شرط اوّل: بايد مكان نمازگزار مباح باشد، و در ملك
غصبى يا روى فرش و تخت غصبى و مانند اينها نماز نخوانند ولى نماز
خواندن در زير سقف و خيمه غصبى مانعى ندارد، همينطور اگر سهواً يا در
حال ناچارى يا ندانستن اينكه مكان او غصبى است يا ندانستن مسئله باشد
اشكال ندارد.
مسئله 694-
بايد در ملكى كه منفعت آن مال ديگرى است يا ديگرى در آن حقّى دارد بدون
اجازه او نماز نخوانند مثلاً اگر ميّت وصيّت كرده باشد كه ثلث مال او
را به مصرفى برسانند تا وقتى ثلث را جدا نكردهاند بايد در ملك او نماز
نخوانند، مگر از حاكم شرع اجازه بگيرند.
مسئله 695-
كسى كه در مسجد نشسته، ديگرى نمىتواند جاى او را غصب كند و در آنجا
نماز بخواند.
مسئله 696-
كسى كه در ملكى با ديگرى شريك است اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازه
شريكش نمىتواند در آن ملك تصرّف كند يا نماز بخواند. مگر شريك حاضر به
تفكيك نباشد يا پيدا كردن او مشكل باشد كه در اين صورت بايد از حاكم
شرع اجازه بگيرد.
مسئله 697-
اگر با پولى كه خمس و زكات آن را نداده ملكى بخرد، تصرّف و نماز
خواندنِ او در آن ملك حرام است.
مسئله 698-
هرگاه رضايت صاحب ملك از قرائن روشن باشد نظير رستورانها، تصرّف و
نماز خواندن در آن اشكال ندارد هر چند به زبان نگويد و بالعكس اگر با
زبان اجازه دهد امّا بداند قلباً راضى نيست تصرّف و نماز خواندن در آن
مكان جايز نيست.
مسئله 699-
تصرّف و نماز خواندن در ملكِ ميّتى كه خمس يا زكات يا چيزى به مردم
بدهكار است حرام است.
مسئله 700-
اگر بعضى از ورثه ميّت، صغير يا ديوانه يا غايب باشند تصرّف و نماز
خواندن در ملك او بدون اذن ولىّ شرعى حرام است، ولى تصرّفاتى كه براى
برداشتن ميّت معمول است اشكال ندارد.
مسئله 701-
در زمينهاى بزرگ زراعتى يا غيرزراعتى كه ديوار ندارد نماز خواندن و
نشستن و خوابيدن و قضاى حاجت نمودن و مانند اينها اشكال ندارد.
مسئله 702- شرط دوّم: مكان نمازگزار بايد بىحركت باشد ولى اگر سهواً يا در حال
ناچارى يا ندانستن اينكه مكان او متحرّك است يا ندانستن مسئله باشد
اشكال ندارد.
مسئله 703- شرط سوّم: جاى پيشانى نمازگزار از جاى زانوها و سر انگشتان پا و دو كف
دست او بيش از چهار انگشت بسته پستتر يا بلندتر نباشد ولى اگر سهواً
يا در حال ناچارى يا ندانستن اينكه جاى پيشانى او بلندتر يا پستتر است
يا ندانستن مسئله باشد، اشكال ندارد.
احكام مكان نمازگزار
مسئله 704-
در جايى كه به واسطه احتمال باد و باران و زيادى جمعيت و مانند اينها
اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، اگر شروع كرد و به مانعى بر
نخورد، نمازش صحيح است.
مسئله 705-
در جايى كه ماندن در آن حرام است مانند مجلسى كه در آن معصيت مىشود و
زير سقفى كه نزديك است خراب شود و بودن مرد و زن نامحرم در جايى كه كسى
آنجا نيست، بايد نماز نخواند ولى اگر خواند باطل نيست.
مسئله 706-
در جايى كه سقف آن كوتاه است و نمىتوان در آنجا راست ايستاد يا به
اندازهاى كوچك است كه جاى ركوع و سجود نيست نمىشود نماز خواند ولى
اگر ناچار شود در چنين جايى نماز بخواند، بايد به قدرى كه ممكن است
قيام و ركوع و سجود را به جا آورد.
مسئله 707-
انسان بايد رعايت ادب را بكند و جلوتر از قبر پيامبرصلى الله عليه وآله
وسلم و امامعليه السلام نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بىاحترامى
باشد حرام است ولى نماز باطل نيست.
