زن در حال مرض، شوهر كند و به همان مرض بميرد، شوهرش اگر چه با او نزديكي نكرده باشد، از او ارث مي‎برد.

مسأله 2786. اگر زن را به ترتيبي كه در احكام طلاق گفته شد، طلاق رجعي بدهند و در بين عدّه بميرد، شوهرش از او ارث مي‎برد و نيز اگر شوهر دربين عدّه زن بميرد زن از او ارث مي‎برد. ولي اگر بعد از گذشتن عده رجعي يا در عدّه طلاق بائن يكي از آنان بميرد، ديگري از او ارث نمي‎برد.

مسأله 2787. اگر شوهر در حال مرض عيالش را طلاق دهد و پيش از گذشتن دوازده ماه هلالي بميرد، زن با سه شرط از او ارث مي‎برد.

اول ـ آن كه در اين مدت شوهر ديگر نكرده باشد.

دوم ـ به واسطه بي ميلي به شوهر، مالي به او نداده باشد كه به طلاق دادن راضي شود.بلكه اگر چيزي هم به شوهر ندهد ولي طلاق به تقاضاي زن باشد، باز هم ارث بردنش اشكال دارد.

سوم ـ شوهر، در مرضي كه در آن مرض زن را طلاق داده، به واسطه آن مرض بميرد پس اگر از آن مرض خوب شود و به جهت ديگري از دنيا برود، زن از او ارث نمي‎برد. و اگر از آن مرض خوب نشد لكن به مرض ديگر از دنيا رفت بنابر احتياط لازم زن با ساير ورثه مصالحه نمايند.

مسأله 2788. لباسي كه مرد براي پوشيدن زن خود گرفته، اگر چه زن آن را پوشيده باشد، بعد از مردن شوهر، جزء مال شوهر است.

 مسائل متفرقه ارث

مسأله 2789. اگر مردي بميرد و غير از قرآن و انگشتر و شمشير و لباسي را كه پوشيده، مال داشته باشد اين چهار چيز مال پسر بزرگتر است و اگر غير از اينها مالي نداشته باشد اينها مال همه ورثه است و اگر ميت از اين چهار چيز بيشتر از يكي دارد، مثلاً دو قرآن يا دو انگشتر دارد، احتياط واجب آن است كه پسر بزرگ در آنها با ورثه ديگر مصالحه كند.

مسأله 2790. اگر پسر بزرگ ميت بيش از يكي باشد مثلاً از دو زن او در يك وقت دو پسر به دنيا آمده باشند، بايد لباس و قرآن و انگشتر و شمشير ميت را به طور مساوي بين خودشان قسمت كنند.

مسأله 2791. اگر ميت قرض داشته باشد، چنان چه قرضش به اندازه مال او يا زيادتر باشد، بايد چهار چيزي هم كه مال پسر بزرگ‎تر است و در مسأله پيش گفته شد به قرض او بدهند و اگر قرضش كمتر از مال او باشد، بايد از آن چهار چيزي هم كه به پسر بزرگتر مي‎رسد، به نسبت به قرض او بدهند، مثلاً اگر همه دارايي او شصت تومان است و به مقدار بيست تومان آن از چيزهايي است كه مال پسر بزرگتر است و سي تومان هم قرض دارد، پسر بزرگ بايد به مقدار ده تومان از آن چهار چيز را بابت قرض ميت بدهد.

مسأله 2792. مسلمان از كافر ارث مي‎برد ولي كافر اگر چه پدر يا پسر ميت باشد از مسلمان ارث نمي‎برد.

مسأله 2793. اگر كسي يكي از خويشان خود را عمداً و بناحق بكشد، از او ارث نمي‎برد ولي اگر از روي خطا باشد مثل آن كه سنگ را به هوا بيندازد و اتفاقاً به يكي از خويشان او بخورد و او را بكشد از او ارث مي‎برد ولي ارث بردن او از ديه قتل كه بعداً گفته مي‎شود محل اشكال است.

مسأله 2794. هر گاه بخواهند ارث را تقسيم كنند، براي بچه‎اي كه در شكم است كه اگر زنده به دنيا بيايد ارث مي‎برد، اگر احتمال بدهند دو بچه است سهم دو پسر را كنار مي‎گذارند و اگر احتمال بدهند بيشتر است مثلاً احتمال بدهند كه زن به سه بچه حامله باشد، سهم سه پسر را كنار مي‎گذارند، و چنان چه مثلاً يك پسر يا يك دختر به دنيا آمد، زيادي را ورثه بين خودشان تقسيم مي‎كنند.