مسئله 708-
مكان نمازگزار اگر نجس است بايد طورى تَر نباشد كه رطوبت آن به بدن يا
لباس او برسد ولى جايى كه پيشانى را بر آن مىگذارد اگر نجس باشد گرچه
خشك هم باشد نماز باطل است ولى اگر مهر پاك را در جايى كه نجس است
بگذارند و بر آن سجده كنند اشكال ندارد، و مستحب است كه مكان نمازگزار
اصلاً نجس نباشد.
مسئله 709-
اگر در نماز، زن هم رديف مرد يا جلوتر از او باشد اشكال ندارد گرچه بين
آنها فاصلهاى نظير پرده نباشد ولى مستحب است زن عقبتر از مرد بايستد
و جاى سجده او از جاى ايستادن مرد كمى عقبتر باشد و اگر برابر هم
باشند ده ذرع )تقريباً پنج متر( ميان آنها فاصله باشد.
مسئله 710-
خواندن نماز واجب در كعبه و بر بام آن اشكال ندارد گرچه مكروه است ولى
خواندن نماز مستحب در كعبه و بر بام آن مكروه هم نيست بلكه مستحب است
داخل كعبه مقابل هر ركنى دو ركعت نماز بخوانند.
مسئله 711-
در شرع مقدّس اسلام خصوصاً براى همسايگان مسجد بسيار سفارش شده است كه
نماز را در مسجد بخوانند و بهتر از همه مسجدها مسجد الحرام است كه نماز
در آن برابر با يك ميليون نماز است و مسجد پيامبرصلى الله عليه وآله
وسلم كه برابر با ده هزار نماز است.
مسئله 712-
معاشرت با افرادى كه با مسجد سر و كار ندارند و خريد و فروش با آنها و
زن گرفتن و زن دادن به آنها مكروه است.
مستحبّات و مكروهات مكان نماز گزار
مسئله 713-
نماز در حرم مطهر پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم و حرم و رواق و
صحن امامانعليهم السلام مستحب بلكه بهتر از مسجد است و برابر با دويست
هزار نماز است.
مسئله 714-
براى زنها نماز خواندن در خانه بلكه در اطاق عقب بهتر است ولى اگر
بتوانند كاملاً خود را از نامحرم حفظ كنند بهتر است در مسجد نماز
بخوانند.
مسئله 715-
زياد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى كه نمازگزار ندارد مستحب است و
همسايه مسجد اگر عذرى نداشته باشد، مكروه است در غير مسجد نماز بخواند.
مسئله 716-
نماز خواندن در دوازده جا مكروه است:
1 - حمام.
2 - زمين نمكزار.
3 - مقابل انسان.
4 - مقابل درى كه باز است.
5 - جاده، خيابان و كوچه.
6 - مقابل آتش و چراغ.
7 - آشپزخانه.
8 - مقابل چاه و چالهاى كه محلّ بول باشد.
9 - مقابل عكس و مجسمه چيزى كه روح دارد، مگر آنكه
روى آن پرده بكشند.
10 - اطاقى كه جُنُب در آن باشد.
11 - جايى كه عكس در آنجا باشد گرچه روبروى
نمازگزار نباشد.
مسئله 717-
نجس كردن هر جايى از مسجد و حرم امامانعليهم السلام و فرش آنها حرام و
تطهير كردن آنها فوراً واجب است و اگر نتواند ولو با كمك گرفتن، بايد
به كسى كه مىتواند اطلاع دهد و اگر براى تطهير احتياج به خراب كردن
باشد بايد خراب كند و دوباره بسازد.
مسئله 718-
اگر مسجدى را غصب كنند و به جاى آن خانه و مانند آن بسازند كه ديگر به
آن مسجد نگويند باز هم نجس كردن آن حرام و تطهير آن واجب است.
مسئله 719-
بردن عين نجس و متنجّس در مسجد اشكال ندارد مگر آنكه بىاحترامى به
مسجد باشد.
مسئله 720-
تشكيل مراسم مذهبى نظير سوگواريها و جشنها در مسجد اشكال ندارد.
مسئله 721-
زينتكردنمسجد به طلا و صورت چيزهايى كه روح دارد، مكروه است.
مسئله 722-
اگر مسجد خراب شود فروختن آن و درب و پنجره و چيزهاى ديگر آن بدون اذن
حاكم شرع جايز نيست و اگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد
مىتوانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند بلكه مىتوانند مسجدى را كه
خراب نشده براى احتياج مردم خراب كنند و بزرگتر بسازند.
مسئله 723-
ساختن مسجد و تعمير و تميز كردن و روشن كردن چراغ در آن و مانند اينها
مستحب است.
مسئله 724 - براى كسى كه مىخواهد به مسجد برود، شش امر مستحب است:
1 - خود را خوشبو كند.
2 - لباس پاكيزه بپوشد.
3 - ته كفش خود را وارسى كند كه نجاستى به آن
نباشد.
4 - موقع داخل شدن، اوّل پاى راست را، و موقع
بيرون آمدن، اوّل پاى چپ را بگذارد.
5 - زودتر از ديگران به مسجد برود و ديرتر از
ديگران از مسجد بيرون بيايد.
6 - دو ركعت نماز به قصد تحيت و احترام مسجد
بخواند.
مسئله 725-
در مسجد و حرم امامانعليهم السلام شش امر مكروه است:
1 - خوابيدن.
2 - انجام كارى يا صحبتى درباره دنيا.
3 - كثيف نمودن آنجا.
4 - بلند كردن صدا.
5 - راه دادن بچّه و ديوانه (در صورت ايجاد
مزاحمت).
6 - وارد شدن كسى كه بوى دهان يا لباس يا بدن او
مردم را اذيت مىكند.
احكام اذان و اقامه
مسئله 726-
براى مرد و زن مستحب است پيش از نمازهاى واجب يوميه اذان و اقامه
بگويند و راجع به آن خصوصاً براى نماز صبح و مغرب زياد سفارش شده است و
روايت است اگر كسى اذان و اقامه بگويد دو صف از ملائكه به او اقتدا
مىكنند و اگر فقط اقامه بگويد يك صف از ملائكه به او اقتدا مىكنند، و
براى نمازهاى ديگر چه واجب و چه مستحب، جايز نيست و مستحب است پيش از
نمازهاى واجب غير يوميه نظير نماز آيات و نماز ميّت سه مرتبه
«اَلصَّلوة» بگويند.
مسئله 727-
مستحب است از روزى كه بچّه به دنيا مىآيد تا پيش از آنكه بند نافش
بيفتد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگويند.
مسئله 728-
اذان هيجده جمله است:
چهار مرتبه: «اَللَّهُ
أَكْبَرُ».
دو مرتبه: «أَشْهَدُ
أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ».
دو مرتبه: «أَشْهَدُ
أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ».
دو مرتبه: «حَىَّ
عَلَى الصَّلوةِ».
دو مرتبه: »حَىَّ
عَلَى الْفَلاحِ«.
دو مرتبه: «حَىَّ
عَلى خَيْرِالْعَمَلِ».
دو مرتبه: «اَللَّهُ
أَكْبَرُ».
دو مرتبه: «لا إِلهَ
إِلَّا اللَّهُ».
و اقامه هفده جمله است يعنى دو مرتبه «اَللَّهُ أَكْبَرُ» از اوّل
اذان، و يك مرتبه «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ» از آخر آن كم مىشود و بعد
از گفتن «حَىَّ عَلى خَيْرِ الْعَمَلِ» بايد دو مرتبه «قَدْ قامَتِ
الصَّلوةُ» اضافه نمود.
مسئله 729-
«أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيّاً وَلِىُّ اللَّهِ» جزو اذان و اقامه نيست ولى
مستحب است بعد از «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَداً رَسُولُ اللَّهِ»، دو
مرتبه گفته شود (مستحب در مستحب)، لكن چون فعلاً شعار شيعه است، بايد
گفته شود.
ترجمه اذان و اقامه
«اَللَّهُ أَكْبَرُ» يعنى خداى تعالى بزرگتر از آن است كه او را وصف
كنند.
«أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ» يعنى شهادت مىدهم كه غير
خدايى كه يكتا و بىهمتا است خداى ديگرى نيست.
«أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ» يعنى شهادت مىدهم كه
حضرت محمّد بن عبداللَّهصلى الله عليه وآله وسلم پيامبر و فرستاده
خداى تعالى است.
«أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيّاً اَميرُالمُؤْمِنينَ وَ وَلِىُّ اللَّهِ» يعنى
شهادت مىدهم كه حضرت علىعليه السلام اميرالمؤمنين و ولىّ خدا بر همه
خلق است.
«قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» يعنى به تحقيق نماز بر پا شد.
«لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ» يعنى خدايى سزاوار پرستش نيست مگر خدايى كه
يكتا و بىهمتا است.
مسئله 730-
بين جملههاى اذان و اقامه بايد خيلى فاصله نشود و اگر بين آنها بيشتر
از معمول فاصله بيندازد، بايد دوباره آن را از سر بگيرد.
مسئله 731-
اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بيندازد چنانچه غنا شود، حرام و اگر
غنا نشود مكروه است.
مسئله 732-
در هر موردى كه بين نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشا فاصله نيندازد، اذانى
كه براى نماز اوّل گفته، كافى است.
مسئله 733-
اگر براى نماز جماعتى اذان و اقامه گفته باشند، كسى كه با آن جماعت
نماز مىخواند نبايد براى نماز خود اذان و اقامه بگويد.
مسئله 734-
در جايى كه عدهاى مشغول نماز جماعتند، يا نماز آنان تازه تمام شده و
صَفها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادى يا با جماعت ديگرى كه
بر پا مىشود نماز بخواند مىتواند اذان و اقامه را نگويد.
مسئله 735-
كسى كه اذان و اقامه ديگرى را شنيده، چه با او گفته باشد يا نه، در
صورتى كه بين آن اذان و اقامه و نمازى كه مىخواهد بخواند زياد فاصله
نشده باشد، مىتواند براى نماز خود اذان و اقامه نگويد.
مسئله 736-
اگر مرد اذان زن نامحرم را با قصد لذّت بشنود، اذان از او ساقط مىشود
گرچه گناه نموده است.
مسئله 737-
اذان و اقامه نماز جماعت را لازم نيست مرد بگويد.
مسئله 738-
اقامه بايد بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان بگويند صحيح نيست.
مسئله 739-
اگر كلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلاً حىّ على الفلاح را
پيش از حىّ على الصّلاة بگويد بايد از جايى كه ترتيب به هم خورده،
دوباره بگويد.
مسئله 740-
بايد بين اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بين آنها به قدرى فاصله دهد كه
اذانى را كه گفته اذان اين اقامه حساب نشود مستحب است دوباره اذان و
اقامه را بگويد و نيز اگر بين اذان و اقامه و نماز به قدرى فاصله دهد
كه اذان و اقامه آننماز حساب نشود، مستحب است دوباره براى آن نماز،
اذان و اقامه بگويد.
مسئله 741-
اذان و اقامه بايد به عربى صحيح گفته شود، پس اگر به عربى غلط مغيّر
معنى بگويد، يا ترجمه آنها را بگويد صحيح نيست.
مسئله 742-
اذان و اقامه بايد بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمداً يا
از روى فراموشى پيش از وقت بگويد باطل است.
مسئله 743-
اگر پيش از گفتن اقامه شك كند كه اذان گفته يا نه بايد اذان را بگويد،
ولى اگرمشغول اقامه شود و شك كند كه اذان گفته يا نه، گفتن اذان لازم
نيست.
مسئله 744-
اگر در بين اذان يا اقامه پيش از آنكه قسمتى را بگويد شك كند كه قسمت
پيش از آن را گفته يا نه، بايد قسمتى را كه در گفتن آن شك كرده، بگويد
ولى اگر در حال گفتن قسمتى از اذان يا اقامه شك كند كه آنچه پيش از آن
است گفته يا نه، گفتن آن لازم نيست.
مسئله 745-
در اذان و اقامه چند چيز مستحب است:
1 - رو به قبله بايستد و اذان بگويد.
2 - با وضو يا غسل اذان بگويد.
3 - بين جملههاى اذان كمى فاصله دهد.
4 - بين اذان حرف نزند.
5 - بين اذان و اقامه يك قدم بردارد يا قدرى
بنشيند يا سجده كند يا ذكر بگويد.
6 - بدن انسان در موقع گفتن اذان و اقامه آرام
باشد.
7 - اقامه را آهستهتر از اذان بگويد.
8 - جملههاى اقامه را به هم نچسباند، ولى به
اندازهاى كه بين جملههاى اذان فاصله مىدهد، بين جملههاى اقامه
فاصله ندهد.
مسئله 746-
مستحب است موقعى كه وقت داخل مىشود براى اعلام وقت اذان گفته شود و در
اين اذان چند چيز مستحب است:
1 - همه اذان بگويند، ولى با اين اذان، اذان نماز
ساقط نمىشود.
2 - كسى كه اذان مىگويد وقت شناس و ثِقه باشد.
3 - كسى كه اذان مىگويد رو به قبله باشد.
4 - با وضو يا غسل باشد.
5 - دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نمايد و
بكشد.
6 - بين جملههاى آن كمى فاصله دهد.
7 - در بين اذان حرف نزند.
مسئله 747-
مستحب است كسى را براى گفتن اذان معيّن كنند و علاوه بر شرايطى كه گفته
شد بايد خوش صدا باشد و صدايش بلند باشد و اذان را در جاى بلندى بگويد.
مسئله 748-
مستحب است كسى كه اذان يا اقامه ديگرى را مىشنود، به قصد حكايت آنها
را بگويد.